Ήταν το 1893 που ο Χαρίλαος Τρικούπης είχε πει το γνωστό “δυστυχώς επτωχεύσαμεν”.Η Αθήνα αδυνατώντας να διαπραγματευτεί “παρέδωσε” την οικονομική και φορολογική πολιτική της σε μία Διεθνή Επιτροπή Δημοσιονομικού Ελέγχου που αποτελούνταν από εκπροσώπους των ομολογιούχων -Ηνωμένο Βασίλειο,Γαλλία,Ιταλία,Ρωσία και Αυστροουγγαρία- η οποία επέβαλε αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία .Τότε επιβλήθηκαν τα γνωστά μονοπώλια στο οινόπνευμα και τα σπίρτα. Πότε αποχώρησε εκείνη η τρόϊκα; Το 1978!Τι κατάφερε; Εκτός από το να εισπράττει απολύτως τίποτα!
Ποια είναι …τα σπίρτα και το οινόπνευμα της εποχής; Το μυαλό όλων πηγαίνει ασφαλώς στα αποθέματα ενέργειας που λέγεται ότι υπάρχουν στην ελληνική επικράτετεια.Και ασφαλώς έτσι όπως έχουν έρθει τα πράγματα,δεν μπορείς εύκολα να απορρίψεις τέτοιες σκέψεις ως “συνωμοσιολογικές”.Ειδικά μετά τα όσα έγιναν γνωστά περί “κλειστού λογαριασμού”,στον οποίο θα μπαίνουν τα ελληνικά έσοδα αλλά και το μέγεθος του χρέους που όλοι παραδέχονται ότι “δεν βγαίνει με τίποτα”. Και γίνεται κανείς πιο καχύποπτος και ίσως και συνωμοσιολόγος αν κοιτάξει πίσω στην ιστορία.
Το 1893, φθάσαμε στο σκοτεινό τούνελ της απόλυτης οικονομικής αβεβαιότητας και του χάους,περίπου με τον ίδιο τρόπο.
Τότε ήταν η επιταχυνόμενη παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και το κενό εξουσίας σε νέα ανεξάρτητα κράτη των Βαλκανίων που ανησυχούσαν τους Δυτικούς. Αμέσως μετά το Συνέδριο του Βερολίνου το 1878 το Ηνωμένο Βασίλειο,η Γαλλία και η Γερμανία ήθελαν να αυξήσουν την στρατιωτική ισχύ της Ελλάδος.Ήθελαν να γίνει η ισχυρότερη στρατιωτική δύναμη στα Βαλκάνια. Οι τρεις χώρες συμφώνησαν να ενεργούν ως μεσάζοντες του ελληνικού δημοσίου και ξένων πιστωτών για να διευκολύνουν τη παροχή νέων δανείων! Η Ελλάδα αυξάνει τις αμυντικές της δαπάνες αλλά και το χρέος της.Το 1893 ήρθε η αδυναμία πληρωμής.
Τώρα δεν ήταν βέβαια μόνο τα όπλα που μας έφεραν σ΄ αυτό το σημείο,όπως πολλοί θέλουν να μας πείσουν.Αλλά τα όσα έγιναν από το 1996 έως το 2005 έπαιξαν κι αυτά το δικό τους ρόλο.Μαζί με πολλά,πάρα πολλά “πάρτυ” που έγιναν σε πολλούς άλλους χώρους εκτός της Άμυνας.
Θα πείτε ότι οι ιστορικές αναδρομές και οι συγκρίσεις δεν μας δίνουν τη λύση για το αύριο.Ίσως αν γνωρίζαμε καλύτερα την ιστορία να αποφεύγαμε τα λάθη που διαρκώς επαναλαμβάνουμε.
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Δυστυχώς η Ιστορία επαναλαμβάνεται!
Την πώληση ως και του συνόλου των μετοχών του Δημοσίου στην εταιρεία “Ελληνικές Αλυκές ΑΕ” αποφάσισε η κυβέρνηση, 115 χρόνια μετά την…. παραχώρηση στον Διεθνή Οικονομικό Ελεγχο των εσόδων του κρατικού μονοπωλίου στο αλάτι και 25 έτη έπειτα από την αποπληρωμή, του μετά τον Τρικούπη χρέους. Σύμφωνα με απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και Αποκρατικοποιήσεων, που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως,
ανατίθεται στο υπουργείο Οικονομικών να κάνει διαγωνισμό για να
προσλάβει χρηματοοικονομικούς, τεχνικούς και νομικούς συμβούλους για τις
ανάγκες “αξιοποίησης” του ποσοστού του Δημοσίου στην εταιρεία, που
φτάνει το 55%.
