Γνωριμία με τα σημαντικά μνημεία του νομού μέσα από πέντε «ειδικές» διαδρομές
Με την επέκταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας οι πόλεις και οι εύφορες περιοχές του θεσσαλικού κάμπου κατακλύστηκαν από Οθωμανούς. Έτσι, η ίδρυση νέων ναών είχε σχεδόν απαγορευτεί. Διαφορετική ήταν, όμως, η κατάσταση στις δυσπρόσιτες και άγονες περιοχές των Αγράφων όπου οι κάτοικοι, κυρίως μετά τη συνθήκη του Ταμασίου (1525), απολαμβάνουν ιδιαίτερα προνόμια και μεγαλύτερη θρησκευτική ελευθερία. Αυτό συνέβαλε στην ίδρυση και λειτουργία πολλών και αξιόλογων μοναστηριών και θρησκευτικών μνημείων, πολλά από τα οποία σώζονται μέχρι σήμερα και είναι επισκέψιμα.
Αξιόλογα επίσης ιστορικά μνημεία και μοναδικά αξιοθέατα των θεσσαλικών Αγράφων είναι τα περίτεχνα πέτρινα γεφύρια. Τα μεγαλύτερα βρίσκονται στην Αργιθέα και κατασκευάστηκαν την εποχή του Βυζαντίου.
Είναι χαρακτηριστικό πως στο νομό υπάρχουν 40 γεφύρια, από τα οποία τα 13 στην περιοχή της Αργιθέας. Μέρος της παράδοσης αποτελούν και οι νερόμυλοι αλλά και τα μαντάνια, που βρίσκονται διάσπαρτα στα περισσότερα χωριά των Αγράφων. Μερικά, μάλιστα, από αυτά λειτουργούν και σήμερα.
Παρά το γεγονός, όμως, πως τα αρχαιολογικά ευρήματα που μαρτυρούν τη μακραίωνη ιστορία της περιοχής είναι πολλά, ελάχιστα από αυτά είναι επισκέψιμα. Σύμφωνα, πάντως, με τα στοιχεία που έχει κοινοποιήσει η νομαρχιακή αυτοδιοίκηση Καρδίτσας, περιγράφονται πέντε διαδρομές, τις οποίες μπορεί να ακολουθήσει κάποιος που επιθυμεί να γνωρίσει τα σημαντικά αυτά μνημεία.
Από την Καρδίτσα στη Μητρόπολη και το Μοσχάτο
Στη διαδρομή αυτή περνάμε από την αρχαία Μητρόπολη, 9 χλμ. δυτικά της Καρδίτσας, που ήταν χτισμένη στη θέση της σημερινής, έδρα του ομώνυμου Δήμου. Ένα από τα σημαντικότερα μνημεία που αποκαλύφθηκε πρόσφατα είναι ο αρχαϊκός περίπτερος δωρικός ναός του Απόλλωνα (μέσα 6ου αι. π.Χ.), μοναδικό δείγμα μνημειακής αρχιτεκτονικής αρχαϊκών χρόνων σ’ ολόκληρη τη Θεσσαλία.
Λίγο πριν από το Μορφοβούνι, δεξιά παράκαμψη του δρόμου μας οδηγεί στην ιερά μονή Αγ. Τριάδος, η οποία σύμφωνα με επιγραφή κτίσθηκε το 1858. Έξι χιλιόμετρα πιο πάνω βρίσκεται η Κερασιά. Για πάρα πολλά χρόνια τα νερά του ποταμού Κερασιώτη αξιοποιήθηκαν στις νεροτριβές και τους νερόμυλους. Μερικοί απ’ αυτούς λειτουργούν και σήμερα, ώστε να θυμίζουν μια άλλη εποχή. Λίγο έξω από την Πεζούλα, σε ξέφωτο με θέα τη λίμνη, συναντάμε τον Άγιο Παντελεήμονα, στη θέση παλιού μοναστηριού. Μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζει η μονή της Αγ. Τριάδας στην κορυφή του χωριού Φυλακτή, 3 χλμ. πιο πάνω και περίπου 40 χλμ. από την Καρδίτσα.
