ΚΕΙΜΕΝΟ: ΝΤΙΝΟΣ ΚΙΟΥΣΗΣ, ΦΩΤΟ: Β. ΣΥΚΑΣ, Κ. ΜΟΥΣΤΑΦΕΛΛΟΥ, Δ. ΣΚΛΑΦΟΥ, Γ. ΔΕΤΣΗΣ,Συνώνυμο της ορεινής Αρκαδίας, καταλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του νομού - μια έκταση 1.500.000 στρεμμάτων «πλούσια» σε πράσινο και φυσικό ανάγλυφο, από το οροπέδιο της Τρίπολης μέχρι τον Λούσιο ποταμό και από τη Μεγαλόπολη μέχρι την τεχνητή λίμνη του Λάδωνα. Βουνό ευλογημένο, όχι τόσο σε... ύψος (η Οστρακίνα, η ψηλότερη κορυφή του, φτάνει τα 1.980 μ.), όσο σε βλάστηση και νερό: το μεν ελατόδασος του Μαινάλου, που καλύπτει το 65% της ορεινής ζώνης, είναι από τα πυκνότερα και μεγαλύτερα της χώρας, ο δε υδροφόρος ορίζοντάς του από τους πλουσιότερους στην Πελοπόννησο. Μυθολογική κατοικία του Πάνα, θεού-προστάτη των βοσκών και των ποιμνίων, με κτηνοτροφική παράδοση ριζωμένη στα βάθη της αρχαιότητας, ενέπνευσε τον Βιργίλιο, τον Γκαίτε και τον Πουσέν, που ζωγράφισε τους «Ποιμένες Αρκάδες».
Η Αρκαδία δέχτηκε επιδρομές από Σλάβους, γι' αυτό θα βρείτε και αρκετά σλαβικά τοπωνύμια, όπως Στεμνίτσα, Ζυγοβίστι αλλά και Μαγούλιανα από το magila (=ύψωμα). Χάρη στη σχετικά μικρή απόστασή της από την Αθήνα (περίπου δυόμισι ώρες) και τα γραφικά χωριά της, είναι τόπος ιδανικός για σύντομες αποδράσεις. Τα τελευταία δε χρόνια έχουν αυξηθεί σημαντικά και οι τουριστικές υποδομές της, ενώ το Μαίναλο έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα NATURA.
ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ
Ι. Ο γύρος του Μαινάλου
Αρχίζει από τη διασταύρωση της Νεστάνης, λίγα χιλιόμετρα μετά τη σήραγγα του Αρτεμισίου, και συνεχίζει προς Κάψια - Λεβίδι - Βλαχέρνα - Βυτίνα - Καρκαλού - Δημητσάνα - Στεμνίτσα - Χρυσοβίτσι - Μαίναλο - Τρίπολη: ο μετρητής θα γράψει περίπου 110 χιλιόμετρα. (Εντός παρενθέσεως, το υψόμετρο και η απόσταση από την Τρίπολη.)
  |
Κάψια (700 μ. - 8 χλμ.). Xτισμένη στους πρόποδες του βουνού, αριθμεί περί τους 500 κατοίκους. Το επισκέψιμο σπήλαιο κοντά στο χωριό θεωρείται από τα πιο αξιόλογα της Πελοποννήσου.
Λεβίδι (850 μ. - 25 χλμ.). Εδρα του ομώνυμου δήμου με 700 κατοίκους. Στην κορυφή του λόφου θα δείτε το ναό των Ταξιαρχών, με τα δύο ρολόγια του: το παλαιό έχει τους δείκτες σταματημένους στην ώρα που το ανατίναξαν οι Γερμανοί για να αποτρέψουν τους ντόπιους να προειδοποιήσουν με την καμπάνα τους αντάρτες για την έφοδό τους.
Βλαχέρνα (954 μ. - 32 χλμ.). Πάνω από το χωριό υψώνεται ο επιβλητικός βράχος του Μπεζενίκου. Εκεί βρισκόταν το ομώνυμο μεσαιωνικό κάστρο καθώς και το εγκαταλελειμμένο σήμερα μοναστήρι της Αγίας Ελεούσας με υπόσκαφο καθολικό.
Βυτίνα (1.033 μ. - 44 χλμ.). Το τουριστικό κέντρο της ορεινής Αρκαδίας, έδρα του ομώνυμου δήμου, με πλουσιότατη υποδομή. Φημίζεται για το υγιεινό της κλίμα - προπολεμικά λειτουργούσε ένα από τα σημαντικότερα σανατόρια στην Ελλάδα.
Καρκαλού (980 μ. - 57 χλμ.). Μικρός, όμορφος και σχετικά νέος οικισμός σε ένα καταπράσινο οροπέδιο περικυκλωμένο από ελατόδασος. Ακριβώς δίπλα κυλάει ο Λούσιος.