Πριν από 115 χρόνια στο μνημόνιο που είχε επιβληθεί από τους ξένους δανειστές στηνκυβέρνηση Τρικούπη μεταξύ άλλων είχαν παραχωρηθεί και τα έσοδα του τότε κρατικού μονοπωλίου στην παραγωγή και διάθεση αλατιού. Η
παραχώρηση αυτή κράτησε 90 χρόνια (!!!) και μετά η εκμετάλλευση των
αλυκών ξαναπέρασε υπό τον έλεγχο του δημοσίου τουλάχιστον μέχρι τις
ημέρες μας. Η σημερινή Συγκυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας-ΠΑΣΟΚ-ΔΗΜΑΡ,
με απόφαση της Διυπουργικής Επιτροπής Αναδιαρθρώσεων και
Αποκρατικοποιήσεων, αποφάσισε να πωλήσει το ποσοστό του Δημοσίου στην
εταιρεία “Ελληνικές Αλυκές ΑΕ“ , που φτάνει το 55%.
Το 1893 ο Χαρίλαος Τρικούπης κατά
την τελευταία πρωθυπουργία του κήρυξε πτώχευση. Τότε επιβλήθηκε μερικός
έλεγχος από τους πιστωτές, που ήταν τυπικός κι όχι ουσιαστικός χωρίς
δυνατότητα ουσιαστικής παρέμβασης στα ελληνικά δημόσια οικονομικά. Η
εμπλοκή όμως της χρεοκοπημένης Ελλάδας σε σύρραξη με την Τουρκία το
1897, στον Ελληνοτουρκικό Πόλεμο του 1897,
βρήκε την Ελλάδα σε εξαιρετικά δυσχερή θέση με τον ελληνικό στρατό
ανίκανο να αντιπαραταχθεί στα οθωμανικά στρατεύματα, που είχαν καταλάβει
τη Θεσσαλία και τμήμα της Στερεάς Ελλάδας. Η Συνθήκη Ειρήνης της 20ης Σεπτεμβρίου 1897 στην
οποία εξαναγκάστηκε η Ελλάδα ως ηττημένη, προέβλεπε πολεμική αποζημίωση
των τεσσάρων εκατομμυρίων τουρκικών λιρών της οποίας την άμεση καταβολή
απαιτούσε η Υψηλή Πύλη. Η ΚυβέρνησηΑλέξανδρου Ζαΐμη υποχρεώθηκε
σε διαπραγματεύσεις με τους πιστωτές της Ελλάδας για επιπλέον δανεισμό
(ενώ πριν τέσσερα χρόνια τους είχε ήδη δηλώσει ότι αδυνατεί να
αποπληρώσει τα ήδη χρωστούμενα δάνεια). Οι διαπραγματεύσεις της
ελληνικής κυβέρνησης οδήγησαν στην επιβολή του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου (ΔΟΕ) για
την οικονομική ανασυγκρότηση της χώρας που να εξασφαλίζει στους
πιστωτές την αποπληρωμή και των παλαιότερων αλλά και των νέων δανείων
τους.
Η συμφωνία με τους εκπροσώπους των πιστωτών (Αγγλίας, Γαλλίας, Αυστρίας, Γερμανίας, Ρωσίας, Ιταλίας) προέβλεπε:
1. Χορήγηση δανείου πολεμικών επανορθώσεων και του «οικονομικού δανείου»:
Εκχωρήθηκε εγγυημένο δάνειο 151,3 εκατ. φράγκων, από τις Μεγάλες
Δυνάμεις στην Ελλάδα. Το δάνειο λήφθηκε προκειμένου να καταβληθούν στην
Οθωμανική αυτοκρατορία οι αποζημιώσεις, που υποχρεώθηκε να καταβάλει η
Ελλάδα στην Τουρκία συνολικού ύψους 93,9 εκατ. φράγκων, το υφιστάμενο
κρατικό χρέος ύψους 31,4 εκατ. φράγκων, το έλλειμμα του ελληνικού
δημοσίου για το έτος 1897 ύψους 22,5 εκατ. φράγκων και οι δαπάνες
έκδοσης του δανείου (προμήθειες τραπεζών μεσιτικά, χαρτόσημα) ύψους 3,5
εκατ. φράγκων.
2. Υποθήκευση φορολογικών εσόδων ώστε να εξασφαλισθεί η αποπληρωμή των δανείων:
Για να επιτευχθεί η εξυπηρέτηση του χρέους ο ΔΟΕ απέκτησε τακτικές
πηγές εσόδων και αξιολογούσε τις κρατικές υπηρεσίες για την
αποδοτικότητα και την φοροεισπρακτική τους ικανότητα. Έτσι στο ΔΟΕ
αποδίδονταν τα έσοδα των μονοπωλίων αλατιού, πετρελαίου, σπίρτων,
τραπουλόχαρτων, τσιγαροχάρτων και σμυρίδας Νάξου, ο φόρος καπνού, τα
τέλη χαρτοσήμου και οι δασμοί του τελωνείου Πειραιά.
3. Αναδιάρθρωση του χρέους.
