Αποπνέουν έναν αέρα κοσμοπολιτισμού, ενώ δίνουν την εντύπωση ότι οι κάτοικοι δεν είναι συνηθισμένοι νησιώτες, αλλά αστοί σε ένα πολύ όμορφο και φροντισμένο τόπο που τον περιβάλλει η θάλασσα, με επιβλητικά αρχοντικά και ιστορία ταυτισμένη με ήρωες και καπεταναίους της Επανάστασης του 1821
Κείμενο: Κυριακή Βασσάλου, φωτογραφίες: Χάρης Χλουβεράκης - Πάπας
Οι Σπέτσες, το νοτιότερο και δυτικότερο από τα νησιά του Αργοσαρωνικού, απέχουν 53 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά και βρίσκονται στην είσοδο του Αργολικού Κόλπου, κοντά στις νότιες ακτές της Αργολίδας. Από τις ακτές αυτές το νησί χωρίζεται με το στενό των Σπετσών, που έχει πλάτος μόλις 1,5 ναυτικό μίλι. Απέναντι, στην περιοχή της Ερμιονίδας, βρίσκονται το Πόρτο Χέλι και η Κόστα, με την οποία υπάρχει τακτική ακτοπλοϊκή σύνδεση. Γύρω από τις Σπέτσες υπάρχουν τα μικρά νησιά Μπούρμπουλο, Πετροκάραβο, Aγιος Ιωάννης και Σπετσοπούλα, το πευκόφυτο νησάκι που αποτελεί ιδιοκτησία της οικογένειας Νιάρχου.
Oπως αναφέρουν ο Στράβων και ο Παυσανίας, το όνομα του νησιού κατά την αρχαιότητα ήταν Πιτυούσα, δηλαδή πευκόφυτη. Από την παραφθορά του ονόματος αυτού κατά τους μεσαιωνικούς χρόνους προήλθε το Πέτσα, που έγινε από τους Ενετούς Spetsic και εν συνεχεία Σπέτσα και Σπέτσαι. Κατ' άλλους, το όνομα προέρχεται επίσης από τους Ενετούς, που αποκαλούσαν το νησί Isola di Spezzia, δηλαδή νησί των αρωμάτων, λόγω των πολλών αρωματικών φυτών του. Η αρβανίτικη παραφθορά του ονόματος αυτού γέννησε την ονομασία Σπέτσες.
Εδώ και αρκετές πλέον δεκαετίες, οι Σπέτσες, δεδομένης και της εγγύτητας του νησιού στον Πειραιά και την Αθήνα, πλάι στα παραδοσιακά νησιώτικα σπίτια φιλοξενούν εντυπωσιακές βίλες Ελλήνων και ξένων επιχειρηματιών, και ακολούθως οι Σπετσιώτες έχουν στραφεί στην προσέλκυση επισκεπτών υψηλού οικονομικού βεληνεκούς...
Γνωριμία με το νησί
Ηδη, από τα μέσα του 19ου αιώνα η ζωή στο νησί συγκεντρώνεται σε ένα και μοναδικό οικισμό, με στενά πλακόστρωτα δρομάκια και καλαίσθητη αρχιτεκτονική, πολλά και εντυπωσιακά αρχοντικά σπίτια, ο οποίος αναπτύχθηκε κατά μήκος της βορειοανατολικής ακτής. Για την περιήγησή σας στο νησί θα σας συμβουλεύαμε να έχετε ως αφετηρία την ιστορική πλατεία της Ντάπιας με τα κανόνια.
Προς Ανατολάς
  |
Για αρχή, ακολουθήστε τον παραλιακό δρόμο, κατευθυνόμενοι βορειοανατολικά, ήγουν όπως κοιτάτε τη θάλασσα δεξιά, όπου θα συναντήσετε την παραλία του Αγίου Μάμμα, με αρκετά cafe και εστιατόρια. Στη συνέχεια της διαδρομής, παράλληλα με την παραλία του Αγίου Νικολάου, θαυμάστε μερικά από τα επιβλητικότερα αρχοντικά του νησιού, σε ένα εκ των οποίων πριν από πολλά χρόνια γυρίστηκε η ελληνική ταινία «Τζένη, Τζένη»(!), και στο τέλος της το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, όπου υψώθηκε η σημαία της Επανάστασης στις 3 Απριλίου 1821. Ο μεταβυζαντινός αυτός ναός είναι από το 1805 η μητρόπολη των Σπετσών.
