Στό πρῶτο βιβλίο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, τήν Γένεση, στά κεφάλαια μα” καί μζ”, 13 ἕως 26, περιέχεται μία ἐκπληκτική ἱστορία. Γιά τό πῶς ἕνας χαρισματικός ἄνθρωπος, πού τόν λέγανε Ἰωσήφ καί πού ὁ Φαραώ τόν ὀνόμασε «Ζαφνάθ – πανεάχ» (μα’,45), μάζεψε γιά λογαριασμό τοῦ Βασιλιᾶ ὅλο τό χρῆμα τῶν Αἰγυπτίων, μέχρι καί τήν τελευταία δεκάρα. Μόνο ἡ τάξη τῶν ἱερέων ἔμεινε ἀνέγγιχτη. Καί μάζεψε ὄχι μόνο τό χρῆμα, ἀλλά οἱ πάντες, ἐξ αἰτίας τῆς ἀνάγκης ἐπιβίωσης, πούλησαν τά πάντα στόν Φαραώ, ζῶα καί κτήματα, μέσω τοῦ Ζαφνάθ- πανεάχ. Στό τέλος, γιά νά μήν πεθάνουν ἀπό τήν πείνα, προσφέρθηκαν οἱ ἴδιοι στόν Φαραώ νά τούς πάρει ὡς σκλάβους. Ἄς μιλήσουν γιά λίγο τά κείμενα:
«Καί συνήγαγεν ὁ Ἰωσήφ ἅπαν τό ἀργύριον, τό εὐρισκόμενον ἐν τῆ γῆ τῆς Αἰγύπτου, καί ἐν τῆ γῆ Χαναάν, διά τόν σίτον τόν ὁποῖον ἠγόραζον· καί ἔφερεν ὁ Ἰωσήφ τό ἀργύριον εἰς τόν οἶκον τοῦ Φαραώ.» (μζ”, 14).
«Καί ἔφεραν τά κτήνη αὐτῶν πρός τόν Ἰωσήφ, καί ἔδωκεν εἰς αὐτούς ὁ Ἰωσήφ ἄρτον ἀντί τῶν ἵππων, καί ἀντί τῶν προβάτων, καί ἀντί τῶν βοῶν, καί ἀντί τῶν ὄνων΄ καί ἔθρεψεν αὐτούς μέ ἄρτον ἐν τῷ ἐνιαυτῶ ἐκείνῳ ἀντί πάντων τῶν κτηνῶν αὐτῶν» (μζ”, 17).
«Καί ἠγόρασεν ὁ Ἰωσήφ πάσαν τήν γῆν Αἰγύπτου διά τόν Φαραώ· διότι οἱ Αἰγύπτιοι ἐπώλησαν ἕκαστος τόν ἀγρόν αὐτοῦ, ἐπειδή ἡ πείνα ὑπερεβάρυνεν ἐπ” αὐτούς· οὕτως ἡ γῆ ἔγεινε τοῦ Φαραώ». (μζ” 20).
«Τότε εἶπεν ὁ Ἰωσήφ πρός τόν λαόν. Ἰδού, ἠγόρασα ἐσᾶς καί τήν γῆν σας σήμερον εἰς τόν Φαραώ· ἰδού, λάβετε σπόρον, καί σπείρατε τήν γῆν». (μζ” 23).
Στό σημεῖο αὐτό ἐκτιμῶ ὡς ἀναγκαία μία παρέκβαση γιά νά ἀναφερθῶ σέ μερικά πράγματα, ὥστε ἡ ἐπικοινωνία μου μαζί σας νά καταστεῖ εὐθεία καί ἐποικοδομητική.
Ὁ Μωϋσῆς, ὁ ὁποῖος συνέταξε τό βιβλίο τῆς Γενέσεως καί ὄχι μόνο, ὡς ἕνα ἄτομο ἀνωτάτου μορφωτικοῦ ἐπιπέδου καί ἐν ταυτῶ μυσταγωγημένο, καθ” ὅσον «ἐπαιδεύθη πάση σοφία Αἰγυπτίων» (πράξεις Ἀποστόλων 7, 22), συνέγραψε τήν «Γένεση» κλπ, ἀπευθυνόμενος σέ τρία ἐπίπεδα κατανοήσεως καί ἀντιλήψεως, ὅπως ἀκριβῶς ἔπρατταν καί πάντοτε συνεχίζουν νά πράττουν οἱ πραγματικοί μύστες.