Τα χρωστούμενα δάνεια χωρίστηκαν σε τρεις κατηγορίες ανάλογα με την
παλαιότητα τους και υπολογίστηκε τόσο ο τόκος για τα 4 έτη της
πτώχευσης που η Ελλάδα δεν αναγνώριζε, αλλά επιβλήθηκε και επιπλέον ένα επιτόκιο ως
την πλήρη αποπληρωμή τους. Στην Ελλάδα επιβλήθηκε επίσης μια ισοτιμία
της δραχμής προς τα ξένα νομίσματα (ευνοϊκή για τους δανειστές προφανώς)
και επίσης της αφαιρέθηκε το δικαίωμα της τύπωσης χαρτονομίσματος. Ταυτόχρονα
η Διεθνής Επιτροπή Ελέγχου έθεσε υπό τον έλεγχο της και τις προσλήψεις,
τις μεταθέσεις και προαγωγές των υπαλλήλων του στενού Δημοσίου τομέα.Ουσιαστικά
η Ελληνική Εθνική κυριαρχία είχε πάψει να υφίσταται ενώ ο Ελληνικός
λαός εργαζόταν στην κυριολεξία υπό ένα ιδιότυπο και πρωτόγνωρο καθεστώς
Ευρωπαϊκής αιχμαλωσίας. Φυσικά ο Ελληνικός στρατός υπήρχε μόνο στα
χαρτιά, καθώς δεν υπήρχαν πόροι για την συντήρηση του, δεν αγοραζόταν
πολεμικό υλικό, δεν γίνονταν ασκήσεις και η στρατιωτική θητεία είχε
ελαχιστοποιηθεί.
Όταν λειτούργησε η επιτροπή του Ελέγχου, οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις
χορήγησαν νέο δάνειο 170.000.000 χρυσών φράγκων ώστε η Ελλάδα να
πληρώσει την πολεμική αποζημίωση στην Τουρκία για την πολεμική της ήττα
και να αντιμετωπίσει το τρέχον υψηλό της έλλειμμα…
Από τον Απρίλιο κιόλας του 1898 εγκαθίσταται στην Αθήνα η… τρόικα της εποχής. Στις
θέσεις των σημερινών εκπροσώπων της τρόικας κ.κ. Σερβάας Ντερούζ
(εκπρόσωπος της ΕΕ), Πόουλ Τόμσεν (εκπρόσωπος του ΔΝΤ) και Κλάους
Μαζούχ (εκπρόσωπος της ΕΚΤ) τότε ήταν οι αείμνηστοι Τέστα (Γερμανός),
Λετάν (Γάλλος) και Λόου (Αγγλος). Μόνον που τότε οι κυβερνήσεις τους
είχαν φανεί πιο …γαλαντόμες από τις σημερινές και για να μην ταλαιπωρούν
τους υψηλούς ελεγκτές μας φρόντισαν να τους κτίσουν και ιδιαίτερο Μέγαρο. Διάλεξαν δε μία από τις καλύτερες τοποθεσίες, πίσω από το τότε παλάτι του Διαδόχου, που δεν ήταν άλλο από το σημερινό Μέγαρο της Προεδρίας της Δημοκρατίας.
Πρόκειται για το ακίνητο που σήμερα καταγράφεται στο Κτηματολόγιο της
Προεδρίας της Δημοκρατίας και βρίσκεται στη συμβολή των οδών Βασιλέως
Γεωργίου (τότε ονομαζόταν Διοχάρους) και Στησιχόρου και ανεγέρθηκε για
τις ανάγκες της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής! Μάλιστα, η ανέγερσή του
βάφτηκε με αίμα, αφού κατά την ανατίναξη φουρνέλου (1901) τραυματίστηκε
ένας σαραντάχρονος εργάτης, δίνοντας αφορμή για συζητήσεις.
Δεκάδες ήταν οι περιπέτειες στις οποίες υποβλήθηκε το ελληνικό
κράτος από την τότε τρόικα, ακόμη και σε ιδιαίτερα δύσκολες στιγμές.
Όπως το 1922, όταν η κυβέρνηση Δ. Γούναρη για
να αντιμετωπίσει τις ανάγκες του στρατού που μαχόταν στη Μικρά Ασία
εξέδωσε 550 εκατομμύρια σε χαρτονομίσματα, χωρίς τη συγκατάθεση των
τροϊκανών. Ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε. Ο «Ελεγχος»
εξανέστη, απαίτησε «ζεστό» χρήμα από τον αρμόδιο υπουργό Οικονομικών Πέτρο Πρωτοπαπαδάκη, ο οποίος δεν πρόλαβε να αντιδράσει, αφού μαζί με τον πρωθυπουργό και τέσσερις ακόμη συναδέλφους του εκτελέστηκαν στο Γουδή. Βρέθηκαν βέβαια άλλοι για να εξυπηρετήσουν τις απαιτήσεις του «Ελέγχου».
Λίγα
χρόνια αργότερα ο Ελευθέριος Βενιζέλος, αναγκάστηκε να κηρύξει στάση
πληρωμών την 1η Μαϊου 1932, ως απόρροια της οικονομικής κρίσης του
προηγούμενου χρόνου. Οι τροϊκανοί της εποχής εξανέστησαν εκ νέου και μαζί τους σχεδόν όλη η Ευρώπη αλλά και η Αμερική!Χαρακτηριστική είναι έκθεση που έστειλε ο πρεσβευτής της Ελλάδος στο Λονδίνο (1935), γράφοντας: «Η συζήτησίς μου με τους εμπειρογνώμονας υπήρξεν εξόχως διαφωτιστική. Το Φορέϊν Οφφις πνέει μένεα εναντίον μας»!
