Ατλαντίς από το Eγκυκλοπεδικό λεξικό «ΗΛΙΟΥ»

Θρυλική ήπειρος, τοποθετουμένη δυτικώς του γνωστού κατά την αρχαιότητα κόσμου. Περί αυτής πρώτος κάνει λόγον ο Πλάτων εις τους διαλόγους του Κριτίας και Τίμαιος, Εις τον «Τίμαιον» εν πρόσωπον του διαλόγου, ο Κριτίας, αναφέρει διήγησιν του 90ετούς παππού του, την οποίαν είχεν ακούσει από τον Σόλωνα όταν ούτος, επέστρεψεν από την Αίγυττον. Κατά την διήγησιν αυτήν ο Σόλων επισκεφθείς την Σαίδα της Αιγύτττου, εγνωρίσθη εκεί με σοφούς Αιγυπτίους ιερείς, εις των οποίων αφου του παρετήρησε ότι οι Αθηναίοι δεν γνωρίζουν τήν ιστορία των διότι είναι νέος λαός επειδή οι παλαιότεροι, οι προγόνοι των, εξηφανίσθησαν από τον επισυμβάντα κατακλυσμόν, του αφηγήθη ότι προ εννέα χιλιάδων ετών οι Αθηναίοι υπέστησαν επιδρομήν των Ατλάντων, τους οποίους κατώρθωσαν διά της παραδειγματικής των ανδρείας να εκδιώξουν αποδώσαντες την ελευθερίαν και εις τας λοιπάς ελληνικάς πόλεις που είχον εκείνοι καταλάβει.

 

Κατά την αυτήν παράδοσιν οι Άτλαντες ωρμήθησαν από μεγίστην νήσον κειμένην έξω των Ηρακλείων Στηλών, καλουμένην Ατλαντίδα, η οποία κατόπιν ενός ισχυρότατου σεισμού μετά καταρρακτώδους βροχής και κατακλυσμού κατεβυθίσθη μεθ' απάντων των κατοίκων της, η δε θάλασσα οπού εκείτο δεν διαπλέεται έκτοτε από τους θαλασσοπόρους, διότι έχει σημεία αβαθή και λασπώδη πού είναι υπολείμματα της καταβυθισθείσης νήσου. Αλλ' ο Αιγύπτιος ιερεύς είπε προς τούτοις εις τον Σόλωνα ότι «οι αρχαίοι Αθηναίοι ηδυνήθησαν να πραγματοποιήσουν τα μεγάλα αυτά και θαυμαστά έργα διότι εγεννήθησαν και ανετράφησαν υπό των θεών χίλια έτη προ ημών εννοεί των Αιγυπτίων — η θεά Αθήνα εις την οποίαν έλαχεν η χώρα υμών — εννοεί τας Αθήνας — όταν οι θεοί διεμοίρασαν την γήν, εξέλεξε τον τόπον σήμερον ζήτε, λαβούσα δε το σπέρμα εκ του Ηφαίστου από την γήν ανίδρυσε την πόλιν υμών — τας Αθήνας — έθρεψε και εξεπαίδευσεν υμάς. Επειδή δε η θεά ήτο φιλόσοφος και φιλοπόλεμος, εξέλεξε τον τόπον υμών, διότι εγνώριζεν ότι η ευκρασία των εποχών της χώρας σας θα έκαμνεν άνδρας νοημονεστάτους και ανδρείους»

Τι λέει για την Ατλαντίδα ο Πλάτων στον «Τίμαιο»:

<< οἷ δὴ Σόλων ἔφη πορευθεὶς σφόδρα τε γενέσθαι παρ΄ αὐτοῖς ἔντιμος͵ [22a] καὶ δὴ καὶ τὰ παλαιὰ ἀνερωτῶν ποτε τοὺς μάλιστα περὶ ταῦτα τῶν ἱερέων ἐμπείρους͵ σχεδὸν οὔτε αὑτὸν οὔτε ἄλλον Ἕλληνα οὐδένα οὐδὲν ὡς ἔπος εἰπεῖν εἰδότα περὶ τῶν τοιούτων ἀνευρεῖν. καί ποτε προαγαγεῖν βουληθεὶς αὐτοὺς περὶ τῶν ἀρχαίων εἰς λόγους͵ τῶν τῇδε τὰ ἀρχαιότατα λέγειν ἐπιχειρεῖν͵ περὶ Φορωνέως τε τοῦ πρώτου λεχθέντος καὶ Νιόβης͵ καὶ μετὰ τὸν κατακλυσμὸν αὖ περὶ Δευκαλίωνος καὶ Πύρρας ὡς διεγένοντο μυθολογεῖν͵ [22b] καὶ τοὺς ἐξ αὐτῶν γενεαλογεῖν͵ καὶ τὰ τῶν ἐτῶν ὅσα ἦν οἷς ἔλεγεν πειρᾶσθαι διαμνημονεύων τοὺς χρόνους ἀριθμεῖν· καί τινα εἰπεῖν τῶν ἱερέων εὖ μάλα παλαιόν· Ὦ Σόλων͵ Σόλων͵ Ἕλληνες ἀεὶ παῖδές ἐστε͵ γέρων δὲ Ἕλλην οὐκ ἔστιν. Ἀκούσας οὖν͵ Πῶς τί τοῦτο λέγεις; φάναι. Νέοι ἐστέ͵ εἰπεῖν͵ τὰς ψυχὰς πάντες· οὐδεμίαν γὰρ ἐν αὐταῖς ἔχετε δι΄ ἀρχαίαν ἀκοὴν παλαιὰν δόξαν οὐδὲ μάθημα χρόνῳ πολιὸν οὐδέν. [22c] τὸ δὲ τούτων αἴτιον τόδε. πολλαὶ κατὰ πολλὰ φθοραὶ γεγόνασιν ἀνθρώπων καὶ ἔσονται͵ πυρὶ μὲν καὶ ὕδατι μέγισται͵ μυρίοις δὲ ἄλλοις ἕτεραι βραχύτεραι. τὸ γὰρ οὖν καὶ παρ΄ ὑμῖν λεγόμενον͵ ὥς ποτε Φαέθων Ἡλίου παῖς τὸ τοῦ πατρὸς ἅρμα ζεύξας διὰ τὸ μὴ δυνατὸς εἶναι κατὰ τὴν τοῦ πατρὸς ὁδὸν ἐλαύνειν τά τ΄ ἐπὶ γῆς συνέκαυσεν καὶ αὐτὸς κεραυνωθεὶς διεφθάρη͵ τοῦτο μύθου μὲν σχῆμα ἔχον λέγεται͵ [22d] τὸ δὲ ἀληθές ἐστι τῶν περὶ γῆν κατ΄ οὐρανὸν ἰόντων παράλλαξις καὶ διὰ μακρῶν χρόνων γιγνομένη τῶν ἐπὶ γῆς πυρὶ πολλῷ φθορά. τότε οὖν ὅσοι κατ΄ ὄρη καὶ ἐν ὑψηλοῖς τόποις καὶ ἐν ξηροῖς οἰκοῦσιν μᾶλλον διόλλυνται τῶν ποταμοῖς καὶ θαλάττῃ προσοικούντων· ἡμῖν δὲ ὁ Νεῖλος εἴς τε τἆλλα σωτὴρ καὶ τότε ἐκ ταύτης τῆς ἀπορίας σῴζει λυόμενος. ὅταν δ΄ αὖ θεοὶ τὴν γῆν ὕδασιν καθαίροντες κατακλύζωσιν͵ οἱ μὲν ἐν τοῖς ὄρεσιν διασῴζονται βουκόλοι νομῆς τε͵ [22e] οἱ δ΄ ἐν ταῖς παρ΄ ὑμῖν πόλεσιν εἰς τὴν θάλατταν ὑπὸ τῶν ποταμῶν φέρονται· κατὰ δὲ τήνδε χώραν οὔτε τότε οὔτε ἄλλοτε ἄνωθεν ἐπὶ τὰς ἀρούρας ὕδωρ ἐπιρρεῖ͵ τὸ δ΄ ἐναντίον κάτωθεν πᾶν ἐπανιέναι πέφυκεν. ὅθεν καὶ δι΄ ἃς αἰτίας τἀνθάδε σῳζόμενα λέγεται παλαιότατα· τὸ δὲ ἀληθές͵ ἐν πᾶσιν τοῖς τόποις ὅπου μὴ χειμὼν ἐξαίσιος ἢ καῦμα ἀπείργει͵ πλέον͵ τοτὲ δὲ ἔλαττον ἀεὶ γένος ἐστὶν ἀνθρώπων. [23a] ὅσα δὲ ἢ παρ΄ ὑμῖν ἢ τῇδε ἢ καὶ κατ΄ ἄλλον τόπον ὧν ἀκοῇ ἴσμεν͵ εἴ πού τι καλὸν ἢ μέγα γέγονεν ἢ καί τινα διαφορὰν ἄλλην ἔχον͵ πάντα γεγραμμένα ἐκ παλαιοῦ τῇδ΄ ἐστὶν ἐν τοῖς ἱεροῖς καὶ σεσωσμένα· τὰ δὲ παρ΄ ὑμῖν καὶ τοῖς ἄλλοις ἄρτι κατεσκευασμένα ἑκάστοτε τυγχάνει γράμμασι καὶ ἅπασιν ὁπόσων πόλεις δέονται͵ καὶ πάλιν δι΄ εἰωθότων ἐτῶν ὥσπερ νόσημα ἥκει φερόμενον αὐτοῖς ῥεῦμα οὐράνιον καὶ τοὺς ἀγραμμάτους τε καὶ ἀμούσους ἔλιπεν ὑμῶν͵ [23b] ὥστε πάλιν ἐξ ἀρχῆς οἷον νέοι γίγνεσθε͵ οὐδὲν εἰδότες οὔτε τῶν τῇδε οὔτε τῶν παρ΄ ὑμῖν͵ ὅσα ἦν ἐν τοῖς παλαιοῖς χρόνοις. τὰ γοῦν νυνδὴ γενεαλογηθέντα͵ ὦ Σόλων͵ περὶ τῶν παρ΄ ὑμῖν ἃ διῆλθες͵ παίδων βραχύ τι διαφέρει μύθων͵ οἳ πρῶτον μὲν ἕνα γῆς κατακλυσμὸν μέμνησθε πολλῶν ἔμπροσθεν γεγονότων͵ ἔτι δὲ τὸ κάλλιστον καὶ ἄριστον γένος ἐπ΄ ἀνθρώπους ἐν τῇ χώρᾳ παρ΄ ὑμῖν οὐκ ἴστε γεγονός͵ [23c] ἐξ ὧν σύ τε καὶ πᾶσα ἡ πόλις ἔστιν τὰ νῦν ὑμῶν͵ περιλειφθέντος ποτὲ σπέρματος βραχέος͵ ἀλλ΄ ὑμᾶς λέληθεν διὰ τὸ τοὺς περιγενομένους ἐπὶ πολλὰς γενεὰς γράμμασιν τελευτᾶν ἀφώνους. ἦν γὰρ δή ποτε͵ ὦ Σόλων͵ ὑπὲρ τὴν μεγίστην φθορὰν ὕδασιν ἡ νῦν Ἀθηναίων οὖσα πόλις ἀρίστη πρός τε τὸν πόλεμον καὶ κατὰ πάντα εὐνομωτάτη διαφερόντως· ᾗ κάλλιστα ἔργα καὶ πολιτεῖαι γενέσθαι λέγονται κάλλισται πασῶν ὁπόσων ὑπὸ τὸν οὐρανὸν ἡμεῖς ἀκοὴν παρεδεξάμεθα.

[23d] Ἀκούσας οὖν ὁ Σόλων ἔφη θαυμάσαι καὶ πᾶσαν προθυμίαν σχεῖν δεόμενος τῶν ἱερέων πάντα δι΄ ἀκριβείας οἱ τὰ περὶ τῶν πάλαι πολιτῶν ἑξῆς διελθεῖν. τὸν οὖν ἱερέα φάναι· Φθόνος οὐδείς͵ ὦ Σόλων͵ ἀλλὰ σοῦ τε ἕνεκα ἐρῶ καὶ τῆς πόλεως ὑμῶν͵ μάλιστα δὲ τῆς θεοῦ χάριν͵ ἣ τήν τε ὑμετέραν καὶ τήνδε ἔλαχεν καὶ ἔθρεψεν καὶ ἐπαίδευσεν͵ [23e] προτέραν μὲν τὴν παρ΄ ὑμῖν ἔτεσιν χιλίοις͵ ἐκ Γῆς τε καὶ Ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσα ὑμῶν͵ τήνδε δὲ ὑστέραν. τῆς δὲ ἐνθάδε διακοσμήσεως παρ΄ ἡμῖν ἐν τοῖς ἱεροῖς γράμμασιν ὀκτακισχιλίων ἐτῶν ἀριθμὸς γέγραπται. περὶ δὴ τῶν ἐνακισχίλια γεγονότων ἔτη πολιτῶν σοι δηλώσω διὰ βραχέων νόμους͵ καὶ τῶν ἔργων αὐτοῖς ὃ κάλλιστον ἐπράχθη· [24a] τὸ δ΄ ἀκριβὲς περὶ πάντων ἐφεξῆς εἰς αὖθις κατὰ σχολὴν αὐτὰ τὰ γράμματα λαβόντες διέξιμεν. τοὺς μὲν οὖν νόμους σκόπει πρὸς τοὺς τῇδε· πολλὰ γὰρ παραδείγματα τῶν τότε παρ΄ ὑμῖν ὄντων ἐνθάδε νῦν ἀνευρήσεις͵ πρῶτον μὲν τὸ τῶν ἱερέων γένος ἀπὸ τῶν ἄλλων χωρὶς ἀφωρισμένον͵ μετὰ δὲ τοῦτο τὸ τῶν δημιουργῶν͵ ὅτι καθ΄ αὑτὸ ἕκαστον ἄλλῳ δὲ οὐκ ἐπιμειγνύμενον δημιουργεῖ͵ τό τε τῶν νομέων καὶ τὸ τῶν θηρευτῶν τό τε τῶν γεωργῶν. [24b] καὶ δὴ καὶ τὸ μάχιμον γένος ᾔσθησαί που τῇδε ἀπὸ πάντων τῶν γενῶν κεχωρισμένον͵ οἷς οὐδὲν ἄλλο πλὴν τὰ περὶ τὸν πόλεμον ὑπὸ τοῦ νόμου προσετάχθη μέλειν· ἔτι δὲ ἡ τῆς ὁπλίσεως αὐτῶν σχέσις ἀσπίδων καὶ δοράτων͵ οἷς ἡμεῖς πρῶτοι τῶν περὶ τὴν Ἀσίαν ὡπλίσμεθα͵ τῆς θεοῦ καθάπερ ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις παρ΄ ὑμῖν πρώτοις ἐνδειξαμένης. τὸ δ΄ αὖ περὶ τῆς φρονήσεως͵ ὁρᾷς που τὸν νόμον τῇδε ὅσην ἐπιμέλειαν ἐποιήσατο εὐθὺς κατ΄ ἀρχὰς περί τε τὸν κόσμον͵ [24c] ἅπαντα μέχρι μαντικῆς καὶ ἰατρικῆς πρὸς ὑγίειαν ἐκ τούτων θείων ὄντων εἰς τὰ ἀνθρώπινα ἀνευρών͵ ὅσα τε ἄλλα τούτοις ἕπεται μαθήματα πάντα κτησάμενος. ταύτην οὖν δὴ τότε σύμπασαν τὴν διακόσμησιν καὶ σύνταξιν ἡ θεὸς προτέρους ὑμᾶς διακοσμήσασα κατῴκισεν͵ ἐκλεξαμένη τὸν τόπον ἐν ᾧ γεγένησθε͵ τὴν εὐκρασίαν τῶν ὡρῶν ἐν αὐτῷ κατιδοῦσα͵ ὅτι φρονιμωτάτους ἄνδρας οἴσοι· [24d] ἅτε οὖν φιλοπόλεμός τε καὶ φιλόσοφος ἡ θεὸς οὖσα τὸν προσφερεστάτους αὐτῇ μέλλοντα οἴσειν τόπον ἄνδρας͵ τοῦτον ἐκλεξαμένη πρῶτον κατῴκισεν. ᾠκεῖτε δὴ οὖν νόμοις τε τοιούτοις χρώμενοι καὶ ἔτι μᾶλλον εὐνομούμενοι πάσῃ τε παρὰ πάντας ἀνθρώπους ὑπερβεβληκότες ἀρετῇ͵ καθάπερ εἰκὸς γεννήματα καὶ παιδεύματα θεῶν ὄντας.