Πρῶτον: Αἰσθησιακή Κατάσταση (ἡ ψυχή ρέπει ἰσχυρά πρός τήν ὕλη).
Ἀπευθύνεται πρός ὅλους τούς ἀνθρώπους ἤ πρός τό ὑλικό ἐπίπεδο. Ἔτσι, ὁ πολύς κόσμος, πού διαβάζει ἤ ἀκούει κάτι, ἁπλά τό κατανοεῖ ὑπό τό πρίσμα τοῦ ἐπιπέδου τούτου καί μέσω τῆς ἀντίστοιχης κατάστασης αἰσθησιασμοῦ ὑπό τῆς ὁποίας καταδυναστεύεται ἡ ψυχή του. Ἕνας ἄνθρωπος, δηλαδή, πού διάγει τόν βίο του προσηλωμένος (καρφωμένος) στά ὑλικά πράγματα, πού εἶναι παραδομένος στήν ἱκανοποίηση τῆς γαστέρας καί τῶν ὑπογαστρίων, πού βαρύνεται μέ μνησικακία, φιλαργυρία, ἀσπλαχνία, ἀλαζονεία, ἐγωπάθεια καί τά παρόμοια, ἄν θά πιάσει ποτέ στά χέρια του ἕνα τέτοιο κείμενο, τό πιό πιθανό εἶναι νά τό εὐτελίσει. Ἀκριβῶς, διότι κατανοεῖ τά πράγματα μέ βάση τό στενό ὑλικό συμφέρον καί πέραν αὐτοῦ οὐδέν. Εἶναι οἱ ἄνθρωποι ἐκεῖνοι, μά τόσοι πολλοί ἀλήθεια, πού δέν γνωρίζουν ὅτι δέν γνωρίζουν.Δεύτερον: Αἰσθηματική κατάσταση. (Ἡ ψυχή παλινδρομεῖ πότε πρός τά ὑλικά καί πότε πρός τά πνευματικά).
Τό δεύτερο ἐπίπεδο, πού κρύβεται ἤ ἐνυπάρχει στό πρῶτο, ἀπευθύνεται πρός ἕνα κύκλο σημαντικά πιό λίγων ἀνθρώπων. Σ” αὐτούς, πού πρῶτα ἀπ” ὅλα γνωρίζουν ὅτι δέν γνωρίζουν κι” ἐπιθυμοῦν νά διδαχθοῦν καί νά μάθουν, πού πιστεύουν στήν ὕπαρξη τῆς ψυχῆς, πού παραδέχονται τά σφάλματά τους, πού ἀγωνίζονται ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἐλαττωμάτων τους. Ἀκριβῶς δέ, ὁ μέσος βαθμός κάθαρσης τῆς ψυχῆς τῶν ἀνθρώπων αὐτῶν τούς χορηγεῖ ὡς ἀντίδωρο ἀντίστοιχα τή μερική μόνο, (στήν αἰσθηματική ψυχή, ψυχή παλινδρομοῦσα), κατανόηση τῶν νοημάτων τῶν μυητικῶν κειμένων, ὅπως εἶναι ἡ «Γένεση» καί γενικότερα οἱ Γραφές.Τρίτο: Αἰσθητική κατάσταση – φωτισμός τοῦ νοῦ.
