Πολλά από τα παρακάτω θέατρα κτίστηκαν όταν η κλασική περίοδος του αθηναϊκού θεάτρου είχε πλέον παρέλθει. Σε αυτή την κατηγορία εντάσσεται και το Διονυσιακό θέατρο της Αθήνας οτη σημερινή του μορφή. Η ομοιότητα μεταξύ διαφορετικών θεάτρων σε διαφορετικές περιοχές αντικατοπτρίζει το υπερβολικό κύρος και την επιρροή που εξέπεμπε η αθηναϊκή δραματουργία. Στον κατάλογο που ακολουθεί γίνεται μια συνοπτική αναφορά των πιο γνωοτών θεάτρων του ελληνικού κόσμου.
Αλεξάνδρεια: Η οικοδόμηση ξεκίνησε πιθανόν στα χρόνια τον Πτολεμαίου Α'. Οι επαναχρησιμοποιημένοι μαρμάρινοι δόμοι χρονολογούνται από τον 2ο αι. π.Χ. Δώδεκα οειρές εδωλίων αποκαλύφθηκαν το 1960.
Αμφιαράειο: 4ος αι., ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά ελληνισπκά θέατρα της Ελλάδας. Είχε χωρητικότητα περίπου 3.000 θεατών, και διέθετε πέντε μαρμάρινους θρόνους.
Αντιόχεια: Τμήμα θεάτρου του 3ου αι. (;) υτους πρόποδες του όρους Σίλπιο.
'Απτερα: Μικρό θέατρο (διάμετρος ορχήστρας: 18 μ., διάμετρος κοίλου: 55 μ.). Είναι ορατά μερικά εδώλια, ένα διάζωμα και τμήμα του προσκηνίου.
'Αργος: Ύστερος 4ος αι., ενα από τα ωραιότερα θέατρα της Ελλάδας, λαξευμένο στην ανατολική πλευρά της ακρόπολης. Ορχήοτρα: 26 μ. Σειρές εδωλίων: 81. Χωρητικότητα: μέχρι 20.000 θεατές.
'Ασσος: Πιθανόν ολοκληρώθηκε στο α' μιοό του 3ου αι. π.Χ. Ενσωμάτωσε ένα προσκήνιο, ή υπερυψωμένη σκηνή στο ίδιο επίπεδο ρε τον πρώτο όροφο της σκηνής.
Αθήνα: θέατρο του Διονύσου Ελευθερέως. Ο χώρος ήταν σε χρήση από τον 6ο αι. Το κοίλο στην τελική του μορφή κτίστηκε από τον Λυκούργο στο διάστημα 338-326 π.Χ. περίπου. Μετατροπές στους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους, 64-78 λίθινες υειρές εδωλίων και χωρητικότητα περίπου 17.500 θεατών.
Αμφιαράειο: 4ος αι., ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά ελληνισπκά θέατρα της Ελλάδας. Είχε χωρητικότητα περίπου 3.000 θεατών, και διέθετε πέντε μαρμάρινους θρόνους.
Αντιόχεια: Τμήμα θεάτρου του 3ου αι. (;) υτους πρόποδες του όρους Σίλπιο.
'Απτερα: Μικρό θέατρο (διάμετρος ορχήστρας: 18 μ., διάμετρος κοίλου: 55 μ.). Είναι ορατά μερικά εδώλια, ένα διάζωμα και τμήμα του προσκηνίου.
'Αργος: Ύστερος 4ος αι., ενα από τα ωραιότερα θέατρα της Ελλάδας, λαξευμένο στην ανατολική πλευρά της ακρόπολης. Ορχήοτρα: 26 μ. Σειρές εδωλίων: 81. Χωρητικότητα: μέχρι 20.000 θεατές.
'Ασσος: Πιθανόν ολοκληρώθηκε στο α' μιοό του 3ου αι. π.Χ. Ενσωμάτωσε ένα προσκήνιο, ή υπερυψωμένη σκηνή στο ίδιο επίπεδο ρε τον πρώτο όροφο της σκηνής.