πολλὰ μὲν οὖν ὑμῶν καὶ μεγάλα ἔργα τῆς πόλεως τῇδε γεγραμμένα θαυμάζεται͵ [24e] πάντων μὴν ἓν ὑπερέχει μεγέθει καὶ ἀρετῇ· λέγει γὰρ τὰ γεγραμμένα ὅσην ἡ πόλις ὑμῶν ἔπαυσέν ποτε δύναμιν ὕβρει πορευομένην ἅμα ἐπὶ πᾶσαν Εὐρώπην καὶ Ἀσίαν͵ ἔξωθεν ὁρμηθεῖσαν ἐκ τοῦ Ἀτλαντικοῦ πελάγους. τότε γὰρ πορεύσιμον ἦν τὸ ἐκεῖ πέλαγος· νῆσον γὰρ πρὸ τοῦ στόματος εἶχεν ὃ καλεῖτε͵ ὥς φατε͵ ὑμεῖς Ἡρακλέους στήλας͵ ἡ δὲ νῆσος ἅμα Λιβύης ἦν καὶ Ἀσίας μείζων͵ ἐξ ἧς ἐπιβατὸν ἐπὶ τὰς ἄλλας νήσους τοῖς τότε ἐγίγνετο πορευομένοις͵ [25a] ἐκ δὲ τῶν νήσων ἐπὶ τὴν καταντικρὺ πᾶσαν ἤπειρον τὴν περὶ τὸν ἀληθινὸν ἐκεῖνον πόντον. τάδε μὲν γάρ͵ ὅσα ἐντὸς τοῦ στόματος οὗ λέγομεν͵ φαίνεται λιμὴν στενόν τινα ἔχων εἴσπλουν· ἐκεῖνο δὲ πέλαγος ὄντως ἥ τε περιέχουσα αὐτὸ γῆ παντελῶς ἀληθῶς ὀρθότατ΄ ἂν λέγοιτο ἤπειρος. ἐν δὲ δὴ τῇ Ἀτλαντίδι νήσῳ ταύτῃ μεγάλη συνέστη καὶ θαυμαστὴ δύναμις βασιλέων͵ κρατοῦσα μὲν ἁπάσης τῆς νήσου͵ πολλῶν δὲ ἄλλων νήσων καὶ μερῶν τῆς ἠπείρου· πρὸς δὲ τούτοις ἔτι τῶν ἐντὸς τῇδε Λιβύης μὲν ἦρχον μέχρι πρὸς Αἴγυπτον͵ τῆς δὲ Εὐρώπης μέχρι Τυρρηνίας. αὕτη δὴ πᾶσα συναθροισθεῖσα εἰς ἓν ἡ δύναμις τόν τε παρ΄ ὑμῖν καὶ τὸν παρ΄ ἡμῖν καὶ τὸν ἐντὸς τοῦ στόματος πάντα τόπον μιᾷ ποτὲ ἐπεχείρησεν ὁρμῇ δουλοῦσθαι. τότε οὖν ὑμῶν͵ ὦ Σόλων͵ τῆς πόλεως ἡ δύναμις εἰς ἅπαντας ἀνθρώπους διαφανὴς ἀρετῇ τε καὶ ῥώμῃ ἐγένετο· πάντων γὰρ προστᾶσα εὐψυχίᾳ καὶ τέχναις ὅσαι κατὰ πόλεμον͵ [25c] τὰ μὲν τῶν Ἑλλήνων ἡγουμένη͵ τὰ δ΄ αὐτὴ μονωθεῖσα ἐξ ἀνάγκης τῶν ἄλλων ἀποστάντων͵ ἐπὶ τοὺς ἐσχάτους ἀφικομένη κινδύνους͵ κρατήσασα μὲν τῶν ἐπιόντων τρόπαιον ἔστησεν͵ τοὺς δὲ μήπω δεδουλωμένους διεκώλυσεν δουλωθῆναι͵ τοὺς δ΄ ἄλλους͵ ὅσοι κατοικοῦμεν ἐντὸς ὅρων Ἡρακλείων͵ ἀφθόνως ἅπαντας ἠλευθέρωσεν. ὑστέρῳ δὲ χρόνῳ σεισμῶν ἐξαισίων καὶ κατακλυσμῶν γενομένων͵ μιᾶς ἡμέρας καὶ νυκτὸς χαλεπῆς ἐπελθούσης͵ [25d] τό τε παρ΄ ὑμῖν μάχιμον πᾶν ἁθρόον ἔδυ κατὰ γῆς͵ ἥ τε Ἀτλαντὶς νῆσος ὡσαύτως κατὰ τῆς θαλάττης δῦσα ἠφανίσθη· διὸ καὶ νῦν ἄπορον καὶ ἀδιερεύνητον γέγονεν τοὐκεῖ πέλαγος͵ πηλοῦ κάρτα βραχέος ἐμποδὼν ὄντος͵ ὃν ἡ νῆσος ἱζομένη παρέσχετο.>>

«Εκεί λοιπόν (στην Αίγυπτο) όταν επήγαν ο Σόλων, καθώς είπεν ετιμήθη με εξαιρετικάς τιμάς από τους κατοίκους και ζητών πληροφορίας διά την παλαιάν ιστορίαν της χώρας από τους ιερείς εκείνους που την εγνώριζον πολύ καλά, ανεκάλυψεν ότι ούτε αυτός ο ίδιος ούτε άλλος κανείς Έλλην εγνώριζε τίποτε σχεδόν διά τα παλαιά.
Και όταν κάποτε ηθέλησε να τους παρασύρη εις συζήτησιν διά τα παλαιά ήρχισε να τους λέγη διά τα αρχαιοτάτας παραδόσεις των Αθηνών, διά τον Φορωνέα, ο οποίος εθεωρήθη ως ο πρώτος άνθρωπος, και διά την Νιόβην, διηγήθη επίσης διά τον Δευκαλίωνα και την Πύρραν πως διεβίωσαν μετά τον κατακλυσμόν και διά τους απογόνους των και προσεπάθησε να καθορίση πόσα έτη παρήλθον από όσα έλεγε και να χρονολογήσει.
Κάποιος από τους ιερείς πολύ ηλικιωμένος του είπε τότε: «Σόλων, Σόλων, σεις οι Έλληνες είσθε αιωνίως παιδιά, κανείς Έλλην δεν είναι γέρων». Ο Σόλων άμα ήκουσε αυτά, του είπε: «Πώς γίνεται αυτό, τί εννοείς με αυτά που λέγεις;». Και εκείνος απήντησεν: Όλοι είσθε νέοι κατά την ψυχήν, διότι δεν έχετε μέσα εις την ψυχήν σας καμίαν παλαιάν γνώσιν διά την αρχαίαν παράδοσιν, ούτε και κανένα μάθημα παλαιόν από την πολυκαιρίαν. Αιτία αυτού του φαινομένου είναι η εξής: Πολλαί καταστροφαί ανθρώπων έχουν γίνει και θα γίνουν από πολλά αίτια, οι πλέον μεγαλύτεραι από πυρκαγιάς και κατακλυσμούς και αι μικρότεραι από αμέτρητα άλλα αίτια. Π.χ. η παράδοσις που επικρατεί εις την χώραν σας, ότι δηλαδή κάποτε ο Φαέθων o υιός του Ηλίου, αφού έζευξε το άρμα του πατρός του, επειδή δεν είχε την ικανότητα να ακολουθήση τον ίδιον με τον πατέρα τον δρόμον και τα επί γης επυρπόλησε και αυτός κτυπηθείς από κεραυνόν εφονεύθη, αυτό λέγεται ως μύθος, ενώ η πραγματικότης είναι η «παράλλαξις» των πέριξ της γης περιφερομένων ουρανίων σωμάτων και η καταστροφή από το άφθονον πυρ κατά μακροχρόνια διαστήματα των επί της γης ευρισκομένων όντων. Τότε λοιπόν όσοι κατοικούν εις τα όρη και εις υψηλούς και εις ξηρούς τόπους καταστρέφονται περισσότερον από εκείνους που κατοικούν πλησίον των ποταμών και της Θαλάσσης.
Εις την χώραν μας όμως ο Νείλος, ο οποίος και κατά τα άλλα είναι σωτήρ μας, μας σώζει και εις τοιαύτας περιπτώσεις αμηχανίας υπερεκχειλίζων. Όταν εξάλλου οι Θεοί, καθαρίζοντες την γην, την καταπλημμυρίζουν με νερά, όσοι ευρίσκονται εις τα όρη σώζονται, όπως π.χ. οι βουκόλοι και οι βοσκοί, όσοι όμως κατοικούν εις τας πόλεις σας παρασύρονται από τους ποταμούς εις την Θάλασσαν. Εις την χώραν μας όμως εδώ ούτε τότε ούτε άλλοτε πίπτει εκ των άνω νερό επάνω εις την γην, αλλά αντιθέτως φυσικότατα αναδύεται εκ των κάτω προς τα άνω. Εξ' αιτίας αυτών λοιπόν των αιτιών αι παραδόσεις της χώρας μας λέγεται ότι είναι παλαιόταται. Η αλήθεια όμως είναι ότι εις όλα τα μέρη, όπου ο χειμών ή η ζέστη δεν είναι υπερβολικά, υπάρχει πάντοτε το γένος των ανθρώπων, άλλοτε πολυάριθμον και άλλοτε ολιγάριθμον. Όσα ωραία ή μεγάλα ή καθ' οιονδήποτε τρόπον αξιόλογα έχουν γίνει εις την χώραν σας ή εις την ιδικήν μας ή εις άλλον τόπον από όσους γνωρίζομεν εξ ακοής, όλα αυτά είναι από παλαιούς χρόνους γραμμένα εδώ εις τους ναούς μας και έχουν διασωθή.
Εις την χώραν σας όμως καθώς και εις άλλας χώρας, όσα κάθε φορά έχουν διοργανωθή ώστε να είναι κατάλληλα διά τα γράμματα και διά τα άλλα όσα είναι αναγκαία εις τας πόλεις, έρχεται κατά καΘωρισμένα χρονικά διαστήματα σαν φοβερά ασθένεια εναντίον τους ρεύμα από τον ουρανόν και αφήνει ζωντανούς μόνον τους αγραμμάτους και αμορφώτους από σας, ώστε γίνεσθε εξ αρχής πάλιν σαν νέοι, χωρίς να γνωρίζετε τίποτε από τα παλαιά που τυχόν έγιναν είτε εις την ιδικήν μας είτε εις την ιδικήν σας χώραν. Όσαν λοιπόν είπες προηγουμένως, Σόλων, διά τας ιδικάς σας παραδόσεις περί γενεαλογιών, ελάχιστα διαφέρουν από παιδικά παραμύθια, διότι σεις ενθυμείσθε μόνον ένα κατακλυσμόν της γης μολονότι προηγουμένως έχουν γίνει πολλοί, κατόπιν δε γνωρίζετε ότι εις την χώραν σας έζησε το πλέον ωραιότερον και το πλέον καλύτερον ανθρώπινον γένος, από το οποίον κατάγεσαι και εσύ και οι συμπολίται σου, διότι τέλος πάντων διεσώθη ολίγον σπέρμα, Εσείς όμως το εξεχάσατε, διότι και οι απόγονοι των διασωθέντων επί πολλάς γενεάς απέθνησκον χωρίς να γνωρίζουν να γράφουν.
Διότι κάποτε Σόλων, πριν από τον μεγάλον κατακλυσμόν, η σημερινή πόλις των Αθηναίων υπήρξεν αρίστη εις τον πόλεμον και γενικώς εις την διακυβέρνησίν της ήτο τελεία. Εις την πόλιν εκείνην λέγεται ότι έγιναν κάλλιστα έργα και διεμορφώθησαν τα πλέον άριστα πολιτεύματα από όσα ημείς έχομεν ακούσει ότι υπήρξαν επί της γης". Άμα ήκουσεν αυτά ο Σόλων, όπως μου είπεν, εθαύμασε και έδειξε πολύ μεγάλην προθυμίαν να μάθη περισσότερα, παρακαλών τους ιερείς να του διηγηθούν όλα γενικώς και με κάθε λεπτομέρειαν διά τους αρχαίους συμπολίτας του.
Ο ιερεύς λοιπόν του είπε: "Δεν υπάρχει λόγος να μη το κάμω, Σόλων, αλλά Θα σου τα είπω και προς χάριν σου και χάριν της πόλεώς σας, προ πάντων όμως προς χάριν της θεάς, η οποία και την ιδικήν σας και την ιδικήν μας χώραν επροστάτευσε και ανέθρεψε και εμόρφωσε, την ιδικήν σας χίλια χρόνια πρωτύτερα, αφού επήρε το σπέρμα διά σας από την γην και τον Ήφαιστον και αργότερα την ιδικήν μας. Εις τα ιερά μας βιβλία είναι γραμμένον, ότι η διοργάνωσις πόλεως εδώ έγινε προ οκτώ χιλιάδων ετών. Θα σου διηγηθώ λοιπόν με λίγα λόγια διά τους νόμους που είχαν και διά το πλέον ωραιότερον που έκαμαν οι προ εννέα χιλιάδων ετών συμπολίται σου, άλλοτε, όταν θα έχωμεν ευκαιρίαν, Θα είπωμεν τας λεπτομερείας δι' όλα αυτά αφού θα έχωμεν εμπρός μας τα ίδια τα κείμενα.
Τους νόμους λοιπόν της πόλεως εκείνης εξέτασέ τους εν αντιπαραβολή προς τους εδώ. Διότι θα εύρης εδώ πολλά παραδείγματα των νόμων που υπήρχον τότε εις την πόλιν σας, εν πρώτοις θα ίδης ότι το ιερατικόν γένος είναι τελείως ξεχωριστόν από τα άλλα, ύστερα απ' αυτά και η τάξις των τεχνιτών είναι ξεχωριστά οργανωμένη, διότι εργάζεται απομονωμένη από τας άλλας, χωρίς να αναμειγνύεται με αυτάς, το ίδιον και η τάξις των βοσκών, των κυνηγών και των γεωργών. Ασφαλώς έχεις αντιληφθή ότι και η τάξις των πολεμιστών εδώ είναι ξεχωριστή από τας άλλας και ότι εις αυτούς κατά νόμον δεν επιτρέπεται να ασχολούνται εις τίποτε άλλο εκτός από τον πόλεμον. Θα παρετήρησες εξ' άλλου, ότι ο οπλισμός τους είναι ασπίδες και δόρατα, με τα οποία πρώτοι 'απ' όλους τους Ασιάτας ωπλίσθημεν ημείς, διότι μας τα εδίδαξεν η Θεά, όπως είχε διδάξει και σας πρώτους εις εκείνους τους τόπους. Όσον αφορά την μόρφωσιν, βλέπεις βέβαια πόσην φροντίδα κατέβαλεν εξ αρχής ο νόμος διά την τακτοποίησιν των πάντων μέχρι της μαντικής και της ιατρικής που ασχολείται με την υγείαν, αφού εφήρμοσε τας Θείας αυτάς επιστήμας εις τας ανθρωπίνας ανάγκας και εσυστηματοποίησε όλας τας γνώσεις που προέρχονται από αυτάς.
Η Θεά λοιπόν ίδρυσε πρώτην την ιδικήν σας πόλιν, αφού εφήρμοσεν όλην αυτήν την οργάνωσιν και τακτικήν, εδιάλεξε τον τόπον όπου εγεννήθηκε, αφού επρόσεξε καλά την ευκρασίαν των εποχών του έτους και κατενόησεν, ότι θα αναδείξει ανθρώπους πολύ συνετούς. Εζούσαν λοιπόν εις την πόλιν τους χρησιμοποιούντες τοιούτους νόμους και διοικούμενοι πάρα πολύ καλά και είχον υπερβάλει όλους τους ανθρώπους εις κάθε είδος αρετής, όπως ήτο φυσικόν, αφού ήσαν γέννημα και θρέμμα Θεών. Θαυμάζονται λοιπόν πολλά και μεγάλα έργα της πόλεώς σας γραμμένα εδώ, ένα όμως υπερέχει κατά το μέγεθος και την αρετήν. Λέγουν δηλαδή τα βιβλία μας, πόσην εχθρικήν δύναμιν κατέστρεψε κάποτε η πόλις σας, δύναμιν, η οποία με αλαζονείαν, αφού εξώρμησεν από έξω, από τον Ατλαντικόν ωκεανόν, επήρχετο ταυτοχρόνως κατά της Ευρώπης και της Ασίας. Διότι τότε το εκεί πέλαγος ημπορούσε κανείς να το περάση, επειδή εις την είσοδόν του, την οποίαν σεις ονομάζετε στήλας του Ηρακλέους, είχε μίαν νήσον, η νήσος αυτή ήτο μεγαλύτερα από την Λιβύην και την Ασίαν ηνωμένας και απ' αυτήν εκκινούντες οι τότε άνθρωποι ηδύναντο να αποβιβασθούν εις τας άλλας νήσους και από αυτάς κατόπιν εις ολόκληρον την απέναντι ήπειρον την, ευρισκομένην γύρω από τον αληθινόν εκείνον ωκεανόν. Διότι τα μέρη αυτά που ευρίσκονται εντεύθεν του στομίου που ανεφέραμεν, φαίνονται σαν λιμήν με κάποιαν στενήν είσοδον και η ξηρά που το περικλείει πολύ δικαιολογημένα και αληθώς δύναται να ονομασθή ήπειρος.
Εις την νήσον λοιπόν αυτήν Ατλαντίδα ωργανώθη μεγάλη και αξιοθαύμαστος δύναμις βασιλέων, η οποία εκυριάρχει εις ολόκληρον την νήσον καθώς και εις πολλάς άλλας νήσους και τμήματα της ηπείρου εκτός τούτων οι βασιλείς εκείνοι εξουσίαζον, από τα εντεύθεν του στομίου μέρη, την Λιβύην μέχρι της Αιγύπτου και την Ευρώπην μέχρι της Τυρρηνίας.
Ολόκληρος λοιπόν η δύναμις αυτή, αφού συνεκεντρώθη και ενοποιήθη, επεχείρησε τότε με μίαν εξόρμησίν της να υποδουλώση και τον ιδικόν μας τόπον και τον ιδικόν σας και ολόκληρον τον εντεύθεν του στομίου. Την εποχήν εκείνη, Σόλων η δύναμις της πόλεώς σας ανεδείχθη εξαιρετική μεταξύ όλων των ανθρώπων και εξ' αιτίας της αρετής της και εξ' αιτίας της ανδρείας της. Διότι αφού εξεπέρασεν όλους κατά την . ανδρείαν και τας πολεμικάς τέχνας, είτε αρχηγεύουσα των Ελλήνων είτε και τελείως μόνη της, κατ' ανάγκην, διότι οι άλλοι την εγκατέλειψαν, αφού έφθασεν εις το χείλος της καταστροφής, κατενίκησε τους επιδρομείς, έστησε τρόπαια εναντίον των ημπόδισε να υποδουλωθούν όσοι ακόμη δεν είχον υποδουλωθεί και απελευθέρωσε χωρίς καμία αξίωση, όλους ημάς τους άλλους που είμεθα εντεύθεν των Ηρακλείων στηλών. Μετά παρέλευσιν αρκετού χρόνου όμως έγιναν φοβεροί σεισμοί και κατακλυσμοί και εντός ενός τρομερού ημερονυκτίου ολόκληρος ο στρατός σας ετάφη εις την γην και εξηφανίσθη επίσης βυθισθείσα εις την θάλασσαν η νήσος Ατλαντίς.
Δι' αυτό ακριβώς και τώρα το μέρος εκείνο του ωκεανού είναι αδιάβατον και αδιερεύνητον, διότι εμποδίζει ο πολύ ολίγον υπό την επιφάνειαν της θαλάσσης πηλός, τον οποίον εδημιούργησεν η νήσος, όταν κατεβυθίσθη».