Τό τρίτο καί τελευταῖο, πού κρύβεται στά δύο προηγούμενα, ἀπευθύνεται πλέον σέ πάρα πολύ λίγους ἀνθρώπους, μετρημένους. Πρός ἐκείνους, οἱ ὁποῖοι γνωρίζουν, ὅτι γνωρίζουν. Εἶναι ἐκεῖνοι, οἱ ὁποῖοι μένουν βράχοι ἀκλόνητοι στόν ἀγώνα τούς ἐναντίον τῶν παθῶν καί τῶν ἐλαττωμάτων τους μέχρι καί τῆς τελευταίας τους ἀναπνοῆς. Ἡ ψυχή τους, βιώνει τήν αἰσθητική κατάσταση (ἰσχυρότατη ροπή πρός τά πνευματικά, πρός τό Θεῖον), ἐνῶ ὁ νοῦς τελεῖ ὑπό κατάσταση φωτισμοῦ. Ἡ κατάσταση αὐτή εἶναι τῶν τελείων ἡ τελεία ἀτέλεστος τελειότης! Βλέπουν πίσω καί πέρα ἀπό τίς αἰσθήσεις. Οἱ παγίδες τῆς ἀπάτης τῆς μορφῆς δέν ἰσχύουν νά τούς ζωγρίζουν. Μέ ἄλλα λόγια εἶναι οἱ σοφοί. Εἶναι οἱ σταυρωμένοι. Εἶναι ὅσοι παραδέχονται Θεό καί πιστεύουν σ” Αὐτόν. Εἶναι ὅσοι ἐξ αἰτίας τῆς θερμῆς τους ἀγάπης πρός τόν Θεό συγκρούσθηκαν σκληρά καί ἀνυποχώρητα μέ τό κατεστημένο τῶν παθῶν καί τῶν ἐλαττωμάτων τους καί τό θανάτωσαν. Κάθε ἕνας ἀπό αὐτούς εἶναι ἕνας Ὀδυσσέας, ἕνας Ἡρακλῆς, ἕνας φίλος καί ἀδελφός τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἕνα Τέκνο τοῦ Φωτός. Εἶναι Γυιός τοῦ Οὐρανοῦ, φύτρα τῶν χρυσῶν πεδίων. Εἶναι ἕνας Ἐκλεκτός. Αὐτοί οἱ Ἄνθρωποι λειτουργοῦν, κατανοοῦν, γράφουν, λέγουν, μόνο κάτω ἀπό τήν φωτιστική ἐπίδραση τοῦ Πνεύματος. Τή λογική τους, ὅσο καθαρμένη καί διαμαντένια κι ἄν εἶναι ἡ ψυχή τους, ἐλάχιστα τήν ἐμπιστεύονται.Ὡστόσο, θά παρακαλοῦσα νά μοῦ ἐπιτρέψετε κι’ ἄλλη μία παρέκβαση ὑπό τύπον μίας πολύ ἀναγκαίας ἐπισήμανσης: Οἱ ἀναλογίες πού καταγράφονται στή συνέχεια, σέ σχέση μέ τά σύγχρονα δρώμενα, ὅπως τά ἐκθέτω, ἀφοροῦν ἀποκλειστικά καί μόνο στά ἐξωτερικά στοιχεῖα τῶν ἀνωτέρω βιβλικῶν ἀποσπασμάτων. Διότι ἀσφαλῶς, τά κείμενα τῆς Γενέσεως πού παρέθεσα γιά τόν Φαραώ, τόν Ἰωσήφ καί τούς Αἰγυπτίους, ἐνέχουν κατά πολύ βαθύτερο ἐσωτερικό νόημα, δηλαδή βαθύτατες ἀλληγορικές ἔννοιες. Πνευματικές ἔννοιες, πού ἀλλάζουν τελείως τό νόημα τοῦ γράμματος τῶν κειμένων, ὅπως ἐδῶ τά προβάλλω ὑπό τό πρίσμα τοῦ καθαρῶς ὑλικοῦ ἐπιπέδου. Ἀλλά αὐτό εἶναι μία ἄλλη ἱστορία. Μέ τίς παρεκβάσεις τέλος. Ξαναπιάνω τό νῆμα γιά νά φτάσω τελικά ἐκεῖ πού ἔχω βάλει στόχο. Δηλαδή, νά καταδειχθεῖ ὅτι ἡ ἱστορία ἐπαναλαμβάνεται μέ ἕναν ἄλλο τρόπο:
Ὅπως τότε πρίν χιλιάδες χρόνια, τό ἴδιο καί σήμερα. Ἕνας λαός, λαοί, ὁδηγοῦνται, ὁδηγούμεθα, μέ μαεστρία, στήν ὑπερχρέωση καί ἑπομένως στήν ἐξάρτηση καί ὑποδούλωση στούς συγχρόνους «Φαραώ». Σήμερα δέ κατά πολύ χειρότερα. Διότι, ἄλλο ἡ πραγματική πείνα, ὁ λιμός, καί ἄλλο ἡ αὐταπάτη τῆς πείνας:
Τότε ὁ λαός πεινοῦσε. Ἔδωσε τά λεφτά του καί ἀγόρασε στάρι γιά νά φτιάξει ψωμί νά φάει.