Κοντά στον Αγιο Νικόλαο βρίσκεται η Καποδιστριακή Πνευματική Λέσχη, ενώ συνεχίζοντας θα φτάσετε στην παραλία του Παλιού Λιμανιού (Μπάλτιζα), περνώντας από παραδοσιακούς ταρσανάδες (καρνάγια). Εδώ, χτυπάει και η καρδιά του καλού φαγητού και της διασκέδασης τόσο για τους Σπετσιώτες όσο και για τους φίλους του νησιού.
Ο δρόμος συνεχίζεται προς το Φάρο, όπου βρίσκεται ο μικρός ναός της Παναγίας της Αρμάτας. Το εκκλησάκι χτίστηκε την περίοδο 1826-30 από την οικογένεια του Ι. Κούτση, προς τιμήν της Παναγίας που το 1822 βοήθησε τη μέρα του «γενεθλίου» της (8 Σεπτεμβρίου) τους Σπετσιώτες ενάντια στον τουρκικό στόλο. Στην ίδια περιοχή υπάρχει ο κήπος του κανονιοστασίου, με το αναστηλωμένο κανονιοστάσιο του Χατζηγιάννη Μέξη, αλλά και σύγχρονες παρεμβάσεις και συγκεκριμένα χάλκινα γλυπτά της Ναταλίας Μελά.
Η παραλιακή αυτή διαδρομή είναι από τις ομορφότερες που θα ακολουθήσετε στο νησί. Μπορείτε δε να την κάνετε πεζή ή ακόμα καλύτερα με ποδήλατο. Οταν φτάσετε στην περιοχή του Φάρου, τόσο η θέα προς το Παλιό Λιμάνι, όσο και προς τη θάλασσα θα σας αποζημιώσει για την πεζοπορία.
Προς Δυσμάς
 |
Επιστροφή στην Ντάπια και ευκαιρία για μια γνωριμία με το εσωτερικό του οικισμού των Σπετσών αλλά και τη βορειοδυτική πλευρά της παραλίας.
Αν κινηθείτε στον εσωτερικό δρόμο θα θαυμάσετε το νεοκλασικό αρχοντικό του Ανάργυρου με τις δύο αιγυπτιακές σφίγγες να δεσπόζουν αριστερά και δεξιά από την είσοδο. Δίπλα, βρίσκεται η πλατεία Πευκάκια με το μικρό δασύλλιο και το αρχοντικό της Μπουμπουλίνας, όπου από το 1991 λειτουργεί το ομώνυμο μουσείο.
Στο Μουσείο εκτίθενται προσωπικά αντικείμενα της ηρωίδας και ντοκουμέντα σχετικά με τη δράση της. Από τη συλλογή των όπλων ξεχωρίζει η χρυσοποίκιλτη πιστόλα και ένα μογγολικό ξίφος σε σκαλιστή δερμάτινη θήκη, δώρο του τσάρου Αλέξανδρου Α΄, ενώ από τα προσωπικά της αντικείμενα η μεταξωτή και κεντημένη με χρυσό και ασήμι μαντίλα. Από τα εντυπωσιακότερα εκθέματα του μουσείου είναι το χρηματοκιβώτιο και το ξύλινο μοντέλο του «Αγαμέμνονα», ναυαρχίδας της Μπουμπουλίνας, καθώς και η επίπλωση του χώρου και το φλωρεντιανής προέλευσης ξυλόγλυπτο ταβάνι της μεγάλης σάλας. Αν κατευθυνθείτε προς την παραλία θα φτάσετε στην πλατεία Μπουμπουλίνας, όπου δεσπόζει το άγαλμα της ηρωίδας και το ιστορικό ξενοδοχείο Ποσειδώνιο. Χτισμένο με εντυπωσιακή αρχιτεκτονική και πολυτελέστατη εσωτερική διακόσμηση το 1914 από τον Σ. Ανάργυρο, ήταν στην εποχή του το μεγαλύτερο επαρχιακό ξενοδοχείο των Βαλκανίων. Σήμερα, απ' ό,τι μπορέσαμε να δούμε, το Ποσειδώνιο ανακαινίζεται, γι' αυτό και θα το θαυμάσετε μόνο εξωτερικά. Στην πλατεία Μπουμπουλίνας κάθε χρόνο πραγματοποιούνται οι εκδηλώσεις της Αρμάτας, της αναπαράστασης, δηλαδή, της ιστορικής ναυμαχίας των Σπετσών της 8ης Σεπτεμβρίου 1822. Πρόκειται για το πιο γνωστό από τα έθιμα του νησιού και πραγματοποιείται την εβδομάδα 3 - 8 Σεπτεμβρίου. Η συμμετοχή κατοίκων και επισκεπτών είναι μεγάλη, ενώ αποκορύφωμά της είναι η ανατίναξη ομοιώματος της τουρκικής ναυαρχίδας, μέσα σε πανδαισία πυροτεχνημάτων και φωτοβολίδων.