Όπως αποκάλυψε ο Α. Σβώλος, το 1942, μεσούσης της Κατοχής,
η βρετανική κυβέρνηση είχε δηλώσει εγγράφως προς τον πρόεδρο της
εξόριστης ελληνικής κυβέρνησης Εμμ. Τσουδερό ότι ήταν σύμφωνη με την
κατάργηση του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου. Όταν η ελληνική
«Κυβέρνησις Εθνικής Ενότητος» βρισκόταν στην Ιταλία (Νοέμβριος 1944)
απέρριψε την άφιξη στην υπό απελευθέρωση Ελλάδα του Huge Jones, που ήταν
ο τελευταίος προπολεμικός αντιπρόσωπος της Αγγλίας στον Διεθνή
Οικονομικό Έλεγχο των Αθηνών.Αποφασίστηκε να έρθει μόνο για την
τακτοποίηση υπηρεσιακών θεμάτων, άποψη που ασπάστηκε και η βρετανική
κυβέρνηση. Εν τω μεταξύ, ο «Ελεγχος» εγκατέλειπε το ακίνητο της οδού
Στησιχόρου και «βολευόταν» με την υπηρεσία του σε μικρότερες –αλλά
εξίσου πολυτελείς– εγκαταστάσεις.
Μετά την απελευθέρωση ήρθε στην Αθήνα ο Huge Jones και περιορίστηκε
στην παράκληση να μην απολυθεί το προσωπικό και να μεταταχθεί σε
δημόσιες υπηρεσίες. Έγιναν και οι συνεννοήσεις με τις υπηρεσίες για να
παραληφθούν τα υπάρχοντα στις αποθήκες προϊόντα.Αλλά, ως εκ θαύματος,
ο Έλληνας αντιπρόσωπος που παραβρέθηκε στη Διάσκεψη της Ειρήνης των
Παρισίων (1946) συνηγόρησε υπέρ της παραμονής του «Ελέγχου», με
αποκλεισμό μόνον της Ιταλίας. Έτσι, μας ξέμεινε πάλι Διεθνής Οικονομικός
Έλεγχος στην Αθήνα!
Αλλά η μακρά σειρά των διατυπώσεων που ζητούσε ο «Έλεγχος»
προβλημάτιζε τις μεταπολεμικές κυβερνήσεις. Υπουργεία και υπηρεσίες
διαμαρτύρονταν διαρκώς για τις δυσχέρειες που παρουσιάζονταν στη
διοίκηση με τα περίφημα «ένσημα» του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου. Μέχρι
που ο Σοφοκλής Βενιζέλος –το 1951– από το βήμα της Βουλής δήλωνε πως «ο Έλεγχος θεωρείτο ουσιαστικώς κατηργημένος». Αλλά μόνον κατηργημένος δεν ήταν, αφού ταλάνισε την ελληνική οικονομία και πραγματικότητα για 27 ολόκληρα χρόνια ακόμη.
Το τέλος εκείνης της ογδοηκονταετούς περιπέτειας δόθηκε με νόμο που εξέδωσε ο αείμνηστος Θανάσης Κανελλόπουλος το 1978. Επιστρατεύοντας
μάλιστα και το χιούμορ του στο έγγραφο που απέστειλε στη Βουλή έγραφε
ότι με το νομοσχέδιο για τη διάλυση της Διεθνούς Οικονομικής Επιτροπής
όχι μόνον δεν προκαλείτο δαπάνη εις βάρος του Προϋπολογισμού, αλλά
πραγματοποιούνταν οικονομίες περίπου τετρακοσίων χιλιάδων δραχμών που
αντιστοιχούσαν στα έξοδα λειτουργίας της (ενοίκιο, κοινόχρηστα,
φωτισμός, τηλέφωνα κ.ά.)! Βέβαια η Χώρα συνέχιζε να αποπληρώνει τα
παλαιά της δάνεια, και στο μεταξύ και νέα δάνεια φορτώνονταν στην πλάτη
του Ελληνικού Λαού! Με την είσοδο της Χώρας στον Ευρωπαϊκή Ένωση, τότε
ΕΟΚ, η ύπαρξη κρατικών μονοπωλίων καταργήθηκε: η “ελεύθερη αγορά” όσο
λατρεύει τα πολυεθνικά μονοπώλια και τα οικονομικά τράστ, τόσο μισεί τον
κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά! Έτσι το Κρατικό Μονοπώλιο του αλατιού
καταργήθηκε μαζί με τα σπίρτα, το πετρέλαιο και την ζάχαρη!
Το αλάτι είναι απολύτως απαραίτητο για την Ζωή. Γι’ αυτό
ήταν γνωστό και χρησιμοποιούνταν από τους ανθρώπους από αρχή της ύπαρξής
τους στον πλανήτη. Πολύ συχνά στην αρχαιότητα είχε χρησιμοποιηθεί και
σαν νόμισμα. Έτσι, οι πλούσιοι πουλούσαν δούλους σε αντάλλαγμα με αλάτι.