Είναι μνημείο του 18ου αι. με σωζόμενο τρίκογχο ναό, με νάρθηκα στη δυτική του πλευρά. Κοσμείται από ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1852 και τοιχογραφίες του 18ου αιώνα. Αριστερά του δρόμου, από Πεζούλα για Φυλακτή, λειτουργεί ο παραδοσιακός νερόμυλος και δίπλα δριστέλα. Το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο στη δυτική πλευρά της λίμνης Πλαστήρα είναι η ιερά μονή Πελεκητής. Βρίσκεται στο χωριό Καρίτσα Δολόπων, σε υψόμετρο 1.400 μ. και σε απόσταση περίπου 10 χλμ. από το Νεοχώρι.
Αποπερατώθηκε το 1529 από τον Όσιο Δαμιανό και αγιογραφήθηκε το 1654 - 1666. Αποτελείται από το μικρό μονόχωρο ναό της Αναλήψεως του Σωτήρος και τον Αθωνικού τύπου ναό της Παναγίας Φανερωμένης. Αποτελεί κόσμημα για την περιοχή και τόπο επίσκεψης χιλιάδων προσκυνητών. Είναι ανοιχτή και επισκέψιμη τις περισσότερες μέρες του έτους (τηλ. 24410 - 94747). Εορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Συνεχίζοντας προς τον ανατολικό παραλίμνιο ενδιαφέρον παρουσιάζει το ξυλόγλυπτο τέμπλο της Παναγίας στην Καστανιά και τα μοναστήρια Πέτρας και Κορώνας. Η μονή Πέτρας απέχει περίπου 12 χλμ. από την Καστανιά και 5 χλμ. από τον οικισμό Άγιο Αθανάσιο Λαμπερού. Βρίσκεται κοντά στο χωριό Καταφύγι. Ο δρόμος από τον Αγ. Αθανάσιο είναι ασφαλτοστρωμένος. Η μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Χτίστηκε πιθανότατα το 1550. 0 ναός είναι σταυροειδής, βυζαντινός, τρίκογχος. Οι τοιχογραφίες του είναι του 1672, ενώ ο νάρθηκας αγιογραφήθηκε το 1789. Η μονή είναι ανδρώα και επισκέψιμη.
Στα 7χλμ. από τον Άγιο Αθανάσιο, πάνω στον οδικό άξονα προς Καρδίτσα, βρίσκεται η ιερά μονή Κορώνας. Η μονή είναι χτισμένη σε υψόμετρο περίπου 800 μ., σε περίοπτη θέση πάνω από το Μοσχάτο. Η θέα από τον περίβολό της προς το θεσσαλικό κάμπο είναι εντυπωσιακή. Από την Καρδίτσα απέχει μόλις 18 χλμ. Ιδρύθηκε το 1123 επί αυτοκράτορα Ιωάννου Κομνηνού και ξαναχτίστηκε στις αρχές του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1718 αναφέρεται και ως ιερά μονή Κρυεράς Πηγής.
Το καθολικό είναι αθωνικού τύπου και οι τοιχογραφίες του είναι του μοναχού Δανιήλ (1587). Το τέμπλο του ναού είναι ξυλόγλυπτο, πραγματικό έργο τέχνης. Στη μονή φυλάσσεται και η τίμια κάρα του Αγίου Σεραφείμ (τοπικός άγιος καταγόμενος από την Πεζούλα, που υπήρξε ηγούμενος της μονής και επίσκοπος Νεοχωρίου και Φαναρίου). Είναι αφιερωμένη στη γέννηση της Θεοτόκου, είναι ανδρώα και επισκέψιμη. Εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Επιστρέφοντας προς την Καρδίτσα, ένα χιλιόμετρο έπειτα από το Μοσχάτο, συναντάμε και μια μονότοξη πέτρινη γέφυρα.
