Στην περιοχή της πρωτεύουσας, διεξήχθησαν οι σφοδρότερες μάχες του «Αττίλα II».
Στη Λευκωσία, οι Τούρκοι δεν στάθηκαν ικανοί να προχωρήσουν, ενώ στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ υπέστησαν σημαντικές απώλειες (όπως ανάφερα πολύ αναλυτικά παραπάνω).
Τη δυτική Λευκωσία υπερασπίσθηκε το 336 Τάγμα Επιστράτων με διοικητή τον ταγματάρχη Δημήτριο Αλευρομάγειρο(1), από την Ελλάδα.
Ο Στρατηγός ε.α. Δημ.Αλευρομάγειρος, που οι Λευκωσιάτες θεωρούν ως σωρήρα τους, σε μιά ομιλία του στο Πολεμικό Μουσείο της Αθήνας. Ως Διοικητής του 336 ΤΕ κράτησε την Λευκωσία σχεδόν αλώβητη στα όρια που είχε προ της εισβολής.
Η δύναμη του τάγματος ξεπερνούσε τους 850 άνδρες, οι οποίοι ήταν έφεδροι από την Αμμόχωστο και στην πλειοψηφία τους ενωτικών αισθημάτων, όπως άλλωστε και οι περισσότεροι Αμμοχωστιανοί.
Η δύναμη αυτή εκτεινόταν σε ένα μεγάλο μέτωπο τεσσάρων χιλιομέτρων, το οποίο ξεκινούσε από την οδό Λήδρας, εκεί όπου σήμερα εντοπίζεται το εμπορικό κέντρο της Λευκωσίας, κάλυπτε το προάστιο Αγ.Παύλος και κατέληγε στο ανατολικό άκρο του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ.
Το πρωί της 14ης Αυγούστου, ενώ οι Τούρκοι εκδήλωσαν την κύρια προσπάθεια τους βορειοανατολικά της Λευκωσίας και πρωτίστως στη Μια Μηλιά, εξαπέλυσαν σφοδρή επίθεση και εναντίον του 336 Τ.Ε., το οποίο ενισχύθηκε με δύναμη του 211 Τ.Π. (που φύλαξε τα φυλάκια στην περιοχή Παλούκκια).
Λόχος του τάγματος αυτού, υπό τον Λγό Γ.Παπαχατζόπουλο από την Ελλάδα, δέχθηκε το κύριο βάρος της επίθεσης, βόρεια του ιππόδρομου της Λευκωσίας.
Εκεί, γύρω από ένα χαμηλό ύψωμα, έλαβαν χώρα αιματηρές συγκρούσεις.
Οι επιτιθέμενοι χρησιμοποίησαν πληθώρα όλμων, ενώ η αεροπορία τους σφυροκοπούσε τις ελληνκές θέσεις.
Ο Τχης Δ.Αλευρομάγειρος περιέτρεχε το μέτωπο του τάγματος και βρισκόταν στην πρώτη γραμμή δίνοντας οδηγίες και εντολές για άμυνα μέχρις εσχάτων. ΄Ελαβε μάλιστα την πρωτοβουλία να εκδηλώσει αντεπίθεση κατά του προαναφερθέντος υψώματος, επί του οποίου είχαν προωθηθεί οι Τούρκοι μετά από μεγάλες απώλειες.
Μέχρι το βράδυ, οι απώλειες των επιτιθέμενων ανήλθαν σε 60 νεκρούς και πολλαπλάσιο αριθμό τραυματιών.
Την επομένη, 15 Αυγούστου, οι αμυνόμενοι δέχθηκαν εκ νέου αλλεπάλληλες επιθέσεις, τις οποίες απέκρουσαν δίχως να υποχωρήσουν.
Στις 15.00, οι Τούρκοι προσπάθησαν να δημιουργήσουν ρήγμα ανάμεσα στο 336 Τάγμα και την ΕΛΔΥΚ, επελαύνοντας με άρματα Μ-48.
Το ΓΕΕΦ απέστειλε προς αντιμετώπιση τους τρία άρματα Τ-34/85, τα οποία έβαλαν συνεχώς κατά των τουρκικών αρμάτων με αποτέλεσμα αυτά να υποχωρήσουν. Τα Τ-34/85 παρέμειναν εκεί ως τις 21.00, ώστε να αποκλειστεί περίπτωση νέας επίθεσης των Τούρκων κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Η κατάσταση ήταν κρίσιμη.