Σε μερικές χώρες ακόμη και σήμερα οι κάτοικοι κάνουν τις αγορές και τις
πωλήσεις με κομμάτια αλατιού. Άλλοι λαοί είχαν έλθει σε πόλεμο μεταξύ
τους για να κατακτήσουν εδάφη με αλατούχες πηγές. «Αξίζει το βάρος του σε χρυσό» έλεγαν οι αρχαίοι και δεν είναι τυχαίο πως η λέξη αμοιβή στην αγγλική γλώσσα, που είναι salary, προέρχεται από τη λατινική λέξη salt (αλάτι), επειδή οι Ρωμαίοι συχνά λάμβαναν την αμοιβή τους σε αλάτι. Οι Έλληνες θεωρούσαν το αλάτι σύμβολο φιλίας και αλληλεγγύης και επισφράγιζαν με αυτό τις συμφωνίες τους. Διάφοροι λαοί το χρησιμοποιούσαν ως δώρο στις θυσίες και στις προσφορές προς τους θεούς, σκορπίζοντάς το στους αγρούς. Επίσης, το αλάτι ήταν για αιώνες το μοναδικό μέσο των ανθρώπων για τη συντήρηση των τροφίμων.
Η ιστορία του αλατιού είναι συνυφασμένη με την ιστορία του ανθρώπου επειδή ακριβώς είναι απαραίτητο για την επιβίωση του. Το
έμβρυο αναπτύσσεται στο αλμυρό αμνιακό υγρό και το μητρικό γάλα
περιέχει επίσης αλάτι. Ένα μέσο ενήλικο ανδρικό σώμα περιέχει 90 γρ.
νάτριο, από τα οποία τα μισά βρίσκονται στο αίμα και σε άλλα υγρά του
σώματος, πάνω από το 1/3 βρίσκεται στα οστά και το υπόλοιπο στα κύτταρα
του σώματος.
Το αλάτι βοηθά στον πολλαπλασιασμό των ερυθρών κυττάρων, στην
μεταφορά θρεπτικών συστατικών στα κύτταρα και στη ρύθμιση της αρτηριακής
πίεσης. Το νάτριο είναι φορέας ενέργειας και υπεύθυνο για τη μεταφορά
μηνυμάτων από τον εγκέφαλο προς τους μυς, μέσω του νευρικού συστήματος.
Το νάτριο και το χλώριο βοηθούν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης,
ελέγχουν την ισορροπία των υγρών και διατηρούν τις σωστές συνθήκες για
τη λειτουργία μυών και νεύρων. Το νάτριο διευκολύνει την απορρόφηση
θρεπτικών ουσιών, όπως η γλυκόζη και τα αμινοξέα.
Το αλάτι παρόλο που είναι πολύ διαδεδομένο στη φύση, οι άνθρωποι
χρειάζονται κόπο για να το αποκτήσουν: το παίρνουν είτε από τις αλυκές
(θαλασσινό αλάτι) είτε με εξόρυξη από ορυχεία (ορυκτό αλάτι). Το
θαλασσινό αλάτι είναι πιο καθαρό από το ορυκτό αλάτι, το οποίο πρέπει να
υποστεί χημική επεξεργασία για να “καθαρίσει” και να καταστεί βρώσιμο.
Και ευτυχώς η χώρα μας, χάρη στην θάλασσα και στον ήλιο της δεν είχε
ποτέ έλλειψη αλατιού! Το αλάτι του θαλασσινού νερού παραλαμβάνεται ως
εξής: Το νερό συγκεντρώνεται σε λάκκους, τις γνωστές σε όλους μας “αλυκές”. Εκεί, με τη βοήθεια της ηλιακής θερμότητας και των ανέμων το νερό εξατμίζεται και μένει το αλάτι. Αν όλες οι ακτές ήταν κατάλληλες για αλυκές, τότε το αλάτι δε θα είχε καμία εμπορική αξία: Συνήθως
οι αλυκές είναι επίπεδα τμήματα γης κοντά στην παραλία, κατάλληλα
διαμορφωμένα, όπου παρασκευάζεται αλάτι, αφού εξατμιστεί το θαλασσινό
νερό. Για την ύπαρξη της αλυκής είναι απαραίτητο το έδαφος να μην είναι
υδατοπερατό, συνήθως λοιπόν οι αλυκές έχουν αργιλικό υπόστρωμα που
συγκρατεί το νερό.Οι αλυκές αποτελούνται από αβαθείς δεξαμενές που
διαιρούνται σε επιμέρους διαμερίσματα και μέσα σε αυτές κυκλοφορεί
θαλασσινό νερό το οποίο, μετά την εξάτμισή του, αφήνει το αλάτι που
περιείχε.
Το αλάτι που λαμβάνεται από τις αλυκές πριν έρθει στην κατανάλωση
υφίσταται κατάλληλη κατεργασία για να καθαριστεί. Το αλάτι που παράγεται
διατίθεται για χρήση στη μαγειρική, στη χημική βιομηχανία σαν πρώτη ύλη
και στη βιομηχανία αλιπάστων.