Καρδίτσα - Περιοχή Μουζακίου
Στις υπώρειες των Αγράφων, περίπου 8 χλμ. από την Καρδίτσα, στη διαδρομή μας προς το Μουζάκι, βρίσκονται τα Κανάλια. Ένα παραδοσιακό χωριό με πετρόκτιστα σπίτια και στενούς δρόμους. Μπροστά μας, στην κορυφή του λόφου, βλέπουμε το επιβλητικό κάστρο Φαναρίου. Το κάστρο είναι βυζαντινό μνημείο του 13ου αιώνα και το μοναδικό στη Θεσσαλία. Πρόκειται για μικρό οχυρό έκτασης 2,6 στρεμμάτων, σε θέση μοναδική με θαυμάσια θέα προ όλες τις κατευθύνσεις. Οι εργασίες του εσωτερικά δεν έχουν ακόμα ολοκληρωθεί και δεν είναι ανοιχτό σε επισκέπτες.
Στη συνέχεια της διαδρομής μας μπορούμε να επισκεφθούμε το Μαυρομμάτι και τη σπηλιά, όπου γεννήθηκε ο Γ. Καραϊσκάκης, η οποία βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το χωριό και στη συνέχεια τη μονή Αγ. Γεωργίου (Καραϊσκάκη). Η μονή Αγ. Γεωργίου χτίστηκε πριν 400 περίπου χρόνια και οι τοιχογραφίες της χρονολογούνται στο 1657.
Το καθολικό είναι μονόκλιτος, καμαροσκέπαστος, αθωνικού τύπου, σταυροειδής ναός χωρίς τρούλο και το τέμπλο του είναι ξυλόγλυπτο, χρυσοποίκιλτο. Είναι γυναικεία και επισκέψιμη. Συνεχίζοντας, στον οικισμό της Οξυάς Σούλα, κοντά στις πηγές του Πάμισου (παραπόταμου του Πηνειού), βρίσκεται η μονή Αγ. Τριάδος που ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα και αγιογραφήθηκε το 1682. Επιστρέφουμε για μικρή περιήγηση στο Μουζάκι πριν συνεχίσουμε τη διαδρομή μας για την περιοχή της Αργιθέας.
Μουζάκι - Ανατολική Αργιθέα
Στην Ανατολική Αργιθέα μπορούμε να επισκεφθούμε τη μονή Γενέσιον της Θεοτόκου στο Βλάσι, που βρίσκεται πάνω από το χωριό, σε απόσταση 26 χλμ. από το Μουζάκι. Κτίστηκε στις αρχές του 17ου αι.. Κάτω από το Βλάσι στην αρχή του δρόμου για το Δροσάτο υπάρχει η μονότοξη γέφυρα Μεζίλου, με ημικυκλικό τόξο ανοίγματος 12 μέτρων και ύψους 9,5 μέτρων. Στη διασταύρωση για το Λεοντίτο αντιστέκεται στο πέρασμα του χρόνου ο παλαιός νερόμυλος Παληαντώνη.
Πάντως, το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο της περιοχής είναι αναμφίβολα το μοναστήρι της Σπηλιάς, που απέχει 50 χλμ. από το Μουζάκι. Η μονή είναι χτισμένη σε βράχο σε ύψος 780 μ. Εκτιμάται πως πιθανότατα αναγέρθηκε στα τέλη του 16ου αιώνα ή στις αρχές 17ου. Σύμφωνα με την παράδοση, όμως, χτίστηκε πολύ νωρίτερα. Δέχεται χιλιάδες επισκέπτες και εορτάζει στις 15 Αυγούστου. Είναι ανδρώα μονή και παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες που επικρατούν, πολλές φορές το χειμώνα, παραμένει όλο το χρόνο ανοιχτή.
Άλλα αξιόλογα θρησκευτικά μνημεία στην περιοχή είναι η μονή Κώστη, αφιερωμένη στη γέννηση της Θεοτόκου, (μετά τη Λίμνη Στεφανιάδας), με άγνωστη ημερομηνία ανέγερσης, η ανακαινισμένη εκκλησία του Αγ.