Στη συνέχεια της διαδρομής θα συναντήσετε το Δημαρχείο, που στεγάζεται στο παλιό σπίτι του Ν. Κυριακού, με εντυπωσιακά αετώματα και μια πλατιά βεράντα που στηρίζεται σε λιθόκτιστα τόξα και πεσσούς. Ακολουθεί το συγκρότημα της Αναργυρείου-Κοργιαλενείου Σχολής Σπετσών, που πήρε το όνομά της από τον Σπετσιώτη Σ. Ανάργυρο και τον Κεφαλονίτη Μ. Κοργιαλένιο, οι οποίοι χρηματοδότησαν την ίδρυσή της. Η Σχολή λειτούργησε από το 1927 ώς το 1983, ενώ σήμερα φιλοξενείται στο κτίριό της το Πρότυπο Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Εκεί κοντά βρίσκεται και Παράρτημα των ΤΕΙ Πειραιά (Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων), στο οποίο φοιτά ένας σχετικά μικρός αριθμός σπουδαστών, ικανός ωστόσο να προσδώσει μια ακόμα πιο έντονη νότα ζωής στο νησί καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου. Αναφερόμενοι σ' αυτή τη μεριά του οικισμού, οι Σπετσιώτες κάνουν λόγο για τις Σχολές.
Επιστρέφοντας στο κέντρο του οικισμού, η Πλατεία του Ρολογιού πήρε το όνομά της από το ρολόι που δεσπόζει εκεί, χτισμένο στις αρχές του 20ού αιώνα από τον Γ. Ι. Λεωνίδα. Από εδώ, ο εσωτερικός δρόμος οδηγεί στο αρχοντικό του Χατζηγιάννη Μέξη, στο οποίο από το 1939 φιλοξενείται το Μουσείο των Σπετσών με ευρήματα 4.000 και πλέον ετών. Στο Μουσείο εκτίθενται -μεταξύ άλλων- τα όπλα και τα οστά της Μπουμπουλίνας, ιστορικά έγγραφα, προσωπικά αντικείμενα και όπλα άλλων αγωνιστών. Η δε λαογραφική συλλογή του μουσείου περιλαμβάνει στολές, υφαντά, κεντήματα, αντικείμενα καθημερινής χρήσης και ξυλόγλυπτα έπιπλα.
Κάνοντας το γύρο
 |
Με δεδομένο ότι έχετε στη διάθεσή σας αυτοκίνητο ή μοτοσικλέτα, μια καλή ιδέα είναι να βγείτε από τα στενά όρια του οικισμού των Σπετσών και να γνωρίσετε και το υπόλοιπο νησί. Ο γύρος του νησιού είναι 25 - 27 χιλιόμετρα (μισή ώρα χωρίς στάσεις) και μπορεί να σας προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τις Σπέτσες, καθώς μόλις περάσετε την παραλία της Αγίας Μαρίνας, αν κινηθείτε βορειοανατολικά, τα σπίτια ή καλύτερα οι βίλες που θα συναντήσετε θα σας προκαλέσουν ιδιαίτερη εντύπωση, ειδικά όσοι δεν είστε συνηθισμένοι σε τέτοια μεγέθη, σε ιδιωτικές παραλίες, πισίνες και ελικοδρόμια.