Οι χώρες που δε διέθεταν θάλασσα ανακάλυψαν το ορυκτό αλάτι και κατασκεύασαν μηχανισμούς εξόρυξής του. Το
70% της παγκόσμιας κατανάλωσης αλατιού σήμερα καλύπτεται από το ορυκτό
αλάτι, το αλάτι δηλαδή που άφησαν πίσω τους οι ωκεανοί μετά την απόσυρση
του νερού πριν χιλιάδες χρόνια. Πολλά από τα ορυχεία της Ευρώπης
εκτός από τη χρηστική τους σημασία, αξιοποιούνται σήμερα και ως
τουριστικά αξιοθέατα. Η ιδιορρυθμία της φύσης, οι τεχνολογικές εξελίξεις
των μηχανημάτων, η αναβίωση της ιστορίας τους αποτελούν πόλο έλξης για
χιλιάδες επισκέπτες των Μουσείων Άλατος στην Κρακοβία, το νησί Salt
Spring, τις Συρακούσες, το Northwich, το Halle και το
Berchtesgaden. Αντίθετα παρόλο που οι αλυκές έχουν και καλύτερης
ποιότητας αλάτι, και πιο μεγάλη ιστορία και συνήθως αποτελούν και
μοναδικούς βιότοπους, δεν έχουν γνωρίσει ανάλογη εκμετάλλευση.
Οι αλυκές είναι συνήθως ιδανικά μέρη για τη συγκέντρωση
αποδημητικών πτηνών και έτσι σε αρκετές περιπτώσεις χαρακτηρίζονται ως
“προστατευόμενες περιοχές”. Οι Αλυκές Μεσολογγίου για παράδειγμα, πέραν
του οικονομικού κομματιού, είναι ένα πραγματικό και μοναδικό μνημείο
της φύσης, αφού δεν έχουν μόνο άλας: έχουν ως ζωντανό στοιχείο το 40%
της ελληνικής ορνιθοπανίδας. Στις αλυκές Μεσολογγίου φιλοξενούνται 164
είδη πουλιών, από τα 226 της ευρύτερης περιοχής!
Η αλυκή Μεσολογγίου, η «Άσπρη» στην Φοινικιά, έχει
έκταση 11.500 στρεμμάτων, και είναι η μεγαλύτερη της Ελλάδας με
δυναμικότητα παραγωγής περί τους 120.00 τόνους άλατος ετησίως, δηλαδή το
60% της Πανελλήνιας παραγωγής. Στο Μεσολόγγι υπάρχει και άλλη μια αλυκή
αυτή της Τουρλίδας ή αλλιώς η «Μαύρη», 2.500 στρεμμάτων με δυναμικότητα παραγωγής περί τους 15.00 τόνους άλατος ετησίως. Και οι δύο αλυκές είναι ουσιαστικά κομμάτι όχι μόνο της Ιστορίας της Ιερής Πόλης του Μεσολογγιού αλλά και της Λιμνοθάλασσάς του! Το νερό της λιμνοθάλασσας οδηγείται με αντλίες σε αβαθείς επίπεδες εκτάσεις, τα τηγάνια,
όπου και εξατμίζεται, κι ύστερα στα κρυσταλλοπήγια όπου το αλάτι
παίρνει την τελική του μορφή. Η περιοχή των αλυκών θεωρείται σπάνιος
υδροβιότοπος και προστατεύεται από την συνθήκη Ραμσάρ. Το χειμώνα οι πλημμυρισμένες λεκάνες φιλοξενούν πολλά σπάνια πουλιά όπως αργυροπελεκάνους, φλαμίγκος, χήνες πάπιες κ.α.
Η αλυκή Μεσολογγίου είναι ένα ζωντανό τµήµα ενός πολύπλοκου
οικοσυστήµατος και αποτελεί έναν από τους σηµαντικότερους υγρότοπος της
Ελλάδας. Στην περιοχή κυριαρχεί ηΛιµνοθάλασσα του Μεσολογγίου,
που βρίσκεται στο κεντρικό τµήµα του συστήµατος των υγροτόπων και που
αποτελεί και τον τροφοδότη της αλυκής Μεσολογγίου σε θαλασσινό νερό.Η
χλωρίδα και η πανίδα της περιοχής παρουσιάζει µεγάλη ιδιαιτερότητα λόγω
της έντονης παρουσίας και κυριαρχίας ειδών του υγρού στοιχείου, που
ευνοούνται από τις συνθήκες αλατότητας αφενός και στον τρόπο λειτουργίας
των αλυκών αφετέρου.