Σήμερα ὁ κόσμος πεινάει πάλι. Πεινάει γιά λεφτά. Τόν ἔκαναν νά πιστεύει πώς ἔχει ἀνάγκη ν” ἀγοράζει καί τό κάθε γυαλιστερό καθρεφτάκι πού τοῦ κουνᾶνε κάτω ἀπό τή μύτη. Ἐκταμιεύει ἀπό τό ταμεῖο τῆς πίστης του. Ἀποδυναμώνει τό καθαρό αὐτό πατροπαράδοτο κεφάλαιό του γιά νά δυναμώσει τά τέρατα τῆς κατανάλωσης, τῆς καλοπέρασης, τῆς μαλθακότητας, τοῦ εὐδαιμονισμοῦ.
Τότε ὁ λαός πεινοῦσε πολύ. Ἔδωσε τά ὑπάρχοντά του νά τοῦ δώσουν στάρι νά φάει, νά ζήσει.
Σήμερα ὁ κόσμος πεινάει πάλι πολύ. Πεινάει γιά λεφτά. Ἐκχωρεῖ τά ὑπάρχοντά του, δηλαδή τίς ἀρετές του, γιά νά τοῦ δώσουν χρῆμα. Ἀνδρεία, σωφροσύνη, ἐγκράτεια, εὐσέβεια γίνονται καπνός. Γιά τό χρῆμα, γιά τή δόξα, γιά ἰσχύ.
Τότε ὁ λαός πεινοῦσε πάρα πολύ. Πρόσφερε τόν ἑαυτό του σκλάβο στό Φαραώ. Γιά νά πάρει στάρι, νά φάει ψωμί, νά ζήσει.
Σήμερα ὁ κόσμος πεινάει τό ἴδιο πάρα πολύ. Πεινάει καί διψάει γιά χρῆμα. Γιά νά τοῦ δώσουν (μέσα σέ μισό αἰώνα ἔχουν μαζέψει ἀλήθεια ἀμέτρητα, προνοώντας γιά τό χοντρό παιγνίδι) ζητοῦν ἀνταλλάγματα. Ὅπως πάντα. «Δίκαια» πράγματα. Καί ὁ λαός; Ὁ λαός ὁ ἕρμαιος, διότι ἡ βαρύτητά του δέν μετράει πλέον, ἐφόσον ἐξουδετερώθηκε ἀπό τήν ἐλαφρότητά του. Ὁ πεντάρφανος, διότι μέ τά ἴδια του τά χέρια ἔθαψε τούς γονεῖς του, δηλαδή τήν καλοσύνη καί τή δικαιοσύνη. Ὁ παντέρημος, διότι, ἐξ αἰτίας τῆς αὐτοπαγίδευσής του στήν αὐταπάτη τῆς μορφῆς, θεωρεῖ ὡς ἐχθρούς του συγγενεῖς καί φίλους (δηλαδή τίς ἀρετές) καί ὡς φίλους του ἐχθρούς (κακίες, πάθη, ἐλαττώματα). Ὁ πάμπτωχος, διότι, ἐξ αἰτίας τῆς παθητικότητάς του, ἀφέθηκε νά τοῦ διαρπάζονται οἱ πολύτιμοι θησαυροί τῆς ψυχῆς του. Ὁ λαός αὐτοπαγιδεύεται. Ὁ λαός ξεπουλάει τόν ἑαυτό του, δηλαδή τήν πνευματική του ἐλευθερία, μέ ἄλλα λόγια τήν χωρίς ἐμπόδια πνευματική του ἀνέλιξη καί κίνησή του πρός τό Θεῖον.
