 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
Η περιοχή της Δράμας δικαίως θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί ως Μουσείο της Φύσης. Ένα από τα πιο συναρπαστικά του "εκθέματα" είναι αναμφίβολα το Σπήλαιο των Πηγών του Ποταμού Αγγίτη, γνωστό και ως Σπήλαιο του Μααρά.
Για το ποτάμι πρώτος κάνει λόγο ο αρχαίος ιστορικός Ηρόδοτος (VII, 113): Η χώρα αυτή από το όρος Παγγαίο ονομάζεται Φυλλίς και εκτείνεται προς τα δυτικά ίσαμε τον ποταμό Αγγίτη που εκβάλει στον Στρυμόνα…
Στο Σπήλαιο των πηγών αναφέρεται -μεταξύ άλλων- και ο Γάλλος πρόξενος στη Θεσσαλονίκη Esprit- Marie Cousinery (1747- 1883), ο οποίος το επισκέφθηκε στη διάρκεια ενός ταξιδιού του στη Δράμα, κατά τις παραμονές της Ελληνικής Επανάστασης (ίσως το καλοκαίρι του 1818).
Η συστηματική εξερεύνηση του Σπηλαίου, έπειτα από μια πρώτη αναγνωριστική απόπειρα το 1952, άρχισε το 1978 από Γάλλους σπηλαιολόγους, σε συνεργασία με την Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία.
Το Σπήλαιο των Πηγών του Ποταμού Αγγίτη βρίσκεται σε απόσταση 23 χιλιομέτρων βορειοδυτικώς της Δράμας και σε υψόμετρο 123 μέτρων. Η περιοχή του Σπηλαίου ανήκει διοικητικά στο Δημοτικό Διαμέρισμα Κοκκινογείων του Δήμου Προσοτσάνης. Ο δρόμος προς το Σπήλαιο είναι ομαλός και ασφαλτοστρωμένος.
Η μοναδικότητα του Σπηλαίου έγκειται στο γεγονός ότι αποτελεί τον επιμηκέστερο στην Ελλάδα (ίσως και στα Βαλκάνια) ενεργό καρστικό αγωγό, μέσω του οποίου αποστραγγίζονται τα ύδατα της κλειστής λεκάνης του Κάτω Νευροκοπίου, η οποία εκτείνεται 412 μέτρα ψηλότερα.
Καρστικός αγωγός είναι ένας δίαυλος που ανοίγει με τη διαβρωτική του δύναμη το νερό μέσα από ασβεστολιθικά πετρώματα, όπως είναι τα πετρώματα του Φαλακρού όρους.
Το γεγονός ότι ο δίαυλος αυτός είναι εξολοκλήρου υπόγειος αλλά και το μεγάλο μήκος του, που υπερβαίνει με τους μαιανδρισμούς του τα 12 χιλιόμετρα, κάνει το Σπήλαιο του Αγγίτη να αποτελεί μια σπάνια περίπτωση του καρστικού φαινομένου. Το φαινόμενο το είχαν αντιληφθεί και καταγράψει οι διάφοροι ξένοι (Γάλλοι κυρίως) περιηγητές ή μελετητές του 19ου αιώνα, οι οποίοι γνώριζαν ότι ο ποταμός Αγγίτης τροφοδοτείται από τις καταβόθρες του Οχυρού.
