Ανέκαθεν η "Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου" ξεχώριζε για τη μοναδικότητα του πολιτισμού της. Η βιβλική καταστροφή ανέδειξε ακόμα περισσότερο τις ιδιαίτερες πτυχές του δοκιμαζόμενου λαούΕχει χαρακτηριστεί ως ο πιο εργασιομανής λαός στον κόσμο, ως ο πιο επιρρεπής στον... ύπνο, αλλά και στην αυτοχειρία, κατέχοντας παράλληλα, μεταξύ άλλων, το παγκόσμιο ρεκόρ μακροβιότητας. Επιχειρώντας να προσεγγίσει κανείς τα χαρακτηριστικά που διακρίνουν τις κοινωνικοπολιτικές και πολιτιστικές δομές της Ιαπωνίας, μπορεί να καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η "Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου" ανήκει σε έναν άλλο πλανήτη...
Ενα από τα κύρια χαρακτηριστικά του δοκιμαζόμενου λαού είναι η υπερηφάνεια, η οποία στη σύγχρονη εποχή αντλείται από το πάθος για... δουλειά. Οι Ιάπωνες θεωρούν τιμή τους το γεγονός ότι είναι ίσως ο πιο εργατικός λαός στον πλανήτη. Ενας μέσος εργαζόμενος στην Ιαπωνία μοχθεί ετησίως 400 ώρες περισσότερες από ό,τι ένας Ευρωπαίος συνάδελφός του... Μάλιστα, βάσει έρευνας που διενεργήθηκε προ εξαμήνου, οι Ιάπωνες εργαζόμενοι απαξιώνουν τις... διακοπές, καθώς από τις 16,5 ημέρες που τους χορηγούνται κατά μέσο όρο ετησίως, κάνουν χρήση περίπου των μισών. Φυσικά, η "απεργία" είναι άγνωστη λέξη - οι εργαζόμενοι συνηθίζουν να απεργούν στο... γραφείο, φορώντας μία κορδέλα ως συμβολική ένδειξη διαμαρτυρίας και διεκδίκησης.
Στον αντίποδα, η "Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου" διαθέτει και ένα άλλο, λιγότερο γνωστό, προσωνύμιο: η... "Χώρα του Μορφέα", κρατά τα διεθνή σκήπτρα στον ύπνο, καθώς οι Ιάπωνες δεν διστάζουν να κλείσουν τα βλέφαρά τους οποιαδήποτε ώρα και στιγμή, όπου και αν βρίσκονται, ακόμη και... όρθιοι στο λεωφορείο ή στο μετρό. Κοιμούνται για μικρά χρονικά διαστήματα καθ' όλη την ημέρα, χωρίς αυτό να είναι προσβλητικό για τον κοινωνικό περίγυρο.
Το να αποκοιμηθεί μάλιστα κάποιος κατά τη διάρκεια μιας συζήτησης ή μιας επαγγελματικής σύσκεψης αποτελεί δείγμα τόσο εργασιακού ζήλου όσο και επιμέλειας. Επιστήμονες θεωρούν ως βασική αιτία το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης που προσβάλλει τους εργασιομανείς κατοίκους.
Υπεραιωνόβιοι
Τα γονίδια του... Μαθουσάλα καθιστούν την Ιαπωνία ως τη χώρα με τον μεγαλύτερο αριθμό υπερηλίκων. Περίπου ένας στους 120 κατοίκους είναι άνω των 90 ετών... Πάνω από 40.000 πολίτες έχουν υπερβεί τα 100 χρόνια. Η μακροβιότητά τους οφείλεται σύμφωνα με τους ειδικούς στην κληρονομικότητα, τη διατροφή, την εξέλιξη της γηριατρικής αλλά και τους κοινωνικούς δεσμούς.
Παρά την "πυρηνική" δοκιμασία
Υποδειγματική αντίδραση των πολιτών
Την ώρα που το πυρηνικό θρίλερ εκτυλίσσεται στην Ιαπωνία, η διεθνής κοινή γνώμη παρακολουθεί την υποδειγματική λειτουργία ενός οργανωμένου κράτους και την ψύχραιμη συμπεριφορά των πολιτών. Ο υψηλός βαθμός αυτοπειθαρχίας τους επιβεβαιώνει την άποψη ότι οι έννοιες των όρων "πανικός" και "λεηλασία" παραμένουν άγνωστες στην κοινωνία τους.