Ἀγαπητοί φίλοι, τά βλέπετε καί μόνοι σας. Ὅλα αὐτά πού γράφω εἶμαι βέβαιος ὅτι εἶναι καί δικές σας διαπιστώσεις. Ὡστόσο, ἐμεῖς τί κάνουμε; Μπορεῖ νά γίνει τίποτα; Μπορεῖ νά ἀνακοπεῖ ἡ κατά κρημνῶν ξέφρενη αὐτή πορεία τῆς κοινωνίας μας; Θά σᾶς πῶ μόνο τοῦτο τό τελευταῖο, διότι κάπου πρέπει νά βάλω τήν τελεία. Ἀπό ὅλες τίς ὑλικές, οὐσιαστικές καί ὑπερουσιαστικές Ἀρχές καί τίς μεταξύ τους καταστάσεις, ἀπό τίς ὁποῖες συγκροτεῖται ὡς ἑνιαῖο ὄν τό ἀνθρώπινο ἄτομο, ἕνα μόνο μπορεῖ νά ἐνταθεῖ μέχρι τό ἄπειρο: Ἡ Θέληση. Καί εἶναι ἡ Θέληση, διότι ἡ ἀρετή ἡ ὁποία τήν ἐμψυχώνει καί τήν κινεῖ εἶναι ἡ Ἀγάπη. Δεδομένου ὅμως ὅτι ἡ Ἀγάπη εἶναι μία ἀρετή μέ ἀπεριόριστη καί ἀπροσμέτρητη ἰσχύ, συνάγεται ὅτι καί ἡ θέληση (τήν ὁποία θά μποροῦσα, γιά ἔμφαση, νά τήν νοήσω ὡς ἀγάπη ἐν ἐκδηλώσει) ἐνέχει τήν ἴδια μέ τήν ἀγάπη ἀπεριόριστη ἰσχύ. Ἄρα; μποροῦμε νά φέρουμε τά πάνω κάτω; Φυσικά καί μποροῦμε. Ἐφόσον φυσικά τό θελήσουμε. Ἁπλά πράγματα. Θά σᾶς παρακαλοῦσα νά μοῦ γράφατε τήν γνώμη σας, λαμβάνοντας ὑπόψη ὡς δεδομένο ὅτι χαρακτηριστικό στοιχεῖο τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ θυσία.
Σημείωση: Τό παρόν κείμενο τό συνέταξα τόν Μάϊο 2005 καί τόν Ἰούνιο 2005 δημοσιεύθηκε σέ ὁλοσέλιδο τῆς τοπικῆς μηνιαίας ἐφημερίδας τῆς Σαλαμίνος «Η ΝΕΑ ΣΑΛΑΜΙΝΑ». Μέ αὐτά πού βλέπουμε σήμερα, θά μποροῦσε νά μοιάζει σάν προφητικό. Ἔχει ὁ Θεός!
(*) Μέ τό ὄνομα αὐτό ἀναφέρεται ὁ Ἰωσήφ στήν ἔκδοση τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης τοῦ ἔτους 1819 τῆς Ὀξφόρδης ἀπό τήν Βρετανική Βιβλική Ἐταιρία. Ἀπό τήν ἴδια ἔκδοση εἶναι παρμένα καί ὅσα χωρία μνημονεύονται στό παρόν κείμενο. Στήν μετάφραση τῶν Ο΄ ὁ Ἰωσήφ ἀναφέρεται στά αἰγυπτιακά ὡς Ψονθομφανήχ. Κατά τούς ἑρμηνευτές, τό ὄνομά του σημαίνει:
– «Αὐτός πού γνωρίζει καί φανερώνει τά μυστικά»,
– «Ἄνδρας ὁ ὁποῖος φεύγει ἀπό τόν μολυσμό τῆς μοιχείας»,
- «Τροφοδότης ἤ Σωτήρας τοῦ Κόσμου», καί
- «Θεμελιωτής τῆς ζωῆς».
www. orthodoxia.grΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΙΟΥΛΙΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014
Συντάκτης: ΝΙΚΟΣ ΖΕΡΒΟΣ
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014
Πηγή: ΣΤΥΛΟΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΙΟΥΛΙΟΣ-ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2014