Τι λέει για την Ατλαντίδα ο Πλάτων στον «Κριτίαν»:

<< ἱερὰ θυσίας τε αὑτοῖς κατασκευάζοντες, οὕτω δὴ καὶ τὴν νῆσον Ποσειδῶν τὴν Ἀτλαντίδα λαχὼν ἐκγόνους αὑτοῦ κατῴκισεν ἐκ θνητῆς γυναικὸς γεννήσας ἔν τινι τόπῳ τοιῷδε τῆς νήσου. πρὸς θαλάττης μέν, κατὰ δὲ μέσον πάσης πεδίον ἦν, ὃ δὴ πάντων πεδίων κάλλιστον ἀρετῇ τε ἱκανὸν γενέσθαι λέγεται, πρὸς τῷ πεδίῳ δὲ αὖ κατὰ μέσον σταδίους ὡς πεντήκοντα ἀφεστὸς ἦν ὄρος βραχὺ πάντῃ. τούτῳ δ' ἦν ἔνοικος τῶν ἐκεῖ κατὰ ἀρχὰς ἐκ [113d] γῆς ἀνδρῶν γεγονότων Εὐήνωρ μὲν ὄνομα, γυναικὶ δὲ συνοικῶν Λευκίππῃ: Κλειτὼ δὲ μονογενῆ θυγατέρα ἐγεννησάσθην. ἤδη δ' εἰς ἀνδρὸς ὥραν ἡκούσης τῆς κόρης ἥ τε μήτηρ τελευτᾷ καὶ ὁ πατήρ, αὐτῆς δὲ εἰς ἐπιθυμίαν Ποσειδῶν ἐλθὼν συμμείγνυται, καὶ τὸν γήλοφον, ἐν ᾧ κατῴκιστο, ποιῶν εὐερκῆ περιρρήγνυσιν κύκλῳ, θαλάττης γῆς τε ἐναλλὰξ ἐλάττους μείζους τε περὶ ἀλλήλους ποιῶν τροχούς, δύο μὲν γῆς, θαλάττης δὲ τρεῖς οἷον τορνεύων ἐκ μέσης τῆς νήσου, [113e] πάντῃ ἴσον ἀφεστῶτας, ὥστε ἄβατον ἀνθρώποις εἶναι: πλοῖα γὰρ καὶ τὸ πλεῖν οὔπω τότε ἦν. αὐτὸς δὲ τήν τε ἐν μέσῳ νῆσον οἷα δὴ θεὸς εὐμαρῶς διεκόσμησεν, ὕδατα μὲν διττὰ ὑπὸ γῆς ἄνω πηγαῖα κομίσας, τὸ μὲν θερμόν, ψυχρὸν δὲ ἐκ κρήνης ἀπορρέον ἕτερον, τροφὴν δὲ παντοίαν καὶ ἱκανὴν ἐκ τῆς γῆς ἀναδιδούς. παίδων δὲ ἀρρένων πέντε γενέσεις διδύμους γεννησάμενος ἐθρέψατο, καὶ τὴν νῆσον τὴν Ἀτλαντίδα πᾶσαν δέκα μέρη κατανείμας τῶν μὲν πρεσβυτάτων τῷ προτέρῳ [114a] γενομένῳ τήν τε μητρῴαν οἴκησιν καὶ τὴν κύκλῳ λῆξιν, πλείστην καὶ ἀρίστην οὖσαν, ἀπένειμε, βασιλέα τε τῶν ἄλλων κατέστησε, τοὺς δὲ ἄλλους ἄρχοντας, ἑκάστῳ δὲ ἀρχὴν πολλῶν ἀνθρώπων καὶ τόπον πολλῆς χώρας ἔδωκεν. ὀνόματα δὲ πᾶσιν ἔθετο, τῷ μὲν πρεσβυτάτῳ καὶ βασιλεῖ τοῦτο οὗ δὴ καὶ πᾶσα ἡ νῆσος τό τε πέλαγος ἔσχεν ἐπωνυμίαν, Ἀτλαντικὸν λεχθέν, ὅτι τοὔνομ' ἦν τῷ πρώτῳ βασιλεύσαντι [114b] τότε Ἄτλας: τῷ δὲ διδύμῳ μετ' ἐκεῖνόν τε γενομένῳ, λῆξιν δὲ ἄκρας τῆς νήσου πρὸς Ἡρακλείων στηλῶν εἰληχότι ἐπὶ τὸ τῆς Γαδειρικῆς νῦν χώρας κατ' ἐκεῖνον τὸν τόπον ὀνομαζομένης, Ἑλληνιστὶ μὲν Εὔμηλον, τὸ δ' ἐπιχώριον Γάδειρον, ὅπερ τ' ἦν ἐπίκλην ταύτῃ ὄνομ' ἂ<ν> παράσχοι. τοῖν δὲ δευτέροιν γενομένοιν τὸν μὲν Ἀμφήρη, τὸν δὲ Εὐαίμονα ἐκάλεσεν: τρίτοις δέ, Μνησέα μὲν τῷ προτέρῳ γενομένῳ, [114c] τῷ δὲ μετὰ τοῦτον Αὐτόχθονα: τῶν δὲ τετάρτων Ἐλάσιππον μὲν τὸν πρότερον, Μήστορα δὲ τὸν ὕστερον: ἐπὶ δὲ τοῖς πέμπτοις τῷ μὲν ἔμπροσθεν Ἀζάης ὄνομα ἐτέθη, τῷ δ' ὑστέρῳ Διαπρέπης. οὗτοι δὴ πάντες αὐτοί τε καὶ ἔκγονοι τούτων ἐπὶ γενεὰς πολλὰς ᾤκουν ἄρχοντες μὲν πολλῶν ἄλλων κατὰ τὸ πέλαγος νήσων, ἔτι δέ, ὥσπερ καὶ πρότερον ἐρρήθη, μέχρι τε Αἰγύπτου καὶ Τυρρηνίας τῶν ἐντὸς δεῦρο ἐπάρχοντες. [114d] Ἄτλαντος δὴ πολὺ μὲν ἄλλο καὶ τίμιον γίγνεται γένος, βασιλεὺς δὲ ὁ πρεσβύτατος ἀεὶ τῷ πρεσβυτάτῳ τῶν ἐκγόνων παραδιδοὺς ἐπὶ γενεὰς πολλὰς τὴν βασιλείαν διέσῳζον, πλοῦτον μὲν κεκτημένοι πλήθει τοσοῦτον, ὅσος οὔτε πω πρόσθεν ἐν δυναστείαις τισὶν βασιλέων γέγονεν οὔτε ποτὲ ὕστερον γενέσθαι ῥᾴδιος, κατεσκευασμένα δὲ πάντ' ἦν αὐτοῖς ὅσα ἐν πόλει καὶ ὅσα κατὰ τὴν ἄλλην χώραν ἦν ἔργον κατασκευάσασθαι. πολλὰ μὲν γὰρ διὰ τὴν ἀρχὴν αὐτοῖς προσῄειν [114e] ἔξωθεν, πλεῖστα δὲ ἡ νῆσος αὐτὴ παρείχετο εἰς τὰς τοῦ βίου κατασκευάς, πρῶτον μὲν ὅσα ὑπὸ μεταλλείας ὀρυττόμενα στερεὰ καὶ ὅσα τηκτὰ γέγονε, καὶ τὸ νῦν ὀνομαζόμενον μόνον--τότε δὲ πλέον ὀνόματος ἦν τὸ γένος ἐκ γῆς ὀρυττόμενον ὀρειχάλκου κατὰ τόπους πολλοὺς τῆς νήσου, πλὴν χρυσοῦ τιμιώτατον ἐν τοῖς τότε ὄν--καὶ ὅσα ὕλη πρὸς τὰ τεκτόνων διαπονήματα παρέχεται, πάντα φέρουσα ἄφθονα, τά τε αὖ περὶ τὰ ζῷα ἱκανῶς ἥμερα καὶ ἄγρια τρέφουσα. καὶ δὴ καὶ ἐλεφάντων ἦν ἐν αὐτῇ γένος πλεῖστον: νομὴ γὰρ τοῖς τε ἄλλοις ζῴοις, ὅσα καθ' ἕλη καὶ λίμνας καὶ ποταμούς, ὅσα [115a] τ' αὖ κατ' ὄρη καὶ ὅσα ἐν τοῖς πεδίοις νέμεται, σύμπασιν παρῆν ἅδην, καὶ τούτῳ κατὰ ταὐτὰ τῷ ζῴῳ, μεγίστῳ πεφυκότι καὶ πολυβορωτάτῳ. πρὸς δὲ τούτοις, ὅσα εὐώδη τρέφει που γῆ τὰ νῦν, ῥιζῶν ἢ χλόης ἢ ξύλων ἢ χυλῶν στακτῶν εἴτε ἀνθῶν ἢ καρπῶν, ἔφερέν τε ταῦτα καὶ ἔτρεφεν εὖ: ἔτι δὲ τὸν ἥμερον καρπόν, τόν τε ξηρόν, ὃς ἡμῖν τῆς τροφῆς ἕνεκά ἐστιν, καὶ ὅσοις χάριν τοῦ σίτου προσχρώμεθα--καλοῦμεν δὲ αὐτοῦ [115b] τὰ μέρη σύμπαντα ὄσπρια--καὶ τὸν ὅσος ξύλινος, πώματα καὶ βρώματα καὶ ἀλείμματα φέρων, παιδιᾶς τε ὃς ἕνεκα ἡδονῆς τε γέγονε δυσθησαύριστος ἀκροδρύων καρπός, ὅσα τε παραμύθια πλησμονῆς μεταδόρπια ἀγαπητὰ κάμνοντι τίθεμεν, ἅπαντα ταῦτα ἡ τότε [ποτὲ] οὖσα ὑφ' ἡλίῳ νῆσος ἱερὰ καλά τε καὶ θαυμαστὰ καὶ πλήθεσιν ἄπειρ' ἔφερεν. ταῦτα οὖν λαμβάνοντες πάντα παρὰ τῆς γῆς κατεσκευάζοντο τά τε [115c] ἱερὰ καὶ τὰς βασιλικὰς οἰκήσεις καὶ τοὺς λιμένας καὶ τὰ νεώρια καὶ σύμπασαν τὴν ἄλλην χώραν, τοιᾷδ' ἐν τάξει διακοσμοῦντες.