Χαραλάμπου στο Λεοντίτο, ο ναός του Χριστού στον οικισμό Ρώσση, της Παναγίας στον οικισμό Κρανιά, η μονή Γεννέσιον της Θεοτόκου Πετρίλου, γνωστό και ως μοναστήρι του Αγ. Χαραλάμπους, το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στο Πετροχώρι, η μονή Αγ. Αθανασίου Δροσάτου.
Μουζάκι - Αργιθέα - Αχελώου
Στη διαδρομή προς το δήμο Αργιθέας μπορούμε να επισκεφθούμε τη μονή Αγίας Τριάδας στη Δρακότρυπα, στην κορυφή του χωριού, σε υψόμετρο 800 μέτρων. Η σημερινή μονή είναι κτίσμα του 1758. Το καθολικό είναι αθωνικού τύπου, με νάρθηκα. Η αγιογράφηση έγινε από το Θεόδωρο Ουρία, από την Αγιά Λαρίσης. Κοσμείται από υπερυψωμένο ξυλόγλυπτο τέμπλο του 1744. Πανηγυρίζει του Αγίου Πνεύματος. Είναι γυναικεία Μονή και επισκέψιμη όλο το χρόνο.
Στα 2 χλμ. νοτιοδυτικά της Αργιθέας, στη θέση Ελληνικά, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Αργιθέας. Ορισμένοι ιστορικοί και περιηγητές ταυτίζουν τη θέση αυτή με την πρωτεύουσα των Αθαμάνων, που εμφανίστηκαν στην περιοχή της Πίνδου κατά τη 2η χιλιετία πΧ. Μόλις περάσουμε τη γέφυρα Θερινού, πάνω στο δρόμο, μπορούμε να επισκεφθούμε τη μονή Κατουσίου στο Ανθηρό.
Βρίσκεται μεταξύ των οικισμών Λαγκάδι και Μεταμόρφωση, 3 χλμ. από το Ανθηρό. Ο ναός είναι τρίκογκος χτίστηκε γύρω στο 1600 και αγιογραφήθηκε το 1663 από τους ζωγράφους Ιωάννη Ευτελή, Αναστάσιο Ιερέα και Δημήτριο Αναγνώστη. Η μονή είναι επισκέψιμη όλο το χρόνο. Είναι αφιερωμένη στη Γέννηση της Θεοτόκου και πανηγυρίζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Ιστορικής σημασίας είναι και η Κοίμηση της Θεοτόκου, που βρίσκεται στην είσοδο του Ανθηρού με τοιχογραφίες του 1682.
Εντυπωσιακή είναι η όψη της μονότοξης γέφυρας Τριζόλου, με άνοιγμα τόξου 32μ. και ύψος 16μ., που φαίνεται πάνω από το δρόμο για την Άρτα. Πανέμορφη είναι και η διαδρομή από το Πετρωτό προς την Καλή Κώμη και τα Ελληνικά, απ’ όπου μπορούμε να επισκεφθούμε την Παλαιοκάμαρα, γέφυρα στον Αρένιο ποταμό, με άνοιγμα τόξου 17 μ. και ύφος 7,30 μέτρων. Περνώντας δίπλα από την πέτρινη γέφυρα Πετρωτού, η διαδρομή μας συνεχίζεται για την Άρτα ή τα χωριά του Αχελώου.
Στην περιοχή του δήμου Αχελώου, ιστορικό ενδιαφέρον παρουσιάζει η μονή Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Βρίσκεται σε απόσταση περίπου 5 χλμ. από τα Βραγκιανά (Μικρά Βραγκιανά), την έδρα του δήμου Αχελώου και 80 χλμ. από το Μουζάκι. Εκτιμάται ότι ιδρύθηκε το 1669. Κοσμείται με αξιόλογες τοιχογραφίες και περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Η μονή πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου (Μεταμόρφωση του Σωτήρος). Είναι ανδρώα και επισκέψιμη.