Με δεδοµένο οτι το µεγαλύτερο µέρος των αλυκών καλύπτεται από νερό,
η χερσαία βλάστηση είναι περιορισµένη. Αποτελείται από είδη φυτών, που
δεν διαφέρουν σηµαντικά από αυτά που συναντά κανείς σε παραθαλάσσια έλη
και αµµώδεις παραλίες. Σύµφωνα µε σχετικές µελέτες κυρίαρχα φυτά στην
αλυκή είναι είδη του γένους Arthrocnemum, Chenopodiaceae, Halimione
portulacoides, Limonium και Salicornia. Από τους πλαγκτονικούς
οργανισµούς που παρατηρούνται στην αλυκή Μεσολογγίου αλλά και σε όλες
αναιξαιρέτως τις αλυκές της Ελλάδος, σηµαντικότερος είναι το ανόστρακο
καρκινοειδές artemia, που αποκαλείται και γαρίδα της άλµης, αφού
επηρεάζει άµεσα την παραγωγική διαδικασία και παράλληλα αποτελεί
πολύτιµη τροφή (πηγή πρωτεϊνης) για πολλά είδη πουλιών. Επίσης
συναντάται το µικρό ψάριζαµπαρέλλα (aphanius fasciatus) και αρκετά είδη θαλάσσιων εντόµων.
Εβδοµήντα ένα είδη πουλιών παρατηρήθηκαν στην αλυκή Μεσολογγίου
κατά τη διάρκεια του 1991. Από αυτά, 25 έχουν χαρακτηριστεί ως
απειλούµενα στην Ευρώπη, 20 από τα οποία προστατεύονται από την Ελληνική
και Κοινοτική νοµοθεσία. Ενδεικτικά αναφέρονται η αβοκέτα, ο
καλαµοκανάς, ο θαλασσοσφυριχτής, η νανοσκαλίδρα, η πετροτριλίδα, η
αυροβουτηχτάρα, η λασποσκαλίδρα, διάφορα είδη ερωδιών και πελαργών και
τα γνωστά φοινικόπτερα που τα τελευταία χρόνια έχουν κάνει περισσότερο
έντονη την παρουσία τους στην αλυκή Μεσολογγίου. Επίσης η αλυκή
Μεσολογγίου, όπως και όλες οι αλυκές είναι απαραίτητες για την επιβίωση
πολλών ειδών γλαρονιών όπως το ποταµογλάρονο, το νανογλάρονο και το
γελογλάρονο.
Για τους παραπάνω λόγους: Η αλυκή Μεσολογγίου προστατεύεται από
την ευρωπαϊκή νοµοθεσία, την συνθήκη Ramsar καθώς και την ελληνική
νοµοθεσία, ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 και έχει αναγνωριστεί ως
περιοχή ειδικής προστασίας.
Οι Έλληνες γνώριζαν πώς να χρησιμοποιούν το αλάτι από τα ομηρικά χρόνια. Μάλιστα, η άγνοια χρήσης αλατιού θεωρούταν δείγμα βαρβαρότητας.
Στην Οδύσσεια, ο Οδυσσέας διηγείται στον μάντη Τειρεσία, κατά την
κάθοδό του στον Άδη, για τους παράξενους ανθρώπους που γνώρισε, “που δεν αλατίζουν την τροφή τους, που αγνοούν τη θάλασσα”.“Αλοπήγια”,
ή κρυσταλλοπήγια, ή τηγάνια υπήρχαν ήδη από τη μυκηναϊκή εποχή. Οι
αρχαίοι Αθηναίοι έπαιρναν το μεγαλύτερο μέρος του αλατιού τους από τις
αλυκές στη Ραφήνα, στη Βούλα και στο Σούνιο. Κατά τη βυζαντινή εποχή,
η παραγωγή και η πώληση αλατιού ελέγχονταν από τον αυτοκράτορα και
ενίοτε από μεμονωμένα μοναστήρια. Στη συνέχεια, την κερδοφόρα επιχείρηση
εμπορίας μεσογειακού αλατιού σφετερίστηκε η μεγαλύτερη ναυτική δύναμη
της εποχής, η Βενετία.
Επί οθωμανικής αυτοκρατορίας οι αλυκές ανήκαν στις κατά τόπους κοινότητες και πόλεις ή σε ιδιώτες οι οποίοι τις καλλιεργούσαν και κατέβαλαν τον περιβόητο “αλατιάτικο”, έναν κατά κεφαλήν φόρο, στις τουρκικές Αρχές.
Το τρίτο έτος της Επανάστασης του 1821, το 1823, το αλάτι έγινε μονοπωλιακό είδος από τα επαναστατημένα εδάφη. Μέχρι
το 1900 όλες οι αλυκές πέρασαν στο κρατικό μονοπώλιο. Το 1902
λειτουργούσαν 16 αλυκές τα έσοδα των οποίων χρησιμοποιούνταν για την
αποπληρωμή εθνικών χρεών. Το 1897, τα σπίρτα, το αλάτι, η ζάχαρη και το ελαιόλαδο ανήκαν στο ελληνικό μονοπώλιο. Αλλά
η Ελλάδα για να εξυπηρετήσει το δημόσιο χρέος όπως της επιβλήθηκε από
την Διεθνή Οικονομικό Έλεγχο, μετά την πτώχευση του 1893 παραχώρησε τα
κέρδη των μονοπωλίων μαζί με τους δασμούς του λιμανιού του Πειραιά στους
πιστωτές της.