τοὺς τῆς θαλάττης τροχούς, οἳ περὶ τὴν ἀρχαίαν ἦσαν μητρόπολιν, πρῶτον μὲν ἐγεφύρωσαν, ὁδὸν ἔξω καὶ ἐπὶ τὰ βασίλεια ποιούμενοι. τὰ δὲ βασίλεια ἐν ταύτῃ τῇ τοῦ θεοῦ καὶ τῶν προγόνων κατοικήσει κατ' ἀρχὰς ἐποιήσαντο εὐθύς, ἕτερος δὲ παρ' ἑτέρου δεχόμενος, κεκοσμημένα κοσμῶν, [115d] ὑπερεβάλλετο εἰς δύναμιν ἀεὶ τὸν ἔμπροσθεν, ἕως εἰς ἔκπληξιν μεγέθεσιν κάλλεσίν τε ἔργων ἰδεῖν τὴν οἴκησιν ἀπηργάσαντο. διώρυχα μὲν γὰρ ἐκ τῆς θαλάττης ἀρχόμενοι τρίπλεθρον τὸ πλάτος, ἑκατὸν δὲ ποδῶν βάθος, μῆκος δὲ πεντήκοντα σταδίων, ἐπὶ τὸν ἐξωτάτω τροχὸν συνέτρησαν, καὶ τὸν ἀνάπλουν ἐκ τῆς θαλάττης ταύτῃ πρὸς ἐκεῖνον ὡς εἰς λιμένα ἐποιήσαντο, διελόντες στόμα ναυσὶν ταῖς μεγίσταις ἱκανὸν εἰσπλεῖν. καὶ δὴ καὶ τοὺς τῆς γῆς τροχούς, οἳ τοὺς [115e] τῆς θαλάττης διεῖργον, κατὰ τὰς γεφύρας διεῖλον ὅσον μιᾷ τριήρει διέκπλουν εἰς ἀλλήλους, καὶ κατεστέγασαν ἄνωθεν ὥστε τὸν ὑπόπλουν κάτωθεν εἶναι: τὰ γὰρ τῶν τῆς γῆς τροχῶν χείλη βάθος εἶχεν ἱκανὸν ὑπερέχον τῆς θαλάττης. ἦν δὲ ὁ μὲν μέγιστος τῶν τροχῶν, εἰς ὃν ἡ θάλαττα συνετέτρητο, τριστάδιος τὸ πλάτος, ὁ δ' ἑξῆς τῆς γῆς ἴσος ἐκείνῳ: τοῖν δὲ δευτέροιν ὁ μὲν ὑγρὸς δυοῖν σταδίοιν πλάτος, ὁ δὲ ξηρὸς ἴσος αὖ πάλιν τῷ πρόσθεν ὑγρῷ: σταδίου δὲ ὁ [116a] περὶ αὐτὴν τὴν ἐν μέσῳ νῆσον περιθέων. ἡ δὲ νῆσος, ἐν ᾗ τὰ βασίλεια ἦν, πέντε σταδίων τὴν διάμετρον εἶχεν. ταύτην δὴ κύκλῳ καὶ τοὺς τροχοὺς καὶ τὴν γέφυραν πλεθριαίαν τὸ πλάτος οὖσαν ἔνθεν καὶ ἔνθεν λιθίνῳ περιεβάλλοντο τείχει, πύργους καὶ πύλας ἐπὶ τῶν γεφυρῶν κατὰ τὰς τῆς θαλάττης διαβάσεις ἑκασταχόσε ἐπιστήσαντες: τὸν δὲ λίθον ἔτεμνον ὑπὸ τῆς νήσου κύκλῳ τῆς ἐν μέσῳ καὶ ὑπὸ τῶν τροχῶν ἔξωθεν καὶ ἐντός, τὸν μὲν λευκόν, τὸν δὲ μέλανα, [116b] τὸν δὲ ἐρυθρὸν ὄντα, τέμνοντες δὲ ἅμ' ἠργάζοντο νεωσοίκους κοίλους διπλοῦς ἐντός, κατηρεφεῖς αὐτῇ τῇ πέτρᾳ. καὶ τῶν οἰκοδομημάτων τὰ μὲν ἁπλᾶ, τὰ δὲ μειγνύντες τοὺς λίθους ποικίλα ὕφαινον παιδιᾶς χάριν, ἡδονὴν αὐτοῖς σύμφυτον ἀπονέμοντες: καὶ τοῦ μὲν περὶ τὸν ἐξωτάτω τροχὸν τείχους χαλκῷ περιελάμβανον πάντα τὸν περίδρομον, οἷον ἀλοιφῇ προσχρώμενοι, τοῦ δ' ἐντὸς καττιτέρῳ περιέτηκον, τὸν δὲ [116c] περὶ αὐτὴν τὴν ἀκρόπολιν ὀρειχάλκῳ μαρμαρυγὰς ἔχοντι πυρώδεις.

τὰ δὲ δὴ τῆς ἀκροπόλεως ἐντὸς βασίλεια κατεσκευασμένα ὧδ' ἦν. ἐν μέσῳ μὲν ἱερὸν ἅγιον αὐτόθι τῆς τε Κλειτοῦς καὶ τοῦ Ποσειδῶνος ἄβατον ἀφεῖτο, περιβόλῳ χρυσῷ περιβεβλημένον, τοῦτ' ἐν ᾧ κατ' ἀρχὰς ἐφίτυσαν καὶ ἐγέννησαν τὸ τῶν δέκα βασιλειδῶν γένος: ἔνθα καὶ κατ' ἐνιαυτὸν ἐκ πασῶν τῶν δέκα λήξεων ὡραῖα αὐτόσε ἀπετέλουν ἱερὰ ἐκείνων ἑκάστῳ. τοῦ δὲ Ποσειδῶνος αὐτοῦ νεὼς ἦν, σταδίου [116d] μὲν μῆκος, εὖρος δὲ τρίπλεθρος, ὕψος δ' ἐπὶ τούτοις σύμμετρον ἰδεῖν, εἶδος δέ τι βαρβαρικὸν ἔχοντος. πάντα δὲ ἔξωθεν περιήλειψαν τὸν νεὼν ἀργύρῳ, πλὴν τῶν ἀκρωτηρίων, τὰ δὲ ἀκρωτήρια χρυσῷ: τὰ δ' ἐντός, τὴν μὲν ὀροφὴν ἐλεφαντίνην ἰδεῖν πᾶσαν χρυσῷ καὶ ἀργύρῳ καὶ ὀρειχάλκῳ πεποικιλμένην, τὰ δὲ ἄλλα πάντα τῶν τοίχων τε καὶ κιόνων καὶ ἐδάφους ὀρειχάλκῳ περιέλαβον. χρυσᾶ δὲ ἀγάλματα ἐνέστησαν, τὸν μὲν θεὸν ἐφ' ἅρματος ἑστῶτα ἓξ ὑποπτέρων [116e] ἵππων ἡνίοχον, αὐτόν τε ὑπὸ μεγέθους τῇ κορυφῇ τῆς ὀροφῆς ἐφαπτόμενον, Νηρῇδας δὲ ἐπὶ δελφίνων ἑκατὸν κύκλῳ-- τοσαύτας γὰρ ἐνόμιζον αὐτὰς οἱ τότε εἶναι--πολλὰ δ' ἐντὸς ἄλλα ἀγάλματα ἰδιωτῶν ἀναθήματα ἐνῆν. περὶ δὲ τὸν νεὼν ἔξωθεν εἰκόνες ἁπάντων ἕστασαν ἐκ χρυσοῦ, τῶν γυναικῶν καὶ αὐτῶν ὅσοι τῶν δέκα ἐγεγόνεσαν βασιλέων, καὶ πολλὰ ἕτερα ἀναθήματα μεγάλα τῶν τε βασιλέων καὶ ἰδιωτῶν ἐξ αὐτῆς τε τῆς πόλεως καὶ τῶν ἔξωθεν ὅσων ἐπῆρχον. βωμός [117a] τε δὴ συνεπόμενος ἦν τὸ μέγεθος καὶ τὸ τῆς ἐργασίας ταύτῃ τῇ κατασκευῇ, καὶ τὰ βασίλεια κατὰ τὰ αὐτὰ πρέποντα μὲν τῷ τῆς ἀρχῆς μεγέθει, πρέποντα δὲ τῷ περὶ τὰ ἱερὰ κόσμῳ. ταῖς δὲ δὴ κρήναις, τῇ τοῦ ψυχροῦ καὶ τῇ τοῦ θερμοῦ νάματος, πλῆθος μὲν ἄφθονον ἐχούσαις, ἡδονῇ δὲ καὶ ἀρετῇ τῶν ὑδάτων πρὸς ἑκατέρου τὴν χρῆσιν θαυμαστοῦ πεφυκότος, ἐχρῶντο περιστήσαντες οἰκοδομήσεις καὶ δένδρων φυτεύσεις πρεπούσας [117b] ὕδασι, δεξαμενάς τε αὖ τὰς μὲν ὑπαιθρίους, τὰς δὲ χειμερινὰς τοῖς θερμοῖς λουτροῖς ὑποστέγους περιτιθέντες, χωρὶς μὲν βασιλικάς, χωρὶς δὲ ἰδιωτικάς, ἔτι δὲ γυναιξὶν ἄλλας καὶ ἑτέρας ἵπποις καὶ τοῖς ἄλλοις ὑποζυγίοις, τὸ πρόσφορον τῆς κοσμήσεως ἑκάστοις ἀπονέμοντες. τὸ δὲ ἀπορρέον ἦγον ἐπὶ τὸ τοῦ Ποσειδῶνος ἄλσος, δένδρα παντοδαπὰ κάλλος ὕψος τε δαιμόνιον ὑπ' ἀρετῆς τῆς γῆς ἔχοντα, καὶ ἐπὶ τοὺς ἔξω κύκλους δι' ὀχετῶν κατὰ τὰς γεφύρας [117c] ἐπωχέτευον: οὗ δὴ πολλὰ μὲν ἱερὰ καὶ πολλῶν θεῶν, πολλοὶ δὲ κῆποι καὶ πολλὰ γυμνάσια ἐκεχειρούργητο, τὰ μὲν ἀνδρῶν, τὰ δὲ ἵππων χωρὶς ἐν ἑκατέρᾳ τῇ τῶν τροχῶν νήσῳ, τά τε ἄλλα καὶ κατὰ μέσην τὴν μείζω τῶν νήσων ἐξῃρημένος ἱππόδρομος ἦν αὐτοῖς, σταδίου τὸ πλάτος ἔχων, τὸ δὲ μῆκος περὶ τὸν κύκλον ὅλον ἀφεῖτο εἰς ἅμιλλαν τοῖς ἵπποις. δορυφορικαὶ δὲ περὶ αὐτὸν ἔνθεν τε καὶ ἔνθεν οἰκήσεις ἦσαν [117d] τῷ πλήθει τῶν δορυφόρων: τοῖς δὲ πιστοτέροις ἐν τῷ μικροτέρῳ τροχῷ καὶ πρὸς τῆς ἀκροπόλεως μᾶλλον ὄντι διετέτακτο ἡ φρουρά, τοῖς δὲ πάντων διαφέρουσιν πρὸς πίστιν ἐντὸς τῆς ἀκροπόλεως περὶ τοὺς βασιλέας αὐτοὺς ἦσαν οἰκήσεις δεδομέναι. τὰ δὲ νεώρια τριήρων μεστὰ ἦν καὶ σκευῶν ὅσα τριήρεσιν προσήκει, πάντα δὲ ἐξηρτυμένα ἱκανῶς. καὶ τὰ μὲν δὴ περὶ τὴν τῶν βασιλέων οἴκησιν οὕτω κατεσκεύαστο: διαβάντι δὲ τοὺς λιμένας ἔξω τρεῖς ὄντας ἀρξάμενον ἀπὸ [117e] τῆς θαλάττης ᾔειν ἐν κύκλῳ τεῖχος, πεντήκοντα σταδίους τοῦ μεγίστου τροχοῦ τε καὶ λιμένος ἀπέχον πανταχῇ, καὶ συνέκλειεν εἰς ταὐτὸν πρὸς τὸ τῆς διώρυχος στόμα τὸ πρὸς θαλάττης. τοῦτο δὴ πᾶν συνῳκεῖτο μὲν ὑπὸ πολλῶν καὶ πυκνῶν οἰκήσεων, ὁ δὲ ἀνάπλους καὶ ὁ μέγιστος λιμὴν ἔγεμεν πλοίων καὶ ἐμπόρων ἀφικνουμένων πάντοθεν, φωνὴν καὶ θόρυβον παντοδαπὸν κτύπον τε μεθ' ἡμέραν καὶ διὰ νυκτὸς ὑπὸ πλήθους παρεχομένων.