Δημητσάνα (850 μ. - 60 χλμ.). Χτισμένη πάνω από μια χαράδρα του Λούσιου, με εξαίρετη θέα προς τον κάμπο της Μεγαλόπολης και τον Ταΰγετο, έχει περίπου 600 κατοίκους. Αξίζει να την περπατήσετε, για τη μεσαιωνική ρυμοτομία της, την παραδοσιακή αρχιτεκτονική της, τα λιθόστρωτα καλντερίμια και τα πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά της. Η Βιβλιοθήκη της, που αριθμεί 15.000 τόμους, διαθέτει σπάνιες εκδόσεις και πλούσιο ιστορικό αρχείο, ενώ οι Μπαρουτόμυλοι και το Μουσείο Υδροκίνησης προσφέρονται για διδακτικές στάσεις.
Στεμνίτσα (1.050 μ. - 75 χλμ.) Ενας από τους σημαντικότερους παραδοσιακούς οικισμούς της Πελοποννήσου - ονομάζεται και Yψούντα γιατί, κατά τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, είναι χτισμένη στην ίδια τοποθεσία με την ομώνυμη αρχαία πόλη που θεμελίωσε ο Yψούς, γιος του Λυκάοντα. Κατά την τουρκοκρατία και μέχρι τις αρχές του περασμένου αιώνα, γνώρισε μεγάλη άνθηση ως κέντρο αργυροχρυσοχοΐας και εμπορίου, οι δε καμπανοποιοί της ήταν από τους πιο φημισμένους στην Ελλάδα. Η βόλτα στο χωριό αξίζει για τα εξαιρετικά δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής -όλο ξύλο και πέτρα-, ενώ στις πιθανές στάσεις σημειώστε το Λαογραφικό Μουσείο της και τη μικρή Μονή της Zωοδόχου Πηγής, όπου έγινε η Συνέλευση της A΄ Πελοποννησιακής Γερουσίας. Mεταξύ Δημητσάνας και Στεμνίτσας βρίσκεται και η Mονή του Aγίου Iωάννη του Προδρόμου, χτισμένη μέσα σε κάθετο βράχο. Ιδρύθηκε τον 12ο αιώνα από τον Mανουήλ Kομνηνό και μέχρι σήμερα λειτουργεί ανελλιπώς. Oι τοιχογραφίες της χρονολογούνται από τον 16ο αιώνα.
Χρυσοβίτσι (1.100 μ. - 21 χλμ.). Ομορφος παραδοσιακός οικισμός, «χωμένος» ανάμεσα σε δύο καταπράσινες πλαγιές.
Αλωνίσταινα (1.250 μ. - 25 χλμ). Διατηρητέος παραδοσιακός οικισμός, χτισμένος μέσα στο δάσος, με παλιό νερόμυλο, ωραία πέτρινα σπίτια και αρχοντικά. Ηταν η γενέτειρα της Ζαμπίας Κωτσάκη, μητέρας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
Πιάνα (1.150 μ. - 19 χλμ.). Αλλο ένα χωριό γραφικό και ιστορικό: ήταν ορμητήριο και καταφύγιο των επαναστατημένων Ελλήνων στον απελευθερωτικό Αγώνα. Στην πλατεία, εκτός από τη θέα, να δείτε και τον αποκατεστημένο φούρνο της Επανάστασης.
 |
ΙΙ. Βυτίνα - Μαγούλιανα - Βαλτεσινίκο
Μαγούλιανα (1.367 μ. - 58 χλμ. από Τρίπολη - 12 χλμ. από Βυτίνα). Με μόλις 80 μόνιμους κατοίκους, το ψηλότερο χωριό της Πελοποννήσου έχει να επιδείξει μεσαιωνικά ερείπια του Αργυροκάστρου, καλοδιατηρημένα πετρόκτιστα σπίτια και την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, με ένα από τα ωραιότερα ξυλόγλυπτα τέμπλα στην Ελλάδα.
Βαλτεσινίκο (1.150 μ. - 60 χλμ. από Τρίπολη - 7 χλμ. από Μαγούλιανα). Πανέμορφο, αμφιθεατρικά χτισμένο παλιό κεφαλοχώρι της ορεινής Γορτυνίας - κάποτε είχε ειρηνοδικείο, αγρονομείο, συμβολαιογραφείο, γυμνάσιο, δημοτικό και ξυλογλυπτική σχολή! Σήμερα αριθμεί μόνο 200 κατοίκους και βαδίζει στο δρόμο της τουριστικής ανάπτυξης... Πριν φτάσετε στο χωριό, θα δείτε στο αριστερό σας χέρι το επιβλητικό παλιό σανατόριο «Μάνα του Στρατιώτου», που είχε ιδρύσει η αδελφή του Παύλου Μελά, Μαρία Παπαδοπούλου, για τους στρατιώτες των Βαλκανικών Πολέμων. Αξίζει επίσης να επισκεφτείτε τα δύο παλιά μοναστήρια που είναι κοντά στο χωριό, τη Μονή της Κοίμησης της Θεοτόκου και την ιστορική Μονή του Αγίου Νικολάου.