Αθήνα: θέατρο του Διονύσου Ελευθερέως. Ο χώρος ήταν σε χρήση από τον 6ο αι. Το κοίλο στην τελική του μορφή κτίστηκε από τον Λυκούργο στο διάστημα 338-326 π.Χ. περίπου. Μετατροπές στους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς χρόνους, 64-78 λίθινες υειρές εδωλίων και χωρητικότητα περίπου 17.500 θεατών.
Κάτοψη και άποψη του θεάτρου του Διονυαου Ελευθερέως στην Αθήνα. Τον 5ο αϊ, οι ηθοποιοί μεταφέρθηκαν από την ορχήστρα της αγοράς, στη νότια κλίτυ της ακρόπολης, πάνω από το ιερό του Διονύσου που περιλάμβανε Τους δύο ναούς του, του 6ου και τον 4ου αι. Κατά την ανοικοδόμηση του Λυκούργου, λίθινα εδώλια αντικατέστησαν τα ξύλινα έδρανα πάνω στα οποία κάθονταν οι θεατές, και επιπλέον λίθινες κατασκευές υψώθηκαν στη θέση της ξύλινης σκηνηνής με τα παρασκήνια. Όσο περισσότερο παράκμαζε η θεατρική τέχνη τόσο πιο περίτεχνα γινόταν η σκηνή του θεάτρου.
Βαβυλώνα:Το θέατρο αυτό κατασκευάστηκε πιθανόν προς τιμήν του Αλέξανδρου. Οικοδόμηση με ωμές πλίνθους.
Γόρτυνα: Κατάλοιπα ελληνικού θεάτρου στους πρόποδες της ακρόπολης.
Βαβυλώνα:Το θέατρο αυτό κατασκευάστηκε πιθανόν προς τιμήν του Αλέξανδρου. Οικοδόμηση με ωμές πλίνθους.
Γόρτυνα: Κατάλοιπα ελληνικού θεάτρου στους πρόποδες της ακρόπολης.
Γύθειο: Διατηρούνται κάπου 10 σειρές από περίτεχνα λίθινα εδώλια. Πρόκειται για ένα ελκυστικό μικρό θέατρο λαξευμένο μέσα οτην ακρόπολη.
Δήλος: Κτίστηκε τον 3ο αι. για να φιλοξενεί κάπου 5.500 θεατές. Κοντά σε αυτό Βρίσκεται η Οικία των Προσωπείων με τα ψηφιδωτά της.
Δελφοί: Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα θέατρα του ελληνικού χώρου, σε υπέροχη τοποθεσία (πάνω). Χρονολογείται στον 4ο αι., ανακατασκευάστηκε τον 2ο αι. π.Χ. και από τους Ρωμαίους. Πάνω από την ορχήστρα (20 μ.) 35 σειρές εδωλίων φιλοξενούσαν κάπου 5.000 θεατές.
Δημητριάδα: Χρονολογείται από τον πρώιμο 3ο αι. Έχουν αποκαλυφθεί η άκρη της ορχήστρας, η πρώτη σειρά των καθισμάτων και τα θεμέλια από το προσκήνιο.
Δημητριάδα: Χρονολογείται από τον πρώιμο 3ο αι. Έχουν αποκαλυφθεί η άκρη της ορχήστρας, η πρώτη σειρά των καθισμάτων και τα θεμέλια από το προσκήνιο.
Δωδώνη: Μέσα σ' ένα εντυπωσιακό τοπίο, αυτό το θέατρο του πρώιμου 3ου αι., με 4 διαζώματα που χωρίζουν το κοίλο σε 3 τμήματα με 19, 15 και 21 σειρές εδωλίων αντίστοιχα, χωρούσε κάπου 14.000 θεατές. Λίθινο προσκήνιο από τον ύστερο 3ο αι. π.Χ.\
Επίδαυρος: Το καλύτερα διατηρημένο ελληνικό θέατρο, που αποδόθηκε από τον Παυσανία στον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο. Το κοίλο (120 μ.) χωρά περίπου 14.000 θεατές, σε 34 σειρές εδωλίων του ύστερου 4ου αι. π.Χ. και 21 σειρές του 2ου αι. π.Χ.