τὸ μὲν οὖν ἄστυ καὶ τὸ περὶ τὴν ἀρχαίαν οἴκησιν σχεδὸν ὡς τότ' ἐλέχθη νῦν διεμνημόνευται: τῆς δ' ἄλλης χώρας [118a] ὡς ἡ φύσις εἶχεν καὶ τὸ τῆς διακοσμήσεως εἶδος, ἀπομνημονεῦσαι πειρατέον. πρῶτον μὲν οὖν ὁ τόπος ἅπας ἐλέγετο σφόδρα τε ὑψηλὸς καὶ ἀπότομος ἐκ θαλάττης, τὸ δὲ περὶ τὴν πόλιν πᾶν πεδίον, ἐκείνην μὲν περιέχον, αὐτὸ δὲ κύκλῳ περιεχόμενον ὄρεσιν μέχρι πρὸς τὴν θάλατταν καθειμένοις, λεῖον καὶ ὁμαλές, πρόμηκες δὲ πᾶν, ἐπὶ μὲν θάτερα τρισχιλίων σταδίων, κατὰ δὲ μέσον ἀπὸ θαλάττης ἄνω δισχιλίων. [118b] ὁ δὲ τόπος οὗτος ὅλης τῆς νήσου πρὸς νότον ἐτέτραπτο, ἀπὸ τῶν ἄρκτων κατάβορρος. τὰ δὲ περὶ αὐτὸν ὄρη τότε ὑμνεῖτο πλῆθος καὶ μέγεθος καὶ κάλλος παρὰ πάντα τὰ νῦν ὄντα γεγονέναι, πολλὰς μὲν κώμας καὶ πλουσίας περιοίκων ἐν ἑαυτοῖς ἔχοντα, ποταμοὺς δὲ καὶ λίμνας καὶ λειμῶνας τροφὴν τοῖς πᾶσιν ἡμέροις καὶ ἀγρίοις ἱκανὴν θρέμμασιν, ὕλην δὲ καὶ πλήθει καὶ γένεσι ποικίλην σύμπασίν τε τοῖς ἔργοις καὶ πρὸς ἕκαστα ἄφθονον. ὧδε οὖν τὸ πεδίον φύσει [118c] καὶ ὑπὸ βασιλέων πολλῶν ἐν πολλῷ χρόνῳ διεπεπόνητο. τετράγωνον μὲν αὔθ' ὑπῆρχεν τὰ πλεῖστ' ὀρθὸν καὶ πρόμηκες, ὅτι δὲ ἐνέλειπε, κατηύθυντο τάφρου κύκλῳ περιορυχθείσης: τὸ δὲ βάθος καὶ πλάτος τό τε μῆκος αὐτῆς ἄπιστον μὲν λεχθέν, ὡς χειροποίητον ἔργον, πρὸς τοῖς ἄλλοις διαπονήμασι τοσοῦτον εἶναι, ῥητέον δὲ ὅ γε ἠκούσαμεν: πλέθρου μὲν γὰρ βάθος ὀρώρυκτο, τὸ δὲ πλάτος ἁπάντῃ σταδίου, [118d] περὶ δὲ πᾶν τὸ πεδίον ὀρυχθεῖσα συνέβαινεν εἶναι τὸ μῆκος σταδίων μυρίων. τὰ δ' ἐκ τῶν ὀρῶν καταβαίνοντα ὑποδεχομένη ῥεύματα καὶ περὶ τὸ πεδίον κυκλωθεῖσα, πρὸς τὴν πόλιν ἔνθεν τε καὶ ἔνθεν ἀφικομένη, ταύτῃ πρὸς θάλατταν μεθεῖτο ἐκρεῖν. ἄνωθεν δὲ ἀπ' αὐτῆς τὸ πλάτος μάλιστα ἑκατὸν ποδῶν διώρυχες εὐθεῖαι τετμημέναι κατὰ τὸ πεδίον πάλιν εἰς τὴν τάφρον τὴν πρὸς θαλάττης ἀφεῖντο, ἑτέρα δὲ ἀφ' ἑτέρας αὐτῶν σταδίους ἑκατὸν ἀπεῖχεν: ᾗ δὴ τήν [118e] τε ἐκ τῶν ὀρῶν ὕλην κατῆγον εἰς τὸ ἄστυ καὶ τἆλλα δὲ ὡραῖα πλοίοις κατεκομίζοντο, διάπλους ἐκ τῶν διωρύχων εἰς ἀλλήλας τε πλαγίας καὶ πρὸς τὴν πόλιν τεμόντες. καὶ δὶς δὴ τοῦ ἐνιαυτοῦ τὴν γῆν ἐκαρποῦντο, χειμῶνος μὲν τοῖς ἐκ Διὸς ὕδασι χρώμενοι, θέρους δὲ ὅσα γῆ φέρει τὰ ἐκ τῶν διωρύχων ἐπάγοντες νάματα. πλῆθος δέ, τῶν μὲν ἐν τῷ πεδίῳ χρησίμων πρὸς πόλεμον ἀνδρῶν ἐτέτακτο τὸν [119a] κλῆρον ἕκαστον παρέχειν ἄνδρα ἡγεμόνα, τὸ δὲ τοῦ κλήρου μέγεθος εἰς δέκα δεκάκις ἦν στάδια, μυριάδες δὲ συμπάντων τῶν κλήρων ἦσαν ἕξ: τῶν δ' ἐκ τῶν ὀρῶν καὶ τῆς ἄλλης χώρας ἀπέραντος μὲν ἀριθμὸς ἀνθρώπων ἐλέγετο, κατὰ δὲ τόπους καὶ κώμας εἰς τούτους τοὺς κλήρους πρὸς τοὺς ἡγεμόνας ἅπαντες διενενέμηντο. τὸν οὖν ἡγεμόνα ἦν τεταγμένον εἰς τὸν πόλεμον παρέχειν ἕκτον μὲν ἅρματος πολεμιστηρίου μόριον εἰς μύρια ἅρματα, ἵππους δὲ δύο καὶ [119b] ἀναβάτας, ἔτι δὲ συνωρίδα χωρὶς δίφρου καταβάτην τε μικράσπιδα καὶ τὸν ἀμφοῖν μετ' ἐπιβάτην τοῖν ἵπποιν ἡνίοχον ἔχουσαν, ὁπλίτας δὲ δύο καὶ τοξότας σφενδονήτας τε ἑκατέρους δύο, γυμνῆτας δὲ λιθοβόλους καὶ ἀκοντιστὰς τρεῖς ἑκατέρους, ναύτας δὲ τέτταρας εἰς πλήρωμα διακοσίων καὶ χιλίων νεῶν. τὰ μὲν οὖν πολεμιστήρια οὕτω διετέτακτο τῆς βασιλικῆς πόλεως, τῶν δὲ ἐννέα ἄλλα ἄλλως, ἃ μακρὸς ἂν χρόνος εἴη λέγειν.

[119c] τὰ δὲ τῶν ἀρχῶν καὶ τιμῶν ὧδ' εἶχεν ἐξ ἀρχῆς διακοσμηθέντα. τῶν δέκα βασιλέων εἷς ἕκαστος ἐν μὲν τῷ καθ' αὑτὸν μέρει κατὰ τὴν αὑτοῦ πόλιν τῶν ἀνδρῶν καὶ τῶν πλείστων νόμων ἦρχεν, κολάζων καὶ ἀποκτεινὺς ὅντιν' ἐθελήσειεν: ἡ δὲ ἐν ἀλλήλοις ἀρχὴ καὶ κοινωνία κατὰ ἐπιστολὰς ἦν τὰς τοῦ Ποσειδῶνος, ὡς ὁ νόμος αὐτοῖς παρέδωκεν καὶ γράμματα ὑπὸ τῶν πρώτων ἐν στήλῃ γεγραμμένα [119d] ὀρειχαλκίνῃ, ἣ κατὰ μέσην τὴν νῆσον ἔκειτ' ἐν ἱερῷ Ποσειδῶνος, οἷ δὴ δι' ἐνιαυτοῦ πέμπτου, τοτὲ δὲ ἐναλλὰξ ἕκτου, συνελέγοντο, τῷ τε ἀρτίῳ καὶ τῷ περιττῷ μέρος ἴσον ἀπονέμοντες, συλλεγόμενοι δὲ περί τε τῶν κοινῶν ἐβουλεύοντο καὶ ἐξήταζον εἴ τίς τι παραβαίνοι, καὶ ἐδίκαζον. ὅτε δὲ δικάζειν μέλλοιεν, πίστεις ἀλλήλοις τοιάσδε ἐδίδοσαν πρότερον. ἀφέτων ὄντων ταύρων ἐν τῷ τοῦ Ποσειδῶνος ἱερῷ, μόνοι γιγνόμενοι δέκα ὄντες, ἐπευξάμενοι τῷ θεῷ τὸ κεχαρισμένον [119e] αὐτῷ θῦμα ἑλεῖν, ἄνευ σιδήρου ξύλοις καὶ βρόχοις ἐθήρευον, ὃν δὲ ἕλοιεν τῶν ταύρων, πρὸς τὴν στήλην προσαγαγόντες κατὰ κορυφὴν αὐτῆς ἔσφαττον κατὰ τῶν γραμμάτων. ἐν δὲ τῇ στήλῃ πρὸς τοῖς νόμοις ὅρκος ἦν μεγάλας ἀρὰς ἐπευχόμενος τοῖς ἀπειθοῦσιν. ὅτ' οὖν κατὰ τοὺς [120a] αὑτῶν νόμους θύσαντες καθαγίζοιεν πάντα τοῦ ταύρου τὰ μέλη, κρατῆρα κεράσαντες ὑπὲρ ἑκάστου θρόμβον ἐνέβαλλον αἵματος, τὸ δ' ἄλλ' εἰς τὸ πῦρ ἔφερον, περικαθήραντες τὴν στήλην: μετὰ δὲ τοῦτο χρυσαῖς φιάλαις ἐκ τοῦ κρατῆρος ἀρυτόμενοι, κατὰ τοῦ πυρὸς σπένδοντες ἐπώμνυσαν δικάσειν τε κατὰ τοὺς ἐν τῇ στήλῃ νόμους καὶ κολάσειν εἴ τίς τι πρότερον παραβεβηκὼς εἴη, τό τε αὖ μετὰ τοῦτο μηδὲν τῶν γραμμάτων ἑκόντες παραβήσεσθαι, μηδὲ ἄρξειν μηδὲ ἄρχοντι [120b] πείσεσθαι πλὴν κατὰ τοὺς τοῦ πατρὸς ἐπιτάττοντι νόμους. ταῦτα ἐπευξάμενος ἕκαστος αὐτῶν αὑτῷ καὶ τῷ ἀφ' αὑτοῦ γένει, πιὼν καὶ ἀναθεὶς τὴν φιάλην εἰς τὸ ἱερὸν τοῦ θεοῦ, περὶ τὸ δεῖπνον καὶ τἀναγκαῖα διατρίψας, ἐπειδὴ γίγνοιτο σκότος καὶ τὸ πῦρ ἐψυγμένον τὸ περὶ τὰ θύματα εἴη, πάντες οὕτως ἐνδύντες ὅτι καλλίστην κυανῆν στολήν, ἐπὶ τὰ τῶν ὁρκωμοσίων καύματα χαμαὶ καθίζοντες, νύκτωρ, [120c] πᾶν τὸ περὶ τὸ ἱερὸν ἀποσβεννύντες πῦρ, ἐδικάζοντό τε καὶ ἐδίκαζον εἴ τίς τι παραβαίνειν αὐτῶν αἰτιῷτό τινα: δικάσαντες δέ, τὰ δικασθέντα, ἐπειδὴ φῶς γένοιτο, ἐν χρυσῷ πίνακι γράψαντες μετὰ τῶν στολῶν μνημεῖα ἀνετίθεσαν. νόμοι δὲ πολλοὶ μὲν ἄλλοι περὶ τὰ γέρα τῶν βασιλέων ἑκάστων ἦσαν ἴδιοι, τὰ δὲ μέγιστα, μήτε ποτὲ ὅπλα ἐπ' ἀλλήλους οἴσειν βοηθήσειν τε πάντας, ἄν πού τις αὐτῶν ἔν τινι πόλει τὸ βασιλικὸν καταλύειν ἐπιχειρῇ γένος, κοινῇ [120d] δέ, καθάπερ οἱ πρόσθεν, βουλευόμενοι τὰ δόξαντα περὶ πολέμου καὶ τῶν ἄλλων πράξεων, ἡγεμονίαν ἀποδιδόντες τῷ Ἀτλαντικῷ γένει. θανάτου δὲ τὸν βασιλέα τῶν συγγενῶν μηδενὸς εἶναι κύριον, ὃν ἂν μὴ τῶν δέκα τοῖς ὑπὲρ ἥμισυ δοκῇ.

ταύτην δὴ τοσαύτην καὶ τοιαύτην δύναμιν ἐν ἐκείνοις τότε οὖσαν τοῖς τόποις ὁ θεὸς ἐπὶ τούσδε αὖ τοὺς τόπους συντάξας ἐκόμισεν ἔκ τινος τοιᾶσδε, ὡς λόγος, προφάσεως. [120e] ἐπὶ πολλὰς μὲν γενεάς, μέχριπερ ἡ τοῦ θεοῦ φύσις αὐτοῖς ἐξήρκει, κατήκοοί τε ἦσαν τῶν νόμων καὶ πρὸς τὸ συγγενὲς θεῖον φιλοφρόνως εἶχον: τὰ γὰρ φρονήματα ἀληθινὰ καὶ πάντῃ μεγάλα ἐκέκτηντο, πρᾳότητι μετὰ φρονήσεως πρός τε τὰς ἀεὶ συμβαινούσας τύχας καὶ πρὸς ἀλλήλους χρώμενοι, διὸ πλὴν ἀρετῆς πάντα ὑπερορῶντες μικρὰ ἡγοῦντο [121a] τὰ παρόντα καὶ ῥᾳδίως ἔφερον οἷον ἄχθος τὸν τοῦ χρυσοῦ τε καὶ τῶν ἄλλων κτημάτων ὄγκον, ἀλλ' οὐ μεθύοντες ὑπὸ τρυφῆς διὰ πλοῦτον ἀκράτορες αὑτῶν ὄντες ἐσφάλλοντο, νήφοντες δὲ ὀξὺ καθεώρων ὅτι καὶ ταῦτα πάντα ἐκ φιλίας τῆς κοινῆς μετ' ἀρετῆς αὐξάνεται, τῇ δὲ τούτων σπουδῇ καὶ τιμῇ φθίνει ταῦτά τε αὐτὰ κἀκείνη συναπόλλυται τούτοις. ἐκ δὴ λογισμοῦ τε τοιούτου καὶ φύσεως θείας παραμενούσης πάντ' αὐτοῖς ηὐξήθη ἃ πρὶν διήλθομεν. ἐπεὶ δ' ἡ τοῦ θεοῦ μὲν μοῖρα ἐξίτηλος ἐγίγνετο ἐν αὐτοῖς πολλῷ τῷ θνητῷ καὶ [121b] πολλάκις ἀνακεραννυμένη, τὸ δὲ ἀνθρώπινον ἦθος ἐπεκράτει, τότε ἤδη τὰ παρόντα φέρειν ἀδυνατοῦντες ἠσχημόνουν, καὶ τῷ δυναμένῳ μὲν ὁρᾶν αἰσχροὶ κατεφαίνοντο, τὰ κάλλιστα ἀπὸ τῶν τιμιωτάτων ἀπολλύντες, τοῖς δὲ ἀδυνατοῦσιν ἀληθινὸν πρὸς εὐδαιμονίαν βίον ὁρᾶν τότε δὴ μάλιστα πάγκαλοι μακάριοί τε ἐδοξάζοντο εἶναι, πλεονεξίας ἀδίκου καὶ δυνάμεως ἐμπιμπλάμενοι. θεὸς δὲ ὁ θεῶν Ζεὺς ἐν νόμοις βασιλεύων, ἅτε δυνάμενος καθορᾶν τὰ τοιαῦτα, ἐννοήσας γένος ἐπιεικὲς ἀθλίως διατιθέμενον, δίκην αὐτοῖς [121c] ἐπιθεῖναι βουληθείς, ἵνα γένοιντο ἐμμελέστεροι σωφρονισθέντες, συνήγειρεν θεοὺς πάντας εἰς τὴν τιμιωτάτην αὐτῶν οἴκησιν, ἣ δὴ κατὰ μέσον παντὸς τοῦ κόσμου βεβηκυῖα καθορᾷ πάντα ὅσα γενέσεως μετείληφεν, καὶ συναγείρας εἶπεν--...>>