ΙΙΙ. Δημητσάνα - Ζάτουνα
Μόλις 4 χλμ. από τη Δημητσάνα, η Ζάτουνα παινεύεται ότι είναι το χωριό με την καλύτερη θέα στην περιοχή. Βρίσκεται απέναντι από το Φαράγγι του Λούσιου (η σλαβική ονομασία της σημαίνει «το χωριό πέρα από το ποτάμι»), είναι χτισμένη με την τυπική γορτυνιακή αρχιτεκτονική και διαθέτει άφθονες πηγές και βρύσες για να πιείτε κρύο νεράκι. Ανηφορίζοντας στο ψηλότερο σημείο της, στο εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία, θα θαυμάσετε πανοραμική άποψη του τοπίου.
ΙV. Στεμνίτσα - Ελληνικό -
Καρύταινα
Ελληνικό (712 μ. - 8 χλμ. από Στεμνίτσα). Με ιστορία που ξεκινάει στις αρχές του 17ου αιώνα -παλιά ονομαζόταν Μουλάτσι-, το χωριό σήμερα έχει 250 κατοίκους και, λόγω της εγγύτητάς του με το φαράγγι του Λούσιου, αποτελεί ορμητήριο για περιηγήσεις στην περιοχή. Ακόμα, στα 6 χλμ. από το χωριό βρίσκεται η Αρχαία Γόρτυνα και η αφετηρία των αναπλασμένων μονοπατιών του φαραγγιού του Λούσιου.
Καρύταινα (582 μ. - 10 χλμ. από Ελληνικό). Γραφικότατη και ιστορική πέτρινη κωμόπολη, χαρακτηρισμένη διατηρητέος οικισμός, με ιδιαίτερη σημασία -λόγω στρατηγικής θέσης- από το Μεσαίωνα ώς την Επανάσταση. Το κάστρο της το ονομάζουν «ελληνικό Τολέδο» και είναι εξαίρετο δείγμα φρουριακής αρχιτεκτονικής των φεουδαρχικών χρόνων. Να την περπατήσετε για τα διώροφα πέτρινα σπίτια της και τις παλιές βυζαντινές εκκλησίες.
Εξω από την Κόρινθο στρίβουμε για Τρίπολη, διασχίζουμε τη σήραγγα Αρτεμισίου και στρίβουμε δεξιά στον κόμβο της Νεστάνης (117 χλμ.).
ΦΑΓΗΤΟ
• Kληματαριά
(Bυτίνα, Τ/27950-22.226).
Μαγειρευτά και ψητά.
•Θόλος
(Δημητσάνα, Τ/27950-31.514).
Για νοστιμιές της κατσαρόλας - και κρασί δικό τους.
•Ταβέρνα του Παναγιώτη (Bλαχέρνα). Για ελληνικές γεύσεις αξιώσεων.
•Iωσήφ
(Mαγούλιανα, Τ/27950-82.359)
Πρόκειται για το «ναό» του κρέατος.Ο Ιωσήφ είναι κτηνοτρόφος, χασάπης και ψήστης!
• Λάθος
(Καρκαλού, Τ/27950-31.709).
Για να φάτε νόστιμα και παραδοσιακά.
• Στο Χρυσοβίτσι ο Γέρος του Μοριά θα σας ανταμείψει γευστικά.
• Στο Βαλτεσινίκο, καλά μαγειρευτά και κρέατα στην Κληματαριά (Τ/27950-82.113) και στον Βασιλικό (Τ/27950-82.300).
• Τέλος, στο χωριό Παναγιά μετά τη Ζάτουνα υπάρχει η Ζέρζοβα (Τ/27950-31.753). Εξαίρετη κουζίνα, που όμως πρέπει να την αποφεύγουν όσοι κάνουν δίαιτα!
ΤΟΠΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ
Στα περισσότερα χωριά θα βρείτε καλή ντόπια φέτα και εξαιρετική μυζήθρα, όπως επίσης τραχανά και χυλοπίτες. Η περιοχή φημίζεται για το ελατίσιο μέλι της. Στη Στεμνίτσα θα βρείτε και ωραίες και... παχυντικές δίπλες.
Στο Bαλτεσινίκο μπορείτε να βρείτε κάστανα, καρύδια και, αν είστε τυχεροί, καλές πατάτες. Από κάποιο γνωστό ή από σπίτι να προμηθευτείτε παστό. Από γλυκά του κουταλιού σάς συνιστώ το βύσσινο του Συνεταιρισμού Tριπόλεως.
ΧΕΙΜΕΡΙΝΑ ΣΠΟΡ
Στο Χιονοδρομικό Κέντρο Μαινάλου (30 χλμ. από την Τρίπολη) θα κάνετε σκι, snowboard και snowmobile, ενώ λειτουργεί σχολή για παιδιά και ενηλίκους. Τέσσερα lifts και οκτώ πίστες, από 100 μέχρι 2.500 μέτρα (τηλ. κέντρο: 6979-911.506, 210-57.81.880 και τηλ. σχολής σκι: 6979-911.501).
ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ
Δήμος Δημητσάνας:
27950-31.665
Δήμος Βυτίνας: 27950-60.100
Κέντρο Υγείας Δημητσάνας: 27950-31.401-2
Αστυνομία Δημητσάνας:27950-31.205
http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_taxgreece_1_27/11/2009_310279