Ερέτρια: 4ος αι. π.Χ., μια θολωτή δίοδος, που πιθανόν χρησίμευε για την ξαφνική εμφάνιση προσώπων από τον Κάτω Κόσμο σε κάποια έργα, οδηγεί από τη σκηνή στο μέσον της ορχήστρας.
'Εφεσος: Κτίστηκε ατό α' μισό του 3ου αι. και σώζεται στη ρωμαϊκή του μορφή. Το κοίλο χωρίζεται σε τρία μέρη, από 22 σειρές εδωλίων το καθένα, ώοτε να κάθονται 24.000 θεατές. Ένα προγενέστερο σκηνικό οικοδόμημα διατηρείται.
'Ηλις: Χρονολογείται στον 4ο αι. π.Χ. Οι θεατές κάθονταν σ' ένα ανάχωμα ή σε χωμάτινες βαθμίδες.
Θάσος: 4ος αι., σειρές εδωλίων και σκηνή σχετικά άθικτες.
θήρα: Ανάμεσα στα ερείπια της αρχαίας θήρας, πάνω σ' ένα βραχώδες ακρωτήριο, βρίσκεται και ένα μικρό ελληνιστικό θέατρο που ανοικοδομήθηκε από τονς Ρωμαίους.
Θορικός: Το θέατρο του 5ου αι. μεγάλωσε βαθμιαία, για να αποκτήσει τελίκα το υπάρχον παράξενο ημιελλειπηκό σχήμα του (4ος αι.), με δύο διαζώματα των 20 και 11 σειρών, ορχήστρα διαστάσεων 30x15 μ. και χωρητικότητα 5.000 θέσεων.
Ισθμία: Πρώιμος 4ος αι. π.Χ., ο κύριος πυρήνας του, των Κλασικών χρόνων, υπέστη δύο ρωμαϊκές ανοικοδομήσεις.
Καβείριο: Πρόσφατα ανασκαμμένο ελληνιστικό θέατρο, κοντά στο ναό των Καδειρων, στη Θήβα.
Κασσώπη: Ένα μικρό θέατρο του 4ου αι. απλώνεται στα ερείπια ενός ξενώνα.
Κέφαλος (Κως): Κοίλο του 4ου αι., με εδώλια από τραχείτη λίθο. Στην περιοχή Καρδάμαινα, επίσης στην Κω, υπάρχει ένα ακόμη ελληνιστικά θέατρο.
Κνωσός: Από τα παλαιότερα στον κόσμο (2000-1500 π.Χ.), αυτή η μινωική αμψιθεατρικιί κατασκευή έχει δύο πτέρυγες καθισμάτων που σχηματίζουν ορθή γωνία.
Κόρινθος: Κοίλο σχεδιασμένο κατά τον ύστερο 5ο ή κατά τον πρώιμο 4ο αι. (χωρητικότητα περίπου 17.500 θεατών). Εκτός αυτού δεν υπάρχουν πολλά κατάλοιπα. Ανοικοδόμηση στους Ρωμαϊκούς χρόνους.
Κυρήνη (Λιβύη): Το μεγάλο ελληνικό θέατρο στη βόρεια πλευρά της ακρόπολης μετατράπηκε από τους Ρωμαίους, όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις, σε αρένα για Βίαια θεάματα.
Λάρισα: Ύστερο ελληνιστικό θέατρο. Σώζονται μαρμάρινα εδώλια μα επιγραφές ονομάτων επισήμων προσώπων.
Λήμνος: Το θέατρο στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού είναι του ύστερου 5ου ή πρώιμου 4ου αι. π.Χ. και αναδιαμορφώθηκε από τους Ρωμαίους.
Λεόντιο: Μικρό θέατρο του 4ου αι. με αρκετές καλοδιατηρημένες κερκίδες.
Λευκάδα: Ερείπια θεάτρου στην αρχαία πόλη.
Λίνδος: Ορχήστρα (5 μ.) και σειρές εδωλίων καλά διατηρημένες. Το μικρό αυτό θέατρο είχε χωρητικότητα περίπου 2.000 θεατών.