«Όταν οι θεοί διένειμαν μεταξύ των την γήν και ίδρυσαν οι ίδιοι τους Ιερούς των τόπους, τους βωμούς και τους ναούς των, έλαχεν εις τον Ποσειδώνα η Ατλαντίς. Εις αυτήν τότε μετέφερε τους βλαστούς του, πού είχεν αποκτήσει με μίαν θνητήν, και τους εγκατέστησεν ακριβώς εις το μέσον της νήσου. Ήτο δε αυτό μία πεδιάς, η ωραιότερα και η ευφορωτέρα της γης. Πλησίον δε εις την πεδιάδα αυτήν υψώνετο όρος χαμηλόν εις όλα του τα σημεία, και επάνω εις το όρος αυτό έξη εις από τους αυτόχθονας της νήσου, ο όποιος ωνομάζετο Ευήνωρ, με την σύζυγον του, η οποία ελέγετο Λευκίππη. Είχον δε οι δύο μίαν θυγατέρα, την Κλειτώ. Όταν η Κλειτώ έφθασεν εις ώραν γάμου, απέθανον ο πατήρ και η μήτηρ της, ο δε Ποσειδών, ο οποίος την ηγάπησε, συνεδέθη μαζί της. Τότε περιέβαλε τον λόφον επί του οποίου έζη η αγαπημένη του με υδατίνους και γηίνους δακτυλίους διαδεχόμενους αλίλους, εις τρόποι» ώστε κανείς από τους άλλους ανθρώπους να μη είναι δυνατόν να την πλησίαση, διότι τότε ούτε πλοία ούτε ναυτικοί ακόμη υπήρχον. Και αφού ήτο θεός ο Ποσειδών είχε την δύναμιν να καταστήση ωραίον τον τόπον, όπου έζη η Κλειτώ. Δύο πηγαί έδιδον θερμόν και ψυχρόν ύδωρ, πού ανέβρυον από το ίδιον άνοιγμα. Πλήθος καρπών διαφόρων έδιδεν η γη. Και εγέννησεν ο Ποσειδών από την Κλειτώ πέντε ζεύγη διδύμων υιών. Εχώρισε τότε την νήσον ολόκληρον εις δέκα μέοη και έδωσεν εις τον πρωτότοκον από το πρώτον ζεύγος το μέρος όπου έζη η μήτηρ των, η Κλειτώ, με ολόκληρον την περιοχήν του. Και τον κατέστησε βασιλέα επί όλων των άλλων υιών του. Άλλα και εις τον καθένα από αυτούς έδωσεν εξουσίαν επί πολλών άνθρώπων και επί μεγάλης εκτάσεως γης. Τους έδωσεν επίσης ονόματα : Άτλαντα ωνόμασε τον πρώτον και από αυτόν ωνομάσθη Ατλαντίς η νήσος και Ατλαντικόν πέλαγος η θάλασσα.
Έπειτα εκάλεσε το όνομα του δευτέρου Γάδειρον, το οποίον Ελληνιστί λέγεται Εύμηλος. Και τον πρώτον από το δεύτερον ζεύγος Αμφήρη. τον δεύτερον Ευαίμονα. Τον πρώτον από το τρίτον ζεύγος Μνησέα. τον δεύτερον αυτόχθονα τον πρώτον από το τέταρτον ζεύγος Ελάσιππον, τον δεύτερον Μήστορα και τέτατόν πρώτον από το πέμπτον ζεύγος Αζάην και τον δεύτερον Διαπρεπή. Όλοι λοιπόν αυτοί έζησαν εις την νήσον επί παλλάς γενεάς και απέκτησαν τέκνα και τέκνα τέκνων, κατέκτησαν δε και τας γύρω νήσους και αλλάς χώρας παλλάς, μέχρι της Αίγύπτου και της Τυρρηνίας. Επειδή δε η βασιλεία εδίδετο πάντοτε εις τον πρώτον υιόν του εκάστοτε βασιλέως μόνον, έμενε δυνατή και είχεν αποκτήσει τόσον πλούτον, όσον καμμία άλλη βασιλεία δεν είχεν, ούτε πρόκειται εις το μέλλον ν' απόκτηση. Έπειτα και η χώρα είχεν όλα όσα της εχρειάζοντο και εισήγε με τα πλοία της από αλλάς χώρας όσα τυχόν έλειπαν από την ιδικήν των. Αυτά όμως δεν ήσαν πολλά. Διότι η Ατλαντίς ήτο «θεοφιλής και είχεν ό,τι της εχρειάζετο. Τα μεταλλεία της ήσαν πλουσιώτατα εις χρυσόν, εις ορείχαλκον, «τού όποιου ημείς μόνον το όνομα γνωρίζουμεν, εκείνοι όμως το εγνώριζον εις τοπον των και το εξετίμων αμέσως μετά τον χρυσόν» είχον και άργυρον και κασσίτερον Είχον δένδρα μεγάλα και υψηλά και ό,τι ξύλον χρησιμοποιεί ο ξυλουργός και η βλάστησις ήτο τόσο πλούσια, ώστε η χώρα ηδύνατο να θρέψη όλων των ειδών τα ζώα ακόμη και ελέφαντας, που είναι τεράστια ζώα και (χουν ανάγκην πολλής τροφής. Εφύοντο όλα όσα συνηθίσαμεν να ονομάζωμεν λαχανικά και ακόμη και οι απαλοί λεγόμενοι καρποί (στάφυλαι) και οι ξηροί, τους οποίους μεταχειριζόμεθα διά την τροφήν μας και καρπός ξύλινος (πιθανώτατα ο κοκκοφοίνιξ), ο οποίος δίδει ρευστήν και υγράν τροφήν και υλικόν δι' αλοιφάς. Έδιδεν ακόμη η γη των και όλα τα οπωρικά πού συνηθίζομεν να τρώγωμεν ως επιδόρπια και μυρωδικά πολλά και χλόην. Όλα αυτά υπήρχαν εις τον άγιον εκείνον τόπον και δια τούτο ο Άτλας και οι απόγονοι του έκτιζον ναούς και βωμούς και βασιλικά μέγαρα και λιμένας και ναυπηγεία και απεφάσισαν έπειτα να οργανώσουν και το υπόλοιπον μέρος της χώρας, όπου έζων και εβασίλευον οι απόγονοι των άλλων υιών της Κλειτούς. Ήνωσαν λοιπόν πρώτον τα διάφορα τμήματα της ξηράς το οποία περιέβαλλον εν είδει δακτυλίων την πόλιν των με αυτήν και μεταξύ των με γέφυρας Και έκτισαν πρώτον μίαν διώρυγα τριών πλέθρων πλάτους, εκατόν ποδών βάθους και μήκους πενήντα σταδίων από την θάλασσαν έως τον εξωτερικώτερον δακτύλιον και έκαμαν ούτω μιαν είσοδον από τον λιμένα μέχρις αυτού, τόσον πλατείαν, ώστε να διέρχωνται και μεγάλα πλοία Έπειτα ήνοιξαν διόδους και εις τους άλλους δακτυλίους της ξηράς ώστε να δύναται άνετα να διέλθη μια τριήρης και καθώς αυτό εγίνετο κάτω από γέφυρας ο διάπλους εφαίνετο υπόγειος Αι πλευραί των διωρύγων και των κυκλοτερών φραγμάτων εκτίζοντο με λίθους και εφωδιάζοντο με πύλας και πύργους Οι λίθοι ήσαν μαύροι λευκοί και ερυθροί Και έκτισαν ναυστάθμους μέσα εις τους βράχους και άλλας οικοδομάς με ποικιλόχρωμους αλλά και με μονόχρωμους λίθους, πού απετέλουν απόλαυσιν των ματιών. Τέλος τα τείχη που περιέβαλλον τον εξωτερικόν δακτύλιον είχον στολίσει με κασσίτερον και την ακρόπολιν με ορείχαλκον και εφαίνετο ωσάν να λάμπη μέσα εις φλόγας
Και το βασιλικόν ανάκτορον όμως είχεν εις το μέσον ιερόν της Κλειτούς και του Ποσειδώνος, όπου εισήρχοντο μόνον οι ιερείς Εκεί εστέλλοντο κατ' έτος από όλην την χώραν ως θυσία τα πρώιμα Υπήρχε δε ακόμη και άλλος ναός του Ποσειδώνος, με εξωτερικόν κάπως ολιγότερον πολιτισμένον ήτο μήκους ενός σταδίου, τριών πλέθρων πλάτους και αναλόγου ύψους Ολόκληρος λοιπόν ο ναός ήτο εξωτερικώς κεκαλυμμένος με άργυρον, εκτός της κορυφής, την οποίαν είχον ενδύσει με χρυσόν. Εσωτερικώς δε ήτο ολόκληρος η οροφή επεξεργασμένη με ελεφαντοστούν, χρυσόν, άργυρον και ορείχαλκον τα δε ομοιώματα των θεών ήσαν χρυσά Ήτο δε το άγαλμα του θεού μέσα εις το άρμα του με εξ πτερωτούς ίππους και υψηλόν ώστε ήγγιζε την οροφήν Τον περιετριγύριζον εκατόν Νηρηίδες—διότι τότε ης τόσας ενόμιζον ότι ανήρχοντο— καθήμεναι επί δελφίνων Έκτος αυτού του τεραστίου συμπλέγματος υπήρχον και άλλα αγάλματα των θεών αναθήματα των πιστών και ανδριάντες των βασιλέων, υιών και απογόνων της Κλειτούς κλπ κλπ. Ανάλογος ήτο και ο βωμός κατά τα ύψος τον όγκον και την εργασίαν. Αλλά και τας δύο πηγάς, την θερμήν και την ψυχράν, εχρησιμοποίησαν θαυμασίως και ποικιλοτρόπως. Είχον εγκαταστήσει λουτρά εις το ύπαιθρον και εστεγασμένα θερμά διά τον. χειμώνα. Υπήρχον από αυτά δι' όλους; διά τον βασιλέα πρώτον, έπειτα διά τους ιδιώτας, διά τας γυναίκας και τα κτήνη. Και το ύδωρ, το οποίον είχε χρησιμοποιηθή διά το λουτρόν, ήρχετο κατόπιν με ένα υδραγωγόν σωλήνα εις το Ιερόν άλσος του Ποσειδώνος, όπου επότιζε τα πανύψηλο ωραιότατα δένδρα. Υπήρχον άλλωστε εκεί πλησίον και άλλων θεών Ιερά άλση, όλα καταπράσινα. Έπειτα είχον ιδρύσει γυμναστήρια με όργανα γυμναστικής διάφορα, όπου καθίστων αθλητικόν το σώμα των Γύροι από τα ιδρύματα αυτά ήσαν τα οικήματα των περισσοτέρων φρουρών, εξαιρέσει εκείνων οι οποίοι εθεωρούντο πλέον έμπιστοι και κατώκουν πλησίον των βασιλικών ανακτόρων και της Ακροπόλεως. Μακρότερον, εις τον τρίτον δακτύλιον της ξηράς, κοντά - κοντά εις την ακτήν ευρίσκοντο πυκνοκτισμέναι κατοικίαι προωρισμέναι δια τους ταξιδιώτας και τους ανθρώπους εκείνους πού ευρίσκοντο εις διαρκή κίνησιν εις τον λιμένα και εθορυβούσαν ημέραν και νύκτα. Όσον δια τας φυσικάς ιδιότητας, τον χαρακτήρα και την οργάνωσιν της υπολοίπου χώρας υπάρχουν αι έξης λεπτομέρειαι:
Η νήσος είχεν υψηλάς και αποτόμους ακτάς πού ωμοίαζον με τείχη αναδυόμενα από την θάλασσαν. Μόνον η πρωτεύουσα ήτο κτισμένη εις πεδιάδα και αυτήν όμως την περιέβαλλον βουνά. Τα βουνά ταύτα ήσαν τα ωραιότερα πού θα ηδύνατο κανείς να φαντασθή. Εις τας πλευράς των ήσαν κτισμένα χωρία πλούσια εις πληθυσμόν. Πλησίον των υπήρχαν, λίμναι, ποταμοί και κοιλάδες με άφθονον βλάστησιν, όπου έβοσκον όλων των ειδών τα ζώα, ήμερα και άγρια. Είχε δημιουργηθή ωραία από την φύσιν η Ατλαντίς, την εξωράισαν όμως και οι βασιλείς της. Απίστευτα ήσαν δια χείρας ανθρωπίνας όσα διηγούντο δια μίαν τάφρον, την οποίαν είχον σκάψει γύρω από το κέντρον της εις αρκετήν όμως απόστασιν, Η τάφρος αυτή είχε βάθος ενός πλέθρου και πλάτος ενός σταδίου. Αν λάβωμεν δε υπ' όψιν ότι περιέβαλλεν ολόκληρον την πεδιάδα, πρέπει να υπολογίσωμεν το μήκος της εις 10.000 στάδια. Εις αυτήν την τάφρον αποταμίευον τα διάφορα ύδατα, των όποιων υπήρχε τόση αφθονία, ώστε οι άνθρωποι εθέριζαν δύο φοράς· Δια τον χειμώνα έδιδε τας βροχάς του ο Ζευς, το δε θέρος είχον την υγρασίαν, που είχεν αποταμιεύσει η γη. Οι νόμοι δε προέβλεπον υποχρεώσεις και δικαιώματα δι' όλους. Οι κτηματίαι της πρωτευούσης εγίνοντο αρχηγοί του στρατεύματος και έπρεπε να συνεισφέρουν τα πολεμικά άρματα, τους ίππους, να εξοπλίζουν τους ιππείς, να φροντίζουν δια τον ηνίοχον, να δίδουν τέσσαρας ναύτας έκαστος δια τα 1200 πλοία, τα οποία αποτελούσαν τον στόλον του κράτους κλπ. Τα χωρία προσέφερον τους άνδρας.
Το κράτος αυτό εκυβερνάτο με νόμους αυστηρούς. Είχον δηλαδή οι δέκα βασιλείς απόλυτα δικαιώματα επί των υπηκόων των ελογοδότουν όμως δια τον τρόπον με τον οποίον έκαμνον χρήσιν των δικαιωμάτων των κατά πενταετίαν και εξαετίαν εναλλάξ, συνερχόμενοι εις τον ναόν του Ποσειδώνος, τον οποίον περιεγράψαμεν, και εκρίνετο η διαγωγή των απέναντι των υπηκόων των με οδηγόν τους νόμους, τους οποίους αυτός ο Ποσειδών είχε θεσπίσει και οι όποιοι ήσαν χαραγμένοι εις εσωτερικήν στήλην του ναού Προσέφερον όμως πρώτον θυσίας περιέργους—ταύρον από αυτούς πού περιεφέροντο εις το ιερόν άλσος τον όποιον εκυνήγουν χωρίς να φέρουν όπλα σιδηρά, εφοδιασμένοι μόνον με ρόπαλα και σχοινιά. Και ωρκίζοντο και πάλιν ότι θα τηρήσουν τους νόμους, πρσφέροντες αράς και αναθεματισμούς δια τους παραβάτας των. Έπειτα ενεδύοντο κυανά ενδύματα ωραιότατα και συνωμίλουν καθήμενοι επί του εδάφους και δεχόμενοι τας εξομολογήσεις αλλήλων περί του τρόπου με τον οποίον εκυβέρνησαν όλα αυτά εγίνοντο πάντοτε υπό την ανωτάτην προεδρίαν του εκ του γένους του Άτλαντας, ο οποίος είχε το δικαίωμα και εις θάνατον να καταδικάση ένα των άλλων βασιλέων, αν και ήσαν συγγενείς του, εάν όμως ήσαν σύμφωνοι περισσότεροι από τους ημίσεις εκ των άλλων.
Από όλους τους όρκους των βασιλέων αυτών ο ιερώτερος ήτο ότι ποτέ δεν θα λάβη ο εις τα όπλα κατά του άλλου, ότι μάλιστα πάντοτε θα αλληλοβοηθούνται και αν ακόμη ο εις εξ αυτών εδοκίμαζε να εξόντωση το βασιλικόν των γένος. Θα απεφάσιζον δε πάντοτε όλοι οπό κοινού περί πολέμου κλπ.. αφίνοντες όμως την αρχηγίαν εις το γένος του Άτλαντος Αυτή λοιπόν η δύναμις, με τον τρόπον αυτόν οργανωμένη, επετέθη κάποτε και εναντίον των αρχαιοτάτων Αθηνών. Και τούτο συνέβη υπό τας ακολούθους συνθήκας: Επί πολλάς γενεάς, εφ' όσον υπερίσχυεν ακόμη μέσα των η θεια φύσις, υπήκουον εις τους νόμους και εδείκνυον συμπεριφορά φιλικήν έναντι του εν αυτοίς θείου. Διότι ήσαν πραγματικώς μεγαλόφρονες, επιδεικνύοντες εις τας κατά καιρούς αλλαγάς του πεπρωμένου και απέναντι του και μεταξύ των φρόνησιν συνδυασμένην με πραότητα. Και θεωρούντες ακριβώς δια τούτο όλα τα άλλα εκτός της αρετής ως ανάξια, απέδιδον μικράν σημασίαν εις όλας τας εύνοιας της τύχης και έβλεπον τελείως ήρεμοι τον σωρόν του χρυσού και όλα τα λοιπά αγαθά των Έτσι δεν εμέθυον από την ακολασίαν μέσα εις τα πλούτη των, εις τρόπον ώστε να χάνουν την αυτοκυριαρχίαν των, αλλ' αναγνώριζον με νηφάλιον οξυδέρκειαν ότι όλα αυτά εγένοντο παραγωγικά μόνον με. την κοινήν μεταξύ των αγάπην, εν συνδυασμώ με την αρετήν, ενώ αντιθέτως με την φιλοδοξίαν και την επιθυμίαν δι αυτά, όχι μόνον αυτά τα ίδια χάνονται αλλά και η ηθική και η αγάπη εξαφανίζονται». Όταν όμως ήρχισε να υποχωρή μέσα των η θεία δύναμις και να επικρατή το ανθρώπινον, τότε πλέον δεν ήσαν άξιοι να αντιμετωπίσουν τον πλούτον των και εξεφυλίσθησαν και εφάνησαν, εις όποιον είχε την δύναμιν να το αναγνωρήση, ταπεινοί, επειδή κατέστρεφον κάθε τι το όποιου ήξιζε να εκτιμάται. Εις τους άλλους όμως, πού δεν είχον την ικανότητα να ιδούν όλα αυτά, εφάνησαν τότε ακριβώς λαμπροί και ισχυροί, όταν κατείχαν μιαν δύναμιν αδίκως αποκτηθείσαν και άδικα κέρδη. Αλλά θεός των θεών, ο Ζεύς, ο οποίος κυβερνά σύμφωνα προς τους νόμους και βλέπει το πάντα και κρίνει ορθώς, όταν είδεν εις τόσην κατάπτωσιν ένα τοιούτον γένος, απεφάσισε να επιβάλη την τιμωρίαν του δια να το βοηθήση να συνέλθη. Εκάλεσε λοιπόν εις συμβούλιον όλους τους θεούς και είπεν: ...»

