Ο Σπαρτιάτης στρατηγός και ναύαρχος ήταν γιος του βασιλιά Κλεόμβροτου τον οποίο διαδέχτηκε ως αντιβασιλέας και επίτροπος του ανήλικου βασιλιά της Σπάρτης Πλείσταρχου.Η χρονολογία γέννησης του δεν είναι γνωστή.
Απέκτησε δόξα και φήμη ως αρχιστράτηγος των Ελληνικών δυνάμεων στην νικηφόρα μάχη των Πλαταιών κατά των Περσών.Η νίκη του αυτή ώθησε τους συμπατριώτες του να του αναθέσουν την αρχηγία του στόλου με τον οποίο ο Παυσανίας κατάφερε να κυριέψει μεγάλο μέρος της Κύπρου και να εκδιώξει τους Πέρσες απο το Βυζάντιο. το 478 π.Χ.
Οι επιτυχίες αυτές προκάλεσαν την αλαζονεία του λιτού Σπαρτιάτη που βλέποντας τον πλούτο και την χλιδή που ζούσαν οι Πέρσες ήλθε σε συμφωνία με τον Αρτάβαζο θέλοντας να διοικήσει ολόκληρη την Ελλάδα ως σατράπης.
Τα σχέδια του όμως αποκαλύφτηκαν και ο Παυσανίας γύρισε στη Σπάρτη ως κατηγορούμενος για προδοσία.Στην δίκη που ακολούθησε κατόρθωσε να αθωωθεί.Η τιμωρία όμως δεν άργησε να έρθει καθώς οι κατήγοροι του εμφάνισαν αλληλογραφία του με τον Αρτάβαζο.Αποτέλεσμα ήταν ο άλλοτε νικητής των Πλαταιών να καταφύγει ως ικέτης στο ναό της Αθηνάς για να γλυτώσει την θανατική ποινή. Μάταια όμως.
Οι Σπαρτιάτες τον καταδίωξαν και επειδή δεν μπορούσαν να εισβάλουν στο ναό έχτισαν τις πόρτες και τον άφησαν να πεθάνει απο την πείνα (468 π.Χ).Λέγεται ότι την πρώτη πέτρα έβαλε η μητέρα του Θεανώ που δεν ήθελε να έχει στην ζωή έναν γιο προδότη.
Πηγή
http://protesilaos.blogspot.com/