Καιρού επιτρέποντος, ακολουθώντας αυτή τη διαδρομή, μπορείτε να διαλέξετε την παραλία της αρεσκείας σας, ενώ είναι ευκαιρία να επισκεφθείτε και το Καστέλι, τον μεσαιωνικό οικισμό του νησιού, σε μια γραφική τοποθεσία, όπου θα θαυμάσετε τα μεταβυζαντινά εκκλησάκια του Αγίου Βασιλείου, της Αγίας Τριάδας, της Κοίμησης της Θεοτόκου και των Ταξιαρχών. Στο Καστέλι μπορείτε να φτάσετε αν ακολουθήσετε τον μοναδικό δρόμο που κατευθύνεται νότια προς το βουνό, αλλά για να μη χαθείτε θα σας συμβουλεύαμε να ρωτήσετε καλύτερα κάποιον ντόπιο.
Παραλίες
Ο καιρός σιγά σιγά «ανοίγει» και οι Σπέτσες εκτός από ενδιαφέρουσα κοσμοπολίτικη ζωή διαθέτουν αρκετές οργανωμένες και μη παραλίες:
Δίπλα στο λιμάνι υπάρχει η αμμουδιά του Αγίου Μάμμα, ενώ στο δρόμο που οδηγεί στο Παλιό Λιμάνι υπάρχει η μικρή βοτσαλωτή παραλία του Αγίου Νικολάου. Αμέσως μετά το Παλιό Λιμάνι θα συναντήσετε την οργανωμένη και κοσμική παραλία της Αγίας Μαρίνας. Στην άλλη πλευρά του οικισμού υπάρχει η μικρή αμμουδιά της Κουνουπίτσας και εν συνεχεία η οργανωμένη παραλία της Αναργυρείου Σχολής.
Εξω από τον οικισμό των Σπετσών, και συγκεκριμένα στη νοτιοανατολική πλευρά του νησιού, μετά την Αγία Μαρίνα, θα συναντήσετε την παραλία Κουζουνός με άμμο και βότσαλα, ενώ ακολουθεί μια καταπράσινη οργανωμένη παραλία με βότσαλα, η Ξυλοκέριζα.
Με κατεύθυνση προς τη βόρεια πλευρά του νησιού, μετά την παραλία της Αναργυρείου Σχολής, θα συναντήσετε τον οικισμό Λιγονέρι με τις δύο παραλίες του, ενώ λίγο πιο πέρα υπάρχει η ήσυχη και απόμερη παραλία Βρέλλος. Ακολουθούν η Ζωγεριά, οι Καμάρες με τρεις μικρούς και απόμερους κολπίσκους και η Αγία Παρασκευή. Δυστυχώς, στην πρόσφατη βόλτα μας, η μέχρι πρότινος πευκόφυτη Αγία Παρασκευή, έπειτα από μεγάλη σε έκταση πυρκαγιά, έχει χάσει την ομορφιά, τη ζωντάνια και κυρίως την «ανάσα» της, με το δάσος γύρω από αυτήν καμένο.