Μαγνησία τον Μαιάνδρου: Μικρό θέατρο του 3ου αι. Σκηνή με πέντε δωμάτια και υπόγεια δίοδος προς το κέντρο της ορχήστρας.
Μαντινεία: Μικρό θέατρο τον 4ου αι. σε επίπεδο έδαφος. Οι εξωτερικές κλίμακες περιέχουν δείγμα εξαιρετικού πολυγωνικού συστήματος τοιχοποιίας.
Μεγαλόπολη: 4ος αι., το μεγαλύτερο θέατρο της Ελλάδας. 59 σειρές εδωλίων (9 καλά διατηρημένες) και χωρητικότητα 17.000-21.000 θεατών. Περίτεχνα έδρανα περιστοιχίζουν την ορχήστρα (30 μ.).
Μήλος: Με θέα προς τη θάλασσα, το μικρό αυτό θέατρο του ύστερου 4ου ή πρώιμου 3ου αΐ· π.Χ. διαθέτει ορισμένες αξιόλογες λίθινες κερκίδες.
Μεσσήνη: Μικρή θεατρική κατασκευή του 4ου αι. π.Χ. (εκκλησιαστήριο). Το κοίλο εγγράφεται σε τετράγωνο. Αποτελεί τμήμα του συγκροτήματος του Ασκληπιείου. Ένα δεύτερο θέατρο παραμένει ανεξερεύνητο.
Μίλητος: Στο μεγάλο ρωμαϊκό θέατρο μπορεί κανείς να διακρίνει τον ελληνιστικό κατώτερο τοίχο της σκηνής και μερικά έδρανα.
Μυκήνες: Από το ελληνιστικό θέατρο, κτισμένο πάνω από τον προϊστορικό τάφο της Κλυταιμνήστρας, διατηρούνται μόνο λίγα εδώλια.
Μυτιλήνη: Πιθανότατα ισομέγεθες με το θέατρο της Μεγαλόπολης. Η κνκλική ορχήστρα (25 μ·) υποδηλώνει πρώιμη χρονολόγηση (πιθανόν πρώιμος 4ος αι.). Χωρητικότητα 18.000-20.000 θεατών.
Οινιάδες: Οι Λίθινες σειρές εδωλίων (σώζονται 15), η σκηνή και η μεγάλη ορχήστρα ανήκουν πιθανόν στον 4ο αι.
Πάταρα (Μικρά Ασία): Το κοίλο (εγκάρσιο μήκος πάνω από 90 μ.) έχει αουνιιθιστα απότομη κλίση.
Πειραιάς: Πάνω από το σπουδαίο θέατρο των Κλαοικών χρόνων είναι πΛεον κτισμένα σύγχρονα οικοδομήματα. Σώζεται, ωστόσο, ένα μικρότερο θέατρο του 2ου αι.
Πέργαμος: Το υπάρχον απότομο κοίλο (πρώψος 2οι; αι. π.Χ., 80 σειρές εδωλίων) είχε χωρητικότητα περίπου 10.000 θεατών. Ένας δρόμος που διέσχιζε το πίσω μέρος της ορχήστρας είχε καταστήσει αναγκαία την ύπαρξη κινητής ξύλινης σκηνής.
Πέργη: Ελληνορωμαϊκό θέατρο, κτισμένο σε μια λοφοπλαγιά, με καθίσματα για περίπου 14.000 θεατές.
Πλευρώνα: Μικρό θέατρο που κτίστηκε περίπου το 230 π.Χ. απέναντι από τμήμα του τείχους της πόλης, το οποίο, μαζί μ' έναν πύργο, λειτουργούσε ως σκηνή.
Πριήνη: Ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ελληνιστικά θέατρα, του ύστερου 4ου αι., με λίγο μεταγενέστερη σκηνή.
Ραμνούντας: Μέσα του 4ου αι., κτισμένο σε μια πόλη-οχυρό. Ορθογώνιας κάτοψης. Πιθανόν διπλασιάστηκε για να γίνει χώρος συνελεύσεων.