Τα μόλις 40 κρούσματα κλοπών και λεηλασιών που αναφέρθηκαν θεωρούνται "ως μη γενόμενα", λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος του εφιάλτη, ενώ παρά το "μπλακ άουτ" που δημιουργήθηκε, δεν σημειώθηκε το παραμικρό ποινικό αδίκημα. Παρά τις ελλείψεις σε είδη πρώτης ανάγκης, οι Ιάπωνες παραμένουν στωικοί στις ουρές έξω από τα καταστήματα, ενώ παρά τα μποτιλιαρίσματα, δεν ακούστηκε ούτε κορνάρισμα... Πολλοί ωστόσο παραδέχονται ότι κατά βάθος είναι ταραγμένοι αλλά δεν το εξωτερικεύουν για να μη δημιουργήσουν πανικό. "Οι Ιάπωνες χαμογελούν και κλαίνε από μέσα τους", τονίζει ο καθηγητής Τζεφ Κίνγκστον.
Ξεχωρίζουν για το υψηλό μορφωτικό επίπεδο
Η Ιαπωνία θεωρείται πρωτοπόρος στην επιστημονική έρευνα. Συγκεκριμένα, από τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου κατάγονται συνολικά 16 νομπελίστες (Φυσικής, Χημείας, Ιατρικής), τρεις κάτοχοι μεταλλίου Fields (πρόκειται για διεθνές βραβείο μαθηματικών) και ένας κάτοχος βραβείου Carl Friedrich Gauss (πρόκειται επίσης για διεθνές βραβείο μαθηματικών). Τα ιαπωνικά επιτεύγματα στον χώρο των επιστημών απορρέουν από το σύστημα εκπαίδευσης της χώρας, η οποία έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά αναλφάβητων στον κόσμο.
Επιπλέον, οι Γιαπωνέζες ξεχωρίζουν μεταξύ των γυναικών παγκοσμίως για την υψηλή μόρφωσή τους καθώς το 42,5% αυτών φέρεται να έχει λάβει κάποιου είδους τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ωστόσο, παρά τις επιτυχίες της, πλέον η Ιαπωνία, λόγω της υπογεννητικότητας και της γήρανσης του πληθυσμού, στερείται φοιτητών. Πολλά από τα έδρανα των συνολικά 726 πανεπιστημίων της είναι άδεια. Δεδομένων των συνθηκών, τα ιδρύματα προσπαθούν να προσελκύσουν φοιτητές από το εξωτερικό. Ωστόσο, από τον πανεπιστημιακό βίο της χώρας δεν έχουν λείψει τα σκάνδαλα. Υπενθυμίζεται πως το 2008, 19 καθηγητές του πανεπιστημίου της Γιοκοχάμα ομολόγησαν πως είχαν λάβει περίπου 70.000 δολ. ως "λάδωμα" από φοιτητές προκειμένου να τους χορηγήσουν διδακτορικά διπλώματα.
Διεθνής κατακραυγή για το κυνήγι δελφινιών
Το κυνήγι φαλαινών και δελφινιών είναι από τις παραδόσεις της Ιαπωνίας που προκαλούν έντονες αντιδράσεις. Παρά τις προσπάθειες των ιαπωνικών αρχών να κρατήσουν μακριά τα φώτα της δημοσιότητας, το χωριό Ταϊτζί στα νοτιοανατολικά της χώρας έγινε διάσημο σε όλο τον πλανήτη όταν οι σοκαριστικές εικόνες από την άγρια σφαγή των δελφινιών έκαναν τον γύρο του κόσμου μετά την προβολή του βραβευμένου με Οσκαρ ντοκιμαντέρ του Λούη Ψυχογιού με τίτλο "Ο Ορμος".
Λουτρό αίματος
Κάθε χρόνο, από τον Σεπτέμβριο μέχρι τον Μάρτιο, περίπου 2.000 δελφίνια εκτιμάται ότι σφαγιάζονται μόνο στον εν λόγω όρμο. Οι ψαράδες εντοπίζουν τα κοπάδια των θηλαστικών που μεταναστεύουν και χτυπώντας μεταλλικές ράβδους τοποθετημένες στις βάρκες τους, μπερδεύουν το ευαίσθητο σύστημα ηχοεντοπισμού των δελφινιών με αποτέλεσμα να τα αποπροσανατολίζουν. Επειτα τα οδηγούν στον όρμο του Ταϊτζί όπου τα παγιδεύουν και τα σφαγιάζουν με μαχαίρια και καμάκια. Κάποια γλιτώνουν το λουτρό αίματος για να καταλήξουν σε δελφινάρια, ενώ τα υπόλοιπα πωλούνται για το κρέας τους, παρότι η ζήτηση καταγράφει πτώση.
Η Ιαπωνία αντέδρασε στη διεθνή κατακραυγή υπερασπιζόμενη τη βάρβαρη πρακτική ως κομμάτι των παραδόσεών της, ενώ το ίδιο επιχείρημα προβάλλει και για τη φαλαινοθηρία. Παρότι το κυνήγι των φαλαινών για εμπορικούς σκοπούς έχει απαγορευθεί από το 1986, η Ιαπωνία, εκμεταλλευόμενη ένα "παραθυράκι" στο μορατόριουμ, συνεχίζει τη φαλαινοθηρία -όπως κάνουν άλλωστε η Νορβηγία και η Ισλανδία- με την αιτιολογία ότι το βάρβαρο σπορ γίνεται για επιστημονικούς σκοπούς.