 

Εδώ διακόπτεται το απόσπασμα του Κριτίου δια την Ατλαντίδα και μένει άγνωστος και η απόφασις του Διός και ο τρόπος με τον οποίον κατεστράφη η Ατλαντίς.

 

Αι αποδείξεις των Ατλαντολόγων περί Ατλαντίδος.

Όπως ελέχθη, το πρόβλημα της Ατλαντίδος είναι πολυσύνθετον και δια τούτο πρέπει να ερευνηθή από πολλάς πλευράς. Κατά βάσιν βεβαίως είναι γεωλογικόν και δι' αυτό κατά πρώτον προς την Γεωλογίαν κατευθύνονται τα ερωτήματα.

Γεωλογία:

Ο Ατλαντικός ωκεανός παρουσιάζει μορφήν μακρού θαλασσίου διαδρόμου με διεύθυνσιν από Βορρά προς Νότον και του οποίου το πλάτος παραμένει περίπου το ίδιον καθ' όλον το μήκος. Αι ακταί του εκατέρωθεν είναι σχεδόν παράλληλοι με μιαν κάμψιν προς Ανατολάς εις την περιοχή του Ισημερινού. Αφ' ετέρου εις τον βυθόν του ωκεανού διαπιστούται η ύπαρξις εις το μέσον αυτού, μιας μακράς ράχεως, εν είδει οροσειράς καθ' όλον το μήκος του Ατλαντικού (βλέπε εικόνα) και βαινούσης παραλλήλως προς τας ακτάς, με την εν σχήματι S πάλι καμπήν εις τον ισημερινόν. Η μεσοατλαντική αύτη ράχις διακρίνεται εις την βόρειον και νότιον τοιαύτην, ηνωμένας δια της Ισημερινής εγκαρσίου μάζης. Η ράχις αυτή εις του άξονα του Ατλαντικού είναι μάλλον συνεχής εις βάθος περί τα 2000 μέτρα, εκτός εις τα σημεία διακοπής, όπου τα βάθη καθίστανται μεγαλύτερα. Από αυτήν ανυψούνται πολλαί ηφαιστειογενείς πυραμίδες, εκ των όποιων αρκεταί αναδύονται από τον Άτλαντικόν ως νήσοι.

Δια του μεσοατλαντικού αυτού χωρίσματος του βυθού, ο ωκεανός διαιρείται εις δύο ευρείας κοιλάδας, την ανατολικήν και την δυτικήν, εις αυτάς δε συναντώμεν τα μεγάλα βάθη. Εν τούτοις αι δύο κοιλάδες δεν είναι συνεχείς, αλλά διακόπτονται από εγκαρσίους ύψηλάς ζώνας του βυθού εν είδει οροσειρών, ώστε αύται, μαζί με την επιμήκη ράχιν του μέσου, να σχηματίζουν τρόπον τινά υποβρυχίους γέφυρας από την Ευρωποαφρικήν προς την Αμερικήν. Συμφώνως προς τας αντιλήψεις της Γεωλογίας. ο Ατλαντικός ωκεανός είναι σχετικώς νέος. Κατά την μακράν διάρκειαν των παλαιοτέρων γεωλογικών περιόδων, εις την θέσιν της θαλάσσης υπήρχαν δύο μεγάλαι ξηραί, η μια εις τον Βόρειον Ατλαντικόν, η άλλη εις τον νότιον, όπως συνάγεται από πλήθος δεδομένων. Συνεπώς μεταξύ Ευρώπης και Βορείου Αμερικής αφ' ενός και Αφρικής και Νοτίου Αμερικής αφ' ετέρου, υπήρχε πλήρης συνέχεια ξηράς. Αι δύο αύται ήπειροι του Ατλαντικού, η βόρεια και η νοτιά, εχωρίζοντο μεταξύ των από πλατείαν εγκαρσίαν θαλασσίαν λεκάνην, ήτις ήτο η προέκτασις της τότε Μεσογείου θαλάσσης (Τιθύς), μέχρι της θαλάσσης των Αντιλλών. Επί των ηπείρων αυτών, βορειοατλαντικώς και νοτιοατλαντικώς, υψούντο οροσειραί των παλαιοτέρων γεωλογικών εποχών, γενικώς παράλληλοι προς τον Ισημερινόν των οποίων τα λείψανα αποτελούν προφανώς τας υποθαλάσσιας εγκαρσίους γέφυρας, αι οποίαι, ως είπομεν, συνδέουν τας εκατέρωθεν του Ατλαντικού ηπείρους.

Η περιοχή αυτή της γης, υπακούουσα εις τας γενικωτέρας γεωλογικάς καθοδικάς κινήσεις του φλοιού της γης γνωστάς από την αρχαιοτέραν γεωλογικήν εποχήν μέχρι σήμερον, υπέστη διαδοχικήν κατά καιρούς βραδείαν και τμηματικήν κσταβύθισιν. Αι δύο αύται ήπειροι του Ατλαντικού εκαλύφθησαν, με την πάροδον των εκατομμυρίων ετών, από την εισχωρούσαν θάλασσαν, ενώ εξηκολούθουν ακόμη κατά περιόδους και τμηματικώς να διατηρούνται γέφυραι ξηράς διά μέσου του ωκεανού. Όλαι όμως αύται αι καταβυθίσεις έλαβον χώραν εις τας προ της Τεταρτογενούς γεωλογικάς περιόδους, δηλαδή δεκάδας εκατομμυρίων ετών προ της εποχής του ανθρώπου, ούτως ώστε γενικώς κατά την Τριτογενή εποχήν, προηγουμένην αμέσως της Τεταρτογενούς, όλαι αι γέφυραι και αι μεγάλαι νήσοι εντός του Ατλαντικού είχον βυθισθή. Είναι όμως πιθανόν μία εκ των γεφυρών αυτών, η του βορείου Ατλαντικού, να διετηρήθη ακόμη και μέχρι της Τεταρτογενούς εποχής (της εποχής πλέον του ανθρώπου) και μάλιστα ότι εξάρτημα και υπόλοιπον αυτής να υπήρχεν η Ατλαντίς εις την συνοπτικήν θέσιν του αρχιπελάγους των Αζόρων. Εις την θέσιν αυτήν ο βυθός του Ατλαντικού είναι μορφολογικώς λίαν πολύπλοκος και παρατηρείται εντονωτάτη δράσις ηφαιστείων και σεισμών σήμερον και εις το πρόσφατον παρελθόν. 

Άλλα η Γεωλογία διδάσκει ότι όπου δράσις ηφαιστείων εκεί συνήθως έχουν λάβει χώραν κατακρημνίσεις και καθιζήσεις όπως λ.χ εις το ιδικόν μας Αιγαίον. Ταύτα συνηγορούν περί μιας όλως γεωλογικώς προσφάτου καταβυθίσεων μιας μεγάλης χέρσου εις το μέρος αυτό ως τελικής μέχρι σήμερον φάσεως των κατακλυσμών πού έπνιξαν τας παλαιάς ηπείρους του Ατλαντικού. Ο γεωλόγος Τερμιέ, μάλιστα, φέρει το εξής επί πλέον πειστήριον; Κατά το 1898 ένα πλοίον ειργάζετο συστηματικώς εις την τοποθέτησιν και την αλιείαν των τηλεγραφικών καλωδίων εις τον Βόρειον Ατλαντικόν, εις απόσταση 500 περίπου μιλίων προς Βορράν των Αζορών νήσων. Το βάθος εκεί ήτο 3100 μέτρα και η μορφολογία του πυθμένας εκτάκτως ανώμαλος. Ό βυθός παρουσίαζε τα χαρακτηριστικά ορέων, μετά υψηλών κορυφών, απότομων κατωφερειών και βαθειών κοιλάδων. Αι κορυφαί των ορέων ήσαν βραχώδεις, χωρίς να καλύπτωνται από στρώμα ιλύος. Τα άγκιστρα αλιείας των καλωδίων συχνά απέσπων τεμάχια από τους σκληρούς αυτούς βράχους του βυθού και τα θραύσματα αυτά αποτελούντο εκ λάβας υαλώδους βασαλτικής. Αυτό σημαίνει πολλά. Μια βασαλτική λάβα διά να στερεόποιηθή υπό την μορφήν υάλου πρέπει να μη υφίσταται πίεσιν κατά την ώραν της πήξεως, ενώ εάν έπηζεν εις το βάθος εκείνο των 3000 μέτρων, δηλαδή υπό πίεσιν τόσων ατμοσφαιρών, θα εστερεοποιείτο ουχί βεβαίως υπό την υαλώδη κατάστασιν, αλλά υπό την κρυσταλλικήν, όπως από πλήθος συγκριτικών παρατηρήσεων επί άλλων μερών της γης είναι γνωστόν. Συνεπώς η λάβα αυτή, εχύθη αρχικώς εις την επιφάνειαν ξηράς και αργότερον η ξηρά αύτη, μαζί με την στερεάν πλέον λάβαν, εβυθίσθησαν εις τα βάθη εκείνα βορείως των Αζορών. Και η καταβύθισις αυτή, κατά τον Τερμιέ θα πρέπει να είναι πολύ πρόσφατος, διότι άλλως η επιφανειακή η υποθαλάσσια διαβρωτική και αποσαθρωτική δράσις του ύδατος θα είναι εξομαλύνει και αποσαθρώσει την μορφολογίαν του άλλοτε εδάφους και την σύστασιν της λάβας.

Υφίστανται όμως και άλλα στοιχεία. Είναι γνωστόν ότι επί μέγιστον χρονικόν διάστημα της Τεταρτογενούς εποχής το κλίμα της Βορείου Ευρώπης και Βορείου Αμερικής ήτο λίαν ψυχρόν, ώστε αι ήπειροι αύται να καλύπτονται κατά το πλείστον από παχύ κάλυμμα εκ παγετώνων (βλ. λ. Παγετώδης περίοδος) οίτινες αναλόγως των μεταβολών του κλίματος, κατήρχοντο η υπεχώρουν ορμώμενοι εκ βορά προς νοτιότερον.

Τα πρώτα βήματα της ανθρωπότητας, συμπίπτουν χρονικώς με τας επιδρομάς αυτάς των παγετώνων και την εν γένει παγετώδη περίοδον τη παλαιολιθική εποχή .Από την μελέτην των ιχνών των παγετώνων που αυτοί άφησαν κατά την πορείαν εις την Ευρώπην και την απέναντι Αμερικήν συνάγεται οι επιδρομείς αυτοί είχον ως κοινόν ορμητήριον υψηλήν χώραν κειμένην περίπου εις την θέσιν της σημερινής Ισλανδίας. Συνεπώς ο βόρειος Ατλαντικός ήτο ακόμη ξηρά και μάλιστα η ξηρά αυτή θα επροχώρει αρκετά νοτιώτερον. Εις εποχήν όμως γεωλογικώς εντελώς τελευταίαν και μάλιστα προ 9000 ετών π.Χ οι παγετώνες ευρίσκοντο εν υποχωρήσει και έκτοτε περιορίζονται εκεί όπου και σήμερον. Την οριστικήν αυτήν υποχώρησιν των παγετώνων συνδυάζουν με την εξαφάνισιν της Ατλαντίδος. Εφ' όσον υπήρχε μεγάλη ξηρά εις το κέντρον περίπου του Ατλαντικού το γνωστόν θερμόν θαλάσσιον ρεύμα του Κόλπου ημποδίζετο να ποοχωρηση προς Βοράν όταν όμως η ξηρά αυτή δηλ. η Ατλαντίς εχάθη υπό τα κύματα —και μάλιστα προ 9.000 περίπου ετών κατά τον Πλάτωνα—τότε το θερμόν ρεύμα μετέβαλε ριζικώς το κλίμα των ηπείρων μας. Κατά τον Νέγρην μάλιστα το υπερβολικόν φορτίον του βάρους των παγετώνων ήτο η αιτία να υποστή κάμψιν ο φλοιός της γης εις την θέση του Βορείου Ατλαντικού ώστε να βυθισθή βαθύτερον εις θερμοτέρας ζώνας του εσωτερικού της γης και να υποστή τήξιν και συγχώνευσιν μετά της θερμής πυροσφαίρας. Συνεπώς κατά τον Νεγρην είναι μάταιον να ελπίζωμεν ότι θα ευρεθούν κάποτε υποβρύχια ίχνη της εξαφανισθείσης Ατλαντίδος.
Άλλα εάν λοιπόν κατεβυθίσθη τόσον προσφάτως (γεωλογικώς) το εσωτερικόν του Ατλαντικού θα πρέπει και εις τας εκατέρωθεν ακτάς του να διακρινωνται σαφώς, προσφατοι βυθήσεις έστω και εις μικροτεραν κλίμακα. Τούτο όμως είναι προ πολλού γνωστόν εν λεπτομερεία. Αι ακταί του Ατλαντικού εμφανίζονται σαφώς βυθισμένοι εις τα άκρα των αι κοίται των ποταμών των παραλίων συνεχίζοται από την ξηράν επίσης και εις το βυθόν του Ατλαντικού υπό μορφήν βαρειών υποθαλάσσιων χαραδρών και μάλιατα μέχρι βάθους 2000 μέτρων. Εις δε τας υποθαλασσίους αυτάς κοίτας παρατηρείται ότι εκβάλλουν και κοίται παραποτάμων. Επειδή βεβαίως οι ποταμοί δεν σκάπτουν την κοίτην των υπό την θάλασσαν το συμπέρασμα είναι μόνο ότι η αρχική κοίτη του ποταμού επί της ξηράς εβυθίσθη μαζί με αυτήν υπό την θάλασσαν. Τοιαύτη επίσης καταβύθισις των παραλίων του Ατλαντικού απαντάται και εις τας ακτάς των βορείων χωρών χρονολογείται δε από της εποχής της υποχωρήσεως των παγετώνων. Εις την καθοδικήν αυτήν κίνησιν του εδάφους οφείλεται ο και κατά την εποχήν εκείνην γενόμενος χωρισμός της Αγγλίας από του σώματος της λοιπής Ευρώπης και η καταβύθισις των ακτών της Νορβηγίας.
'Εφ όσον όμως το εσωτερικόν του Ατλαντικού εβυθίσθη και επληρώθη από θάλασσαν πρέπει αυτή φυσικώ τω λόγω, να εχη αποσυρθή από άλλα μέρη και μάλιστα εις την πλησίον Μεσόγειον. Και εδώ πάλιν είναι γεγονός ότι παρετηρείτο μεταβολή της στάθμης της θαλάσσης εις την Ανατολικήν Μεσόγειον κατά τους προϊστορικούς χρόνους. Ο Νέγρης μάλιστα απεκάλυψεν ότι εις την Σίφνον και άλλας νήσους εις την Πελοπόνησον κ.λ.π παρατηρούνται οπαί λιθοφάγων ζωών της ακτής εις διάφορα ύψη μέχρις 700 μέτρων υψηλότερον από την σημερινήν θάλασσαν. Και ευρίσκει την ηλικίαν της ταπεινώσεως της θαλάσσης συμπίπτουσα με την βύθισιν της Ατλαντίδος.