Ρόδος: Μικρό ελληνιστικό θέατρο, πρόσφατα αναστηλωμένο. Ορθογώνιας κάτοψης, περίπου 2.000 θέσεων. Το κύριο θέατρο, το οποίο μαρτυρούν οι πηγές, δεν έχει ακόμη εντοπιστεί.
Σάμος: Τα ερείπια ενός μικρού θεάτρου, που ακόμη δεν έχουν ερευνηθεί, Βρίσκονται στις πλάτες της ακρόπολης.
Σαμοθράκη: Το θέατρο, που χρονολογείται περίπου το 200 π.Χ., αποκαλύφθηκε με εσκακαφές κατά το διάστημα 1927-37. Σώζεται μόνο το περίγραμμα του.
Σικυώνα: Λαξευμένο στην ακρόπολη, πρώιμος 3ος' αι. Ένα από τα μεγαλύτερα θέατρα της ηπειρωτικής Ελλάδας. Ορχήστρα 20 μ., κοίλο περίπου 125 μ. θολωτές είσοδοι στις κατώτερες από τις περίπου 50 σειρές εδωλίων. Καλοφτιαγμένα εδώλια στην πρώτη σειρά.
Σπάρτη: Ανακαλύφθηκε τον 18ο αι. από τα στρατεύματα τον Ρώσου Ορλώφ, καθώς ήταν χωμένο στους πρόποδες της ακρόπολης. Μεγάλο θέατρο, του 2ου ή του 1ου αι. π.Χ., σε όμορφη τοποθεσία με πολυάριθμες επιγραφές.
Στράτος: 4ος αι., το θέατρο βρίσκεται ακόμη θαμμένο πάνω σ' ένα λόφο δυτικά του χωριού Στράτος (Σωροβίγλι).
Σύβαρη: Οι ανασκαφές έφεραν ατό φως ελληνικές κατασκευές κάτω από το ρωμαϊκό θέατρο.
Συρακούσες: Υπήρχε ένα θέατρο κατά τον 5ο αι. Η σωζόμενη κατασκευή, πιθανόν του 3ου αι., διαμορφωμένη μέσα στο βράχο, ήταν μεγάλη (κοίλο 134 μ.), είχε μνημειώδη σκηνικά οικοδομήματα και διασώζει πολλές επιγραφές του 3ου αι.
Ταυρομένιο: Ενεπίγραφα εδώλια και τμήματα τοίχων ενσωματωμένα στη ρωμαϊκή σκηνή δείχνουν ότι σε αυτή τη θαυμάσια τοποθεσία υπήρχε ένα πρωιμότερο ελληνικό θέατρο.
Τεγέα: Σώζεται μόνο τμήμα των αναλημματικών τοίχων του θεάτρου του 2ον αι., πάνω στο οποίο οικοδομήθηκε χριστιανική εκκλησία.
Τερμησσός: Ένα μικρό καλοδιατηρημένο ελληνιστικό θέατρο με ύστερες προσθήκες. 24 σειρές εδωλίων.
Φίλιπποι: Στο ρωμαϊκό θέατρο διατηρούνται η κυκλική ορχήστρα και τμήματα τοίχων της παρόδου του 4ου αι. π.Χ.
Φαιστός: Ορθογώνιο, με οκτώ σωζόμενες σειρές εδωλίων. 2000-1500 π.Χ. Όπως και ο αντίστοιχος θεατρικός χώρος της Κνωσού, χρησιμοποιούνταν πιθανόν για αγωνίσματα και τελετές.
Φλιούς: Τα ορατά ρωμαϊκά κατάλοιπα νοτιοδυτικά της ακρόπολης κάλυψαν πιθανόν πρωιμότερο ελληνικό θεατρικό κτίσμα.
Χαιρώνεια: Μικρό θέατρο (14 σειρές εδωλίων), λαξευμένο και διαμορφωμένο στο δράχο της ακρόπολης. Αφιερωματική επιγραφή σκαλισμένη πάνω από την ανώτερη σειρά εδωλίων.
Πηγή
http://topaliatzidiko.blogspot.com/2010/03/blog-post_8659.html