Το χρέος της εποχής του Τρικούπη εξοφλήθηκε μετά από 92 χρόνια,
μόλις το 1985 οπότε και καταργήθηκε το μονοπώλιο και το 1988 ιδρύθηκε η
δημόσια επιχείρηση «Ελληνικές Αλυκές Α.Ε.». Στόχος
της εταιρείας ήταν η εκμετάλλευση των αλυκών απανταχού της Ελλάδας μέσω
του εκσυγχρονισμού της λειτουργίας των, ούτως ώστε η χώρα σύντομα να
καταστεί αυτάρκης όσον αφορά τις ανάγκες της σε πρωτογενές αλάτι, αλλά
και να εξάγει αρκετές ποσότητες.
Σήμερα η εταιρεία εκμεταλλεύεται οκτώ αλυκές:
-Δύο στην Αιτωλοακαρνανία, στο Μεσολόγγι και στην Τουρλίδα,
-δύο στη Λέσβο, στην Καλλονή και στην Σκάλα Λέσβου, κοντά στην Πολίχνιτο,
-στο Κίτρος Πιερίας,
-στο Αγγελοχώρι Θεσσαλονίκης (Μεγάλο Έμβολο),
-στη Μέση Κομοτηνής και
-στη Νέα Κεσσάνη Ξάνθης.
Η εταιρεία διαθέτει επιπλέον μία ανενεργή αλυκή στη Μήλο και μία
υπό κατασκευή στη Λήμνο. Η δυναμικότητά τους ανέρχεται στους 260.000
Μετρικούς Τόνους, με την μισή δυναμικότητα (130.000 ΜΤ) να προέρχεται
από τις αλυκές Μεσολογγίου. Η συνολική ετήσια παραγωγή κυμαίνεται από
120.000 έως 200.000 τόνους.
Το ποσοστό του Δημοσίου είναι 55%, ενώ συνεταίροι είναι κατά ποσοστό 25% η “ΚΑΛΑΣ ΑΕ” (του ομώνυμου ομίλου της οικογενείας Καλαμαράκη) και κατά 20% οι Δήμοι Μεσολογγίου, Κομοτηνής,
Ξάνθης, Λέσβου, ο Δήμος Θερμαϊκού (από τον πρώην Δήμο Μηχανιώνας) και ο Δήμος Πύδνας-Κολινδρού (από τον πρώην Δήμο Κολινδρού).
Πώληση του μεριδίου του Δημοσίου επιχειρήθηκε και το 2009 και
προκάλεσε τις αντιδράσεις άλλων βιομηχανιών παραγωγής άλατος, αφού
φοβούνταν ότι ο μέτοχος των Ελληνικών Αλυκών, η “ΚΑΛΑΣ ΑΕ“, θα μπορούσε να αποκτήσει δεσπόζουσα θέση στην αγορά, κάτι που ο ίδιος αρνήθηκε. Το
2001 είχε επιχειρηθεί η μετοχοποίησή της και η είσοδός της στο
Χρηματιστήριο Αθηνών, εγχείρημα το οποίο όμως δεν προχώρησε. Τότε η
εταιρεία αποτιμήθηκε σε αξία μεταξύ των 7 και 10 εκατ. ευρώ.
Σε γενικές γραμμές, πρόκειται για μια κερδοφόρα εταιρεία, η
οποία λειτουργεί με τους κανόνες της ιδιωτικής οικονομίας, δεν λαμβάνει
επιδοτήσεις και πορεύεται με τις δυνάμεις της, συμβάλλοντας με τον τρόπο
της τόσο στα έσοδα του Κρατικού Προϋπολογισμού όσο και στην ανάπτυξη
των τοπικών κοινωνιών όπου και δραστηριοποιείται! Τα κέρδη της
επιχείρησης για το 2012 άγγιξαν το 1,5 εκατ. ευρώ με προοπτική να
αυξηθούν ακόμα, αν γίνουν οι κατάλληλες επενδύσεις και υπάρξει
εκσυγχρονισμός των εγκαταστάσεων.
Σύμφωνα με τη Διυπουργική Επιτροπή, για την εξαγορά της εταιρείας υπάρχει ήδη αυξημένο επενδυτικό ενδιαφέρον. Και πως να μην υπάρχει αφού το αλάτι είναι απολύτως αναγκαίο για την ζωή, και εξίσου απαραίτητο όπως το νερό! Κι ας μην ξεχνάμε ότι η εταιρεία διαθέτει
ολιγοπωλιακή θέση στην εγχώρια αγορά του αλατιού, και πρακτικά ελέγχει
όλη την αγορά! Πως λοιπόν να μην την ορέγονται οι διάφοροι επενδυτές; Είναι πρόδηλο εξάλλου, ότι η σημερινή κυβέρνηση “τρώει ψωμί κι αλάτι” με πολλά …επενδυτικά συμφέροντα, την ίδια ώρα που “ρίχνει αλάτι στις πληγές” του
Ελληνικού Λαού! Γιατί λοιπόν να μην πουλήσει και τις αλυκές του
Μεσολογγιού, αφού ο ίδιος ο Λαός δεν σηκώνεται να την κάνει “του αλατιού”;