Δίπλα στην Αγία Παρασκευή βρίσκονται οι Αγιοι Ανάργυροι με τον μικρό παραθεριστικό οικισμό και οργανωμένη παραλία. Τη θερινή περίοδο, μπορείτε να βρείτε και κάποια ενοικιαζόμενα δωμάτια για να μείνετε. Αν περπατήσετε 5΄ από το δεξί άκρο της παραλίας θα βρεθείτε στη Σπηλιά του Μπεκίρη, καταφύγιο των αγωνιστών του 1821.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ
Στις Σπέτσες μπορείτε να ταξιδέψετε με δύο τρόπους: Αν προτιμάτε την οδική μετακίνηση, δεν έχετε παρά να φτάσετε μέχρι την Κόστα, στη χερσόνησο της Ερμιονίδας, είτε με ΚΤΕΛ Ν. Αργολίδας από τον Κηφισό (T/210-51.34.588) είτε με το αυτοκίνητό σας. Προσοχή! Αν πάτε με ΚΤΕΛ θυμηθείτε να ρωτήσετε ποιο από τα δρομολόγια που προσφέρονται καθημερινά φτάνει μέχρι την Κόστα. Από την Κόστα για τις Σπέτσες υπάρχει σύνδεση με φέρι μποτ, θαλάσσια ταξί και καΐκια. Μπορείτε, επίσης, να πάρετε τα ταχύπλοα από τον Πειραιά, καθώς δεν υπάρχει συμβατικό πλοίο. Η διάρκεια του ταξιδιού είναι περί τις δύο - δυόμισι ώρες (Hellenic Seaways, T/210- 41.99.000, www.hellenicseaways.gr και Aegean Flying Dolphins T/210-41.21.654, www.aegeanflyingdolphins.gr).
ΠΟΥ ΝΑ ΦΑΤΕ
Με τόσα φρέσκα ψάρια και θαλασσινά από τους ψαράδες του νησιού, όλοι καταλαβαίνουμε ότι στις Σπέτσες θα φάμε ψάρι: φρέσκο, νόστιμο και τσιμπημένο… Το νησί διαθέτει πολυτελείς ψαροταβέρνες και εστιατόρια, όπου μπορείτε να απολαύσετε τοπικά και μη θαλασσινά εδέσματα και φυσικά «ψάρι αλά σπετσιώτα», ήτοι μαγιάτικο στο φούρνο με λαχανικά.
Με κατεύθυνση προς τις Σχολές (βορειοδυτικά), ο Πάτραλης, δίπλα ακριβώς στη θάλασσα, προσφέρει πολύ καλό φαγητό και εξαιρετικό φρέσκο ψάρι, αστακομακαρονάδα, μυδοπίλαφο, ψαρόσουπα κακαβιά, σκορπίνες στο φούρνο με ντομάτα και σκόρδο. Εκεί κοντά μπορείτε να γευματίσετε επίσης στο Νερό της Αγάπης. Στην αντίθετη ακριβώς κατεύθυνση, και συγκεκριμένα στο Παλιό Λιμάνι, το Κολωνάκι των Σπετσών, όπως το χαρακτήρισε ο Βασίλης, ένας εκ των ιδιοκτητών του ξενοδοχείου Orloff, μπορείτε να φάτε στην ταβέρνα του Χατζή, στην Εξέδρα, στον Κοσκινά, στον Ταρσανά και στο εστιατόριο Ορλόφ. Σε κάθε περίπτωση, το ψάρι έχει τον πρώτο ρόλο, ενώ ακολουθούν τα φρέσκα καλαμαράκια, οι γαρίδες, το χταπόδι, τα μύδια και οι αχινοί.
Φυσικά, στις Σπέτσες υπάρχουν και πολλές άλλες ταβέρνες, τόσο στο λιμάνι όσο και σε λιγότερο κεντρικά σημεία, με νόστιμα μαγειρευτά, όπως τουλάχιστον ακούσαμε για την ταβέρνα του Χαράλαμπου κοντά στην εκκλησία του Αγίου Ελευθερίου.
ΤΙ ΝΑ ΨΩΝΙΣΕΤΕ
Κάθε «σωστός» επισκέπτης των Σπετσών δεν μπορεί να αποχαιρετήσει το νησί χωρίς ένα τουλάχιστον κουτί με αμυγδαλωτά Σπετσών. Θα τα βρείτε παντού και δεν έχετε παρά να τα δοκιμάσετε!
ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Κωδικός κλήσης…..............22980
Λιμεναρχείο…...................72.245
Αγροτ. Ιατρείο…...72.590, 72.472
Θαλάσσ. Ταξί….................72.072
Μουσείο Μπουμπουλίνας….72.077
Μουσείο Σπετσών…...........72.994
http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_1_20/04/2007_188130