Μελανά σημεία
Αυτοκτονίες και άστεγοι
ΤΑ υψηλά ποσοστά αυτοκτονιών που παρουσιάζει η Ιαπωνία σε σχέση με τον υπόλοιπο κόσμο αποτελούν μια μελανή ιδιαιτερότητα. Ο αριθμός των αυτοχείρων υπερέβη το 2010 τις 30.000, φαινόμενο που παρατηρείται επί 13 συναπτά έτη... Τουλάχιστον 31.700 άνθρωποι έθεσαν τέρμα στη ζωή τους, εκ των οποίων το 59% ήταν άνεργοι. Το 23% επικαλούνταν ανυπέρβλητα οικονομικά προβλήματα και το 50% προβλήματα υγείας. Το 20% όσων έθεσαν τέρμα στη ζωή τους ήταν ηλικίας άνω των 50 ετών και το 70% άντρες.
Την ίδια ώρα, η ύφεση που πλήττει τη χώρα μετά τα τέλη του 2008 έχει αυξήσει τον αριθμό των αστέγων, μη συμπεριλαμβανομένων όσων κατέφυγαν σε άθλια καταλύματα για ένα φθηνότερο ενοίκιο ή των δημοτών της ιαπωνικής πρωτεύουσας οι οποίοι επέλεξαν ως μόνιμη κατοικία τα ξενοδοχεία των οποίων τα "δωμάτια" δεν είναι τίποτα άλλο από... μικρές πλαστικές "κάψουλες" που θυμίζουν τα πλυντήρια των καθαριστηρίων ρούχων... Ο αριθμός των αστέγων άγγιζε πριν από έναν χρόνο τους 16.000, αν και 10.000 αριθμούν -σύμφωνα με εκτιμήσεις ανθρωπιστικών οργανώσεων- αυτοί που ζουν στους... δρόμους του Τόκιο, χωρίς να προσμετρούνται όσοι διαμένουν στις "κάψουλες".
Γιακούζα, η γιαπωνέζικη μαφία με τα 87.000 μέλη
Θεωρείται ένα από τα μεγαλύτερα συνδικάτα του εγκλήματος παγκοσμίως. Υπολογίζεται ότι αριθμεί περί τα 87.000 ενεργά μέλη, γνωστά για τη σκληρότητά τους και για τα ολόσωμα τατουάζ. Η Γιακούζα, η μαφία της Ιαπωνίας, δραστηριοποιείται σε? κλασικούς τομείς όπως η πορνεία, οι εκβιασμοί, ο τζόγος και η διακίνηση ναρκωτικών, ενώ σε μεγάλες καταστροφές όπως π.χ. ο μεγάλος σεισμός του Κόμπε το 1995 έχει κινητοποιηθεί για να προσφέρει βοήθεια στα θύματα. Οι μπίζνες της Γιακούζα εκτείνονται πέραν του ιαπωνικού εδάφους, σε χώρες όπως η Κίνα, οι ΗΠΑ (με επίκεντρο τη Χαβάη) και το Μεξικό.
Οι μαφιόζοι θεωρούν τη Γιακούζα οικογένειά τους και ένα από τα πιο εντυπωσιακά "τελετουργικά" είναι η κοπή ενός κομματιού του δακτύλου του χεριού και η παράδοσή του στον αρχηγό ως ένδειξη μετάνοιας για κάποιο παράπτωμα. Αυτό που διαφοροποιεί σημαντικά τη Γιακούζα από τις υπόλοιπες μαφιόζικες ομάδες, είναι ότι λειτουργεί ανοιχτά, με τα μέλη της να διατηρούν εγκαταστάσεις με σαφή διακριτικά και να κυκλοφορούν χωρίς κάλυψη.
Σ' αυτή την "ελευθερία" συνέβαλε το γεγονός ότι η συμμετοχή σε συμμορία δεν θεωρείται παράνομη στην Ιαπωνία και η αστυνομία είχε υιοθετήσει μια στάση ανοχής. Αυτή την περίοδο της σχετικής ατιμωρησίας, ωστόσο, φαίνεται ότι διαδέχεται μια φάση συγκρούσεων, μετά τον πόλεμο που έχει κηρύξει ο νέος αρχηγός της ιαπωνικής αστυνομίας, προχωρώντας ακόμα και σε σύλληψη αρχινονού για εκβιασμό.
ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΗΣ - ΔΗΜΗΤΡΑ ΡΑΓΙΑ
http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22769&subid=2&pubid=59122967