Μέχρι να αρχίσει η συστηματική εξερεύνηση του Σπηλαίου γνωστή ήταν μόνο η πρώτη του (στην πραγματικότητα, η τελευταία) "αίθουσα", διαστάσεων 35x50x15, την οποία ο Cousinery είχε ονομάσει "Νυμφαίον", εκλαμβάνοντάς την ως χώρο λατρείας των Νυμφών. Πρόκειται για την αίθουσα, στην οποία βλέπουμε σήμερα τον μεταλλικό υδροτροχό, που χρησιμοποιήθηκε για να εξυπηρετήσει τις αρδευτικές ανάγκες των αγροτών της περιοχής, κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Η πρόσβαση στην αίθουσα αυτή είναι -και ήταν ανέκαθεν- δυνατή και μέσω μιας δολίνης, δηλαδή ενός φυσικού ανοίγματος που υπάρχει στην οροφή. Απ' αυτή την "καμινάδα" μπαινόβγαιναν οι άνθρωποι στο παρελθόν. Μερικοί φρόντισαν να απαθανατίσουν το πέρασμά τους, με γκράφιτι στα τοιχώματα της αίθουσας…
Από την αίθουσα του υδροτροχού ξεκίνησαν οι σπηλαιολόγοι για την εξερεύνηση του Σπηλαίου. Χρειάστηκε να διασχίσουν, σε πρώτη φάση υποβρυχίως, με πλήρη καταδυτικό εξοπλισμό, ένα σιφόνι μήκους 70 μέτρων προτού εισέλθουν στο κυρίως Σπήλαιο. Τα σιφόνια είναι στενώσεις του καρστικού αγωγού, στις οποίες η ροή του νερού γίνεται ορμητικότερη. Η κατάδυση αυτή έφερε τους σπηλαιολόγους στη μεγάλη αίθουσα του κυρίως Σπηλαίου, στην οποία σήμερα πρωτοεισέρχεται ο επισκέπτης από την τεχνητή κύρια είσοδο. Η εξερεύνηση συνεχίστηκε με χίλιες δυο δυσκολίες, για να αποδειχθεί -με βάση την ως τώρα χαρτογράφηση- ότι το Σπήλαιο είναι μια αλυσίδα από αίθουσες, γαλαρίες και σιφόνια που ανεβαίνουν σταδιακά προς το υπερκείμενο Λεκανοπέδιο… Από τα 12 χιλιόμετρα του συνολικού μήκους του καρστικού αγωγού(σε οριζόντια απόσταση) έχουν μέχρι σήμερα εξερευνηθεί τα 8,5 και από αυτά μόνο τα 2,5 χιλιόμετρα είναι προσβάσιμα. Η τουριστική διαδρομή εντός του Σπηλαίου περιορίζεται σήμερα σε 500 μέτρα.
Ένα σπήλαιο, έστω και αν παρουσιάζει τη μοναδικότητα να το διαρρέει κατά μήκος ένα ποτάμι, θα ήταν φτωχό χωρίς σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο και οι σταλακτίτες στο Σπήλαιο των Πηγών του Αγγίτη είναι εντυπωσιακοί για τα σχήματα, την υφή και τα χρώματα τους δημιουργώντας εικόνες πραγματικά μαγικές χάρη στις πολλαπλές αντανακλάσεις και τη συνδρομή του υποβλητικού τεχνητού φωτισμού. Αντίθετα, οι σταλαγμίτες είναι σπάνιοι, επειδή η συνεχής ροή των υδάτων δεν επέτρεψε το σχηματισμό τους, παρά μόνο σε σημεία που το έδαφος ήταν για κάποιο λόγο μονίμως ξηρό, κάτι πολύ σπάνιο με δεδομένες τις αυξομειώσεις της στάθμης του νερού στη διάρκεια του έτους.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πανίδα του Σπηλαίου. Από τα τριάντα εφτά είδη που την αντιπροσωπεύουν γενικά, έξι εντοπίστηκαν για πρώτη φορά μέσα στο Σπήλαιο. Πρόκειται για μικρά ζώα (μαλάκια, σκουλήκια κτλ.). Υπάρχουν ακόμη ελάχιστα ψάρια, μερικά υδρόβια θηλαστικά (π.χ. βίδρες) και, φυσικά, νυχτερίδες.
Στην πρώτη αίθουσα του Σπηλαίου, στην αριστερή όχθη του ποταμού, σε δύο μικρές αναβαθμίδες, που διαμορφώθηκαν, επίτηδες καθώς φαίνεται, εντοπίσθηκαν λείψανα κατοίκησης που ανάγονται στην 4η χιλιετία (τέλη της Νεολιθικής περιόδου). Πρόκειται για τέσσερις εστίες (δύο σε κάθε αναβαθμίδα), γύρω από τις οποίες βρέθηκαν διάφορα χρήσιμα αντικείμενα (λίγα εργαλεία, θραύσματα αγγείων, κοσμήματα, πήλινα σφονδύλια γνεσίματος και υπολείμματα ζωικών τροφών). Άλλα ευρήματα δείχνουν ότι οι διεισδύσεις στο Σπήλαιο συνεχίστηκαν και σε μεταγενέστερες εποχές (μέχρι και τα μεταβυζαντινά χρόνια), αλλά ότι ήταν πάντα περιστασιακές και σύντομες.
Έξω από το Σπήλαιο, πολύ κοντά στην τεχνητή του είσοδο, δοκιμαστικές τομές που πραγματοποιήθηκαν έφεραν στο φως παλαιολιθικά εργαλεία και παλαιοντολογικά ευρήματα. Τα παλαιοντολογικά ευρήματα ήταν κυρίως οστά ζώων που σύμφωνα με τις απόλυτες χρονολογήσεις των ειδικών θα πρέπει να έζησαν πριν από 30.000 χρόνια! Τα ζώα αυτά αντιπροσωπεύουν την πανίδα μιας παγετώνιας περιόδου (της Βούρμιας) και ήταν μαμούθ, δασύτριχοι ρινόκεροι, αρκούδες των σπηλαίων, ελάφια κτλ.