Αξιόλογη θεωρείται και η Παναγία Επισκοπή στο Δένδρο Βραγκιανών. Στα 10 χλμ. από εκεί περίπου βρίσκεται το Καταφύλλι (Σελιπνιανά). Οι «ρίζες» του φτάνουν στην αρχαία Ελλάδα, γεγονός που τεκμηριώνεται από το πλήθος των αρχαιολογικών ευρημάτων στην ευρύτερη περιοχή, καθώς και την παλαιά του ονομασία (από το βασιλιά Σέλιπο). Η σύνδεση της περιοχής με την Άρτα και την Αιτωλοακαρνανία γίνεται από την πεντάτοξη γέφυρα στο Αρδάνοβο. Η γέφυρα έχει μήκος 50 μέτρων και κτίστηκε με πελεκητή πέτρα το 1910.
Καρδίτσα - Σμόκοβο - Ρεντίνα
Στη διαδρομή αυτή περνάμε από την πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα περιοχή του Κέδρου και τη λίμνη Σμοκόβου, με κατεύθυνση προς την Ευρυτανία και τη Φθιώτιδα. Πριν φτάσουμε εκεί αξίζει να επισκεφθούμε το ναό του Ιωάννη Προδρόμου που βρίσκεται περίπου 4,5 χλμ. νότια από το χωριό Παλιούρι, σε υψόμετρο σχεδόν 500 μ. και 25 χλμ. από την Καρδίτσα. Πιθανολογείται ότι ο ναός είναι το καθολικό μονής του 13ου αιώνα, με σπάνια αρχιτεκτονική για το θεσσαλικό χώρο.
Στα 3 χλμ. μετά το Παλιούρι βρίσκεται ο Κέδρος, έδρα του δήμου Μενελαΐδας με μακραίωνη ιστορία. Σε πολλά σημεία της περιοχής και κυρίως στις θέσεις «Χελωνόκαστρο» και στο ύψωμα της «Κολοκριάς» ανασκάφηκαν αξιόλογα αρχαιολογικά ευρήματα. Σε αίθουσα του δημαρχείου λειτουργεί και ένας είδος αρχαιολογικής αποθήκης, όπου φυλάσσεται μικρό μέρος των συγκεκριμένων ευρημάτων.
Σε απόσταση 55 χλμ. από την Καρδίτσα, έπειτα από μια όμορφη διαδρομή στις όχθες του ποταμού Ονόχωνου, τη Λουτρόπολη Σμοκόβου και τη Λουτροπηγή, φτάνουμε στη Ρεντίνα. Πρόκειται για την έδρα του ιστορικού ομώνυμου δήμου, χτισμένη σε υψόμετρο 900 μ., στα όρια των νομών Καρδίτσας, Φθιώτιδος και Ευρυτανίας. Απέχει 54χλμ. από το Καρπενήσι.
Ο παραδοσιακός οικισμός της Ρεντίνας είναι πλούσιος σε θρησκευτικά μνημεία και με αξιόλογη ιστορία. Αξίζει να επισκεφθεί κάποιος τον Άγιο Γεώργιο με το περίτεχνο τέμπλο και θαυμάσιες τοιχογραφίες, καθώς και άλλους ναούς. Το σημαντικότερο θρησκευτικό μνημείο, πάντως, θεωρείται η γυναικεία μονή Κοίμησης της Θεοτόκου (1579), που βρίσκεται 6 χλμ. νοτιοανατολικά της Ρεντίνας, με πολύ καλή οδική πρόσβαση.
Το Καθολικό είναι περικαλλής ναός, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αθωνικού τύπου, με τρούλο. Το τέμπλο είναι ξυλόγλυπτο, χρυσοποίκιλτο και οι τοιχογραφίες του ναού χρονολογούνται το 1662, ενώ του νάρθηκα το 1676. Η Μονή πανηγυρίζει στις 15 Αυγούστου και στις 22 Μαρτίου, του Αγίου Βασιλείου πρεσβυτέρου Αγκύρας, η τίμια κάρα του οποίου φυλάσσεται στη μονή. Το γυναικείο αυτό μοναστήρι είναι επισκέψιμο όλο το χρόνο.
του ανταποκριτή μας Α. Ζώη
Πηγή
http://culture.ana-mpa.gr/view1.php?id=10012