Βιολογία.

Μετά την Γεωλογίαν η Βιολογία έρχεται προς επιικουρίαν των φίλων της Ατλαντίδος. Ήδη η Γεωλογία δια της μελέτης των ζώων και φυτών των παλαιοτέρων γεωλογικών περιόδων (δηλαδή των απολιθωμάτων απέδειξεν ότι επί των δυο πλευρών των εκατέρωθεν του Ατλαντικού ηπείρων υφίσταται πλήρης αντιστοιχία καίτοι ταύτη δεν υφίσταται εις το σύνολον των ηπείρων αυτών. Υπάρχουν χαρακτηριστικά παραδείγματα εκ των ιπποειδών των ιππαρίων των ρινοκερώτων των μαστοδόντων των ελεφάντων. Το τοιούτον ως είδομεν εξηγείται δια της υπάρξεως αρχικώς μεν των εντός του Ατλαντικού ηπείρων αργότερον δε των γεφυρών ξηράς που διέσχιζαν τον ωκεανόν. Αι γέφυραι όμως αυταί καταβυθίσθηκαν ως είπομεν κατά την διάρκειαν της Τριτογενούς εποχής δηλαδή προ πολλών δεκάδων εκατομμυρίων ετών κι πολύ προ της εμφανίσεως του ανθρώπου επί της γης. Είπομεν επίσης ότι πιθανόν είναι και κατά την αρχαιοτέραν Τεταρτογενή περίοδον (Πλειστόκαινον) όποτε η παγετώδης εποχή και η λαιολιθική ηλικία της ανθρωπότητος να διετηρούντο ακόμη μερικαί από τας γέφυρας αυτας καλυπτόμεναι και αυταί περιοδικώς από τους παγετώνας. Μια τοιαύτη γέφυρα επί παραδείγματι θα ήτο μεταξύ Β. Αμερικής και Ευρώπης διερχομένη των Αζορών και της οποίας τα λείψανα ενδεχουενως να αποτέλεσαν την Ατλαντίδα προ της τελικής της εξαφανίσεως της γέφυρας αυτής θα επέρασαν τότε εις την Β. Αμερικήν οι προϊστορικοί ελέφαντες της παγετώδους περιόδου όπως είναι γνωστοί αντιστοίχως και εις την Ευρώπην. Αναλόγως ευρήσκομεν κοχλίας και άλλα χερσαία μαλάκια καθώς και ιχθύς γλυκέων υδάτων εντελώς αντιστοίχους εκατέρωθεν του κεντρικού και νοτίου Ατλαντικού. Ιδιαιτέραν σπουδαιότητα κατέχει φυσικά το να γνωρίσωμεν την πανίδα και την χλωρίδα των νήσων του Ατλαντικού εκείνων μάλιστα που ίστανται ως πιθανά λείψανα της Ατλαντίδος, δηλαδη των Αζορών και των παρά την Β.Δ. Αφρικήν νήσων. Αι λεπτομερείς εργασίαι του βιολόγου Ζερμαίν έδιξαν ότι τα χερσαία ζώα των απομεμονωμένων αυτών νήσων είναι καθαρώς ηπειρωτικού τύπου ενιαίου μεταξύ των νήσων και μάλιστα αντιστοίχου προς τα ζώα της νοτίου Ευρώπης και βορείου Αφρικής και όχι της τροπικής Αφρικής. Επίσης δε και ότι ωρισμένα είδη ζώων και φυτών των Αντιλλών και της κεντρικής Αμερικής συναντώνται εις τας ως άνω νήσους. Εκ της μελέτης δε ιδίως των χερσαίων μαλακίων (κοχλίαι) της Τεταρτογενούς εποχής εντός των νεωτέρων γεωλογικών στρωμάτων, ο Ζερμαίν ανευρίσκει τα ίδια είδη εις τας Καναρίους ιδίως νήσους και την απέναντι Μαυριτανίαν της Αφρικής. Τοποθετεί δε, ως συμπέρασμα των ερευνών του, την Ατλαντίδα του Πλάτωνος εις την θέσιν των αρχιπελάγων αυτών του Ατλαντικού και ιδίως εις την περιοχήν των Καναρίων. Προς την άποψιν αυτήν αντιτίθεται ο καθηγητής Σεβαλιέ (1934), όστις ανευρίσκει διαφοράς μεταξύ της πανίδος των Καναρίων και των Αζορών, ώστε η μεν πρώτη να προσεγγίζη προς την ευρωπαϊκήν, η δε δευτέρα προς την αμερικανικήν. Κατ' αυτόν αι νήσοι, αι Κανάριοι και του Πρασίνου ακρωτηρίου, δεν αποτελούν τεμάχια της Ατλαντίδος άλλα μόνον αι Αζόραι.

Ανάλογοι αντιλήψεις του Φορρέστ, του Κούρ (1935), του Ποασσόν (1945) κ.ά., τοποθετούν την Ατλαντίδα κάπως διαφορετικώτερον παρ' ό,τι προ εικοσαετίας. Κατ' αυτούς θα μας αποκαλυφθή η Ατλαντίς, ως τοποθεσία, εάν φαντασθώμεν ότι η θάλασσα του Ατλαντικού κατέρχεται κατά χίλια μέτρα. Προς δυσμάς του Γιβραλτάρ και εις την θέσιν των Αζορών μακρά και εκτεταμένη νήσος αντιπροσωπεύει την χαμένην Ατλαντίδα. Η αλήθεια είναι όμως ότι η Ατλαντίς αυτή είναι περισσότερον χερσόνησος παρά νήσος, αλλά η βορείως αυτής ενούσα ζώνη ξηράς πιθανόν να εκαλύπτετο από θάλασσαν κατά τα στάδια των διαδοχικών καθιζήσεων.
Αλλά και από την βιολογίαν των οργανισμών των ημερών μας οι ατλαντολόγοι αντλούν επιχειρήματα από δύο γεγονότα:
Αφ' ενός από την περίφημον θάλασσαν των Σαργασσών και αφ' ετέρου από τον ιδιόρρυθμον τρόπον πολλαπλασιασμού των χελιών. Και η μεν θάλασσα των Σαργασσών (βλ.λ.) είναι μοναδική περίεργος περίπτωσις εις την γήν μεγάλης συγκεντρώσεως ιδιαιτέρου τύπου φυκών και φιλοξενουμένου εν αυτοίς ζωικού θαλασσίου κόσμου. Οι ατλαντολόγοι διαβλέπουν την προύπαρξιν και κσταβύθισιν της Ατλαντίδος του Πλάτωνος τόσον εις την διαμόρφωσιν των ωκεανείων ρευμάτων πού συγκεντρώνουν τα φύκη εις το μέρος εκείνο, όσον και εις την καταγωγήν του κόσμου αυτού, τον οποίον θεωρούν ως εκφυλισθέντα απόγονον του θαλασσίου τοιούτου παλαιού της Ατλαντίδος.

Τα χέλια πάλιν παρουσιάζουν τούτο το περίεργον. Ενώ ζουν εις τα γλυκέα ύδατα της ξηράς, όταν φθάσουν εις ώριμον ηλικίαν κατέρχονται διά των ποταμών εις την θάλασσαν και τα μεν χέλια της Ευρώπης ταξιδεύουν προς Δυσμάς, της δε Άμερικής προς Ανατολάς, εντός του Ατλαντικού. Το ταξίδιον αυτό, είναι μακάβριον ταξίδιον μέλιτος, διότι άρρενα και θήλεα τελούν τους γάμους των, αποθέτουν τα αυγά των εις τα φύκη της θαλάσσης των Σσργασσών και έπειτα αποθνήσκουν. Αι κατόπιν εξερχόμενοι εκ των αυγών νύμφαι αρχίζουν περιπετειώδες ταξίδιον και φθάνουν μετά τριετίαν και πλέον αι μεν εξ Ευρωπαίων γονέων εις Ευρώπην, αι δε εξ Αμερικανών εις Αμερικήν εντός ενός έτους, ανερχόμεναι διά των ποταμών ως μικρότατα χελάκια. Το φαινόμενον αυτό ερμηνεύεται κατά τους ατλαντολόγους ότι τα χέλια έζων άλλοτε εις τα γλυκά ύδατα της Ατλαντίδος και απέθεταν τα αυγά των εις τα φύκη, κατερχόμενα προς τούτο εις τας ακτάς της Ατλαντίδος. Μετά την καταβύθισιν αυτής, επιζητούντα καταφύγιον, διεπεραιώθησαν εις τας εκατέρωθεν ηπείρους. Επειδή δε αύται δεν τους παρείχον κατάλληλα μέρη προς ωοτοκίαν, μεταβαίνουν προς τούτο, οδηγούμενα υπό κληρονομικού ένστικτου, εις τα μέρη όπου οι πρόγονοι των είχον γεννηθή. Η Γεωλογία, η Παλαιογεωγραφία κλπ. δεν είναι φυσικά εις θέσιν να δώσουν πολλάς λεπτομερείας διά γεγονότα της συγχρόνου εποχής εξελισσόμενα εντός ολίγων χιλιάδων ετών. Τουναντίον η Ανθρωπολογία και η Προϊστορία είναι αι αρμοδιώτεροι διά να μας πληροφορήσουν εάν πράγματι προ 1 1 .500 ετών υπήρξεν ένας σχετικά προωδευμένος λαός, ο οποίος εκ δυσμών επροχώρησε και κατέκτησε μάλιστα το πλείστον της νοτίου Ευρώπης και της βορείου Αφρικής, όπως περιγράφει ο Πλάτων. Άλλωστε και μετά την καταστροφήν της Ατλαντίδος οι Άτλαντες θα παρέμειναν επί των παλαιών ηπείρων και θα μας άφησαν τα λείψανα και τα ίχνη των.

Ο Ροζέ Ντεβινί και ο Ντε Μόργκαν ειργάσθησαν, καθώς και άλλοι επί του πεδίου αυτού. Κατ' αυτούς εις τους λίαν προϊστορικούς χρόνους, μεταξύ της παλαιολιθικής εποχής και της αρκετά προηγμένης εποχής του χαλκού, παρουσιάζεται κενόν εις τας χώρας και τας νήσους της ανατολικής Μεσογείου, συνεπώς αι χώραι αύται πρέπει να ήσαν έρημοι και ακατοίκητοι καθ' όλας αυτάς τας εποχάς, συνεπεία μεγίστων πλημμυρών, όπως συνάγεται από ανασκαφάς. Και μετά παρέλευσιν χιλιετηρίδων εμφανίζονται εν νέου άνθρωποι εις την Αίγυπτον και Μικράν Ασίαν, γνωρίζοντες όμως την βιομηχανίαν του χαλκού. Πόθεν ήλθον οι νέοι αυτοί έποικοι μαζί με τον χαλκόν ; Κατά Ντεβινί αυτοί ήσαν οι Άτλαντες της πλατωνικής Ατλαντίδος, Και τούτο διότι αντιπροσωπεύουν την ιδίαν φυλήν όπου υπάρχει χαλκός. Η φυλή αύτη παρουσιάζεται, κατ' αυτόν, ένθεν και ένθεν του Ατλαντικού ωκεανού, από της Βερβερίας μέχρι της Αιγύπτου και της Χαλδαίας, και εις την χώραν των Βάσκων εν Ισπανία, των Ετρούσκων εν Ιταλία, εις τας Καναρίους νήσους (Γκουάνσαι) και εις την βόρειον και νότιον Αμερικήν, από του Μεξικού μέχρι της Περουβίας.

Οι άνθρωποι της φυλής αυτής της «φυλής του χαλκού» όπως εκλήθη (έχουν το αυτό χρώμα (Φαιόν μέχρις ερυθρού), τα αυτά ηθη, κλίσεις και έθιμα, όπως λ.χ την ομοιόμορφον ταρίχευσιν των νεκρών, τα ίδια σύμβολα και παρασιασεις, όπως ο αγκυλωτός σταυρός (σβάστικα). Έχουν επίσης την ιδίαν θρησκείαν, δηλαδή ηλιολαιρείαν, με ιερείς σοφούς αστρολόγους ανθρωπίνους θυσίας, ομοιόμορφον κατασκευήν τραπεζοειδών ναών εξ ογκολίθων σκεπασμένων με χρυσάς πλακάς κλπ Έχουν επίσης τας συ τας παραδόσεις και την αυτήν περίπου τέχνην (αγγειογραφίαν, τοιχογραφίαν, κατασκευήν μεγαλιθικών μνημείων, τύμβων, πυραμίδων κλπ ). Αι παλαιοτέρα· πυραμίδες της Αιγύπτου ομοιάζουν πολύ προς τας της κεντρικής Αμερικής (Μεξικόν, Περού). Κατά τον Ντεβινί, τέλος, οι Βερδερίνοι ομιλούν ακόμη και σήμερον γλώσσαν, εις την οποίαν ευρίσκονται ρίζαι μη απαντώμεναι εις γλώσσας άλλων εθνών. Όλα αυτά συνηγόρουν υπέρ της γνώμης ότι κατά την εποχήν του χαλκού η (φυλή του χαλκού) εξεκίνησεν εκ χώρας ευρισκομένης μεταξύ Ευρώπης και Αφρικής αφ’ ενός και Αμερικής αφ έτερου και διεσπάρη προς Δυσμάς και Ανατολάς Η χώρα αυτή ήτο η Ατλανίς. Κατά την παράδοσιν του Πλάτωνος εισέβαλον εις την Ευρώπην και την Αφρικήν προ της καταστροφής της Ατλαντίδος και επροχώρησαν μετά πάροδον χιλιετηρίδων εις την ερημωθείσαν υπό των πλημμύρων, ως ελέχθη εγγύς Ανατολην φέροντες μαζί των τον χαλκόν.

Άλλα και εις την Αμερικήν μεταξύ των Ιθαγενών υφίστανται παραδόσεις περί εξαφανίσεως χώρας, υπό συνθήκας όμοιας προς εκείνας που αναφέρει ο Πλάτων.

Ό Πλάτων λέγει ότι εν μια ημέρα και νυκτί χαλεπή, σεισμών εξαίσιων και κατακλυσμών γενομένων, η Ατλαντίς καταβυθισθείσα είς την θάλασσαν εξηφανίσθη (Τιμαίος), και άλλου ότι τρίτην φοράν συνέβαινεν όμοια καταστροφή ( Κριτίας).
Κατά τον Ντεβινί μια αμερικανική παραδοσις λέγει (τα πάντα απωλέσθησαν το όρος αυτό κατετεποντίσθη υπό το ύδωρ. Την τρίτην εποχήν έπεσε βροχή πυρός. Έβλεπε κανείς τον λίθον να κοχλάζη).

Άλλο κείμενον αναφέρει ότι ανά τέσσαρα έτη ενήστευον οκτώ ημέρας εις ανάμνησιν των τριών εποχών καταστροφής του κόσμου. Εις άλλο δε βιβλίον αναγράφεται ότι εντός μιας νυκτός το έδαφος συγκλονισθέν και ωθούμενον υπό ηφαιστειογενών δυνάμεων ανυψούτο και εβυθίζετο μέχρις ότου διερράγη και εβυθίσθη συμπαρασύραν 64 εκατομμύρια κατοίκων, και καταλήγει: Ταύτα εγένοντο 8000 έτη προ του βιβλίου τούτου χρονολογία πολύ συμφωνούσα προς την χρονολογίαν των 9.000 ετών του Πλάτωνος.

 Πηγή