Εκτός από τα ενδιαφέροντα παλαιοντολογικά και προϊστορικά ευρήματα, σημαντικά είναι και τα αρχαιολογικά τεκμήρια, που συνδέουν την περιοχή του Σπηλαίου με τις μεταγενέστερες ιστορικές περιόδους. Τα περισσότερα απ' αυτά προέρχονται από την περίοδο της Ρωμαιοκρατίας, τότε που η περιοχή -και ο οικισμός που υπήρχε εκεί-ανήκαν στην επικράτεια της περιώνυμης λατινικής αποικίας των Φιλίππων. Απομεινάρια των βυζαντινών χρόνων είναι τα ερείπια του φρουρίου, που σώζονται στην κορυφή του λόφου πάνω από το Σπήλαιο. Αν πρόκειται όντως για το βυζαντινό "καστέλιον του Πάνακος" ή όχι, είναι κάτι για το οποίο η ιστορική έρευνα δεν έχει ακόμη τελεσιδικήσει…
Για την τουριστική αξιοποίηση του Σπηλαίου χρειάστηκε να εκπονηθούν ποικίλες μελέτες και να πραγματοποιηθούν σημαντικά έργα που επιτρέπουν στους επισκέπτες να θαυμάσουν με ασφάλεια και άνεση το Σπήλαιο σε βάθος μέχρι 500 μέτρων. Αλλά και ο εκτός του Σπηλαίου χώρος έχει διαμορφωθεί, ώστε να αποτελεί, σήμερα, ένα παραδεισιακό καταφύγιο αναψυχής και αισθητικής απόλαυσης. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι η περιοχή κατακλύζεται παραδοσιακά από κατοίκους του νομού Δράμας σε ημέρες ανοιξιάτικων και θερινών εορτών…
Για τη λειτουργία και ανάδειξη του Σπηλαίου και του περιβάλλοντος χώρου, ο Δήμος Προσοτσάνης προχώρησε στη σύσταση της Δημοτικής Επιχείρησης Τουριστικής Ανάπτυξης Σπηλαίου Πηγών Αγγίτη (Δ.Ε.Τ.Α.Σ.Π.Α.), η οποία διοικείται από 7μελές συμβούλιο στο οποίο συμμετέχουν αιρετά πρόσωπα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπρόσωποι κοινωνικών φορέων αλλά και δημότες του Δήμου Προσοτσάνης.
Ήδη, από το 2000 που ιδρύθηκε η επιχείρηση, έχουν γίνει πάρα πολλά. "Φυσικά, δεν έλειψαν οι δυσκολίες αρχικά από την νεοσύστατη επιχείρηση που έπρεπε να επιλύσει πολλά προβλήματα και να δημιουργήσει την κατάλληλη υποδομή ώστε να αντεπεξέλθει τις ανάγκες που ακολουθούσαν", μας ανέφερε ο Διευθυντής της Δημοτικής επιχείρησης, κ. Κυριάκος Παπαδόπουλος, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Και συνέχισε: "Τέτοια προβλήματα ήταν η έλλειψη προσωπικού, η έλλειψη κτιριακών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού, η μη διαμορφωμένος περιβάλλον χώρος, η αναγκαιότητα για άμεση προβολή ενός νέου ουσιαστικά χώρου, η έλλειψη κεφαλαίων και φυσικά η προστασία του ίδιου του σπηλαίου με την εξασφάλιση των καλύτερων συνθηκών λειτουργίας".
Ο κ. Παπαδόπουλος θεωρεί ότι, μέχρι σήμερα, έχουν γίνει πολλά βήματα για μια σωστή, λειτουργική και το σημαντικότερο βιώσιμη επιχείρηση κι επισημαίνει: "Η επισκεψιμότητα του σπηλαίου μας, μας έδωσε την δυνατότητα της στελέχωσης, της διαμόρφωσης του περιβάλλοντα χώρου και της έκδοσης διαφημιστικού υλικού στο βαθμό βέβαια που ήταν μέσα στις οικονομικές μας δυνατότητες. Η συνεχώς ανοδική πορεία του αριθμού των επισκεπτών, μας δίνει αισιοδοξία για την ολοκλήρωση του έργου, αλλά και την πραγματοποίηση του ουσιαστικού στόχου που έχει η Δημοτική Επιχείρηση, δηλαδή τη συμβολή της στην ανάπτυξη του Δήμου μας".
Κείμενο: του Γ. Ιωαννίδη
Πηγή
http://walking-greece.ana-mpa.gr/articleview2.php?id=11062