Η περιοχή καλυπτόταν από λόχο 100 ανδρών υπό τον Κύπριο Ανθγό Α.Καρρά. Αυτός ανέφερε τηλεφωνικά στον Τχη Αλευρομάγειρο ότι τα τουρκικά Μ-48 πλησίασαν στα 200 μέτρα και κατευθύνονταν εναντίον τους, ενώ οι ίδιοι στερούντο αντιαρματικών.
Η διαταγή του ταγματάρχη ήταν λακωνική και ξεκάθαρη: «Μείνατε στις θέσεις σας. Σταματήστε τα άρματα με οτιδήποτε. Με τα σώματα σας. Φτάνει να σταματήσουν».
Ο ανθυπολοχαγός Καρράς κλήθηκε στη συνέχεια να δώσει συντεταγμένες στο πυροβολικό. Η πρώτη βολή προσέβαλε και κατέστρεψε ένα από τα άρματα των Τούρκων, οι οποίοι υποχώρησαν.
Το πυροβολικό της Εθνικής Φρουράς, με τα εύστοχα πυρά του, συνέβαλε στο να παραμείνει η Λευκωσία ελεύθερη.
Κύπριος ανθυπολοχαγός του Πυροβολικού αφηγήθηκε ενδεικτικά: «βρέθηκα στον Αγ.Παύλο ως προκεχωρημένος αξιωματικός παρατηρήσεως (ΠΑΠ). Η μάχη άρχισε την Τετάρτη στις 04.50 το πρωί, όταν έφθασαν τα τουρκικά αεροσκάφη, τα οποία μας προσέβαλαν. Καθ' όλη τη διάρκεια των μαχών, που τελείωσαν το απόγευμα της Παρασκευής, οι Τούρκοι μας κτυπούσαν συνεχώς με πυροβολικό, αεροπορία, όλμους και άλλα βαρέα όπλα. Εμείς κατορθώσαμε και αμυνθήκαμε, δεν υποχωρήσαμε από τις θέσεις μας. Από πλευράς μου, ως παρατηρητής του Πυροβολικού, κατόρθωσα και επέφερα μεγάλα πλήγματα στον εχθρό, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε υλικό».
Στις 16 Αυγούστου οι Τούρκοι εξαπέλυσαν γενική επίθεση, πιεζόμενοι από τη συμφωνηθείσα κατάπαυση του πυρός, η οποία πλησίαζε.
Προσβλήθηκε το Στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ, το προάστειο Αγ.Παύλος και το κέντρο της Λευκωσίας. Το σχέδιο του εχθρού προέβλεπε κατάληψη της εντός των μεσαιωνικών τειχών παλαιάς πόλης της Λευκωσίας, καθώς και των προαστείων του Αγ.Δομετίου και του Αγ.Παύλου.
Εκεί διέθεσαν άρματα μάχης και αεροσκάφη, τα οποία προσέβαλλαν διαρκώς τις θέσεις των αμυνόμενων.
Στο κέντρο και μέσα από τους στενούς δρόμους της παλαιάς πόλης, επεχείρησαν προώθηση με πεζικό. ΄Ολα αυτά πραγματοποιήθηκαν με την κάληψη από πυκνό πυρ όλμων και πυροβολικού.
Το 336 Τ.Ε., υποστηριζόμενο από το 211 Τ.Π. και από πυροβόλα της Εθνικής Φρουράς, αμύνθηκε σθεναρά και με αυτοθυσία. Ακόμα και οι άνδρες των πλέον προωθημένων φυλακίων του Αγ.Παύλου, αρνήθηκαν να υποχωρήσουν.
Εκεί πολέμησαν οι έφεδροι Ανθγοί Ν.Κουτσού και Γ.Μαύρης, οι οποίοι, αν και σοβαρά τραυματισμένοι, αρνήθηκαν να διακομισθούν στο νοσοκομείο. Με τον ίδιο τρόπο πολέμησαν όλοι οι διοικητές και υποδιοικητές των λόχων, στο σύνολο τους Κύπριοι έφεδροι ανθυπολοχαγοί.
Στο κέντρο του μετώπου αμύνθηκε ο 2ος Λόχος του 336 Τάγματος, με επικεφαλής τον Κύπριο έφεδρο Ανθγό Χ.Σολομή. Και αμύνθηκαν με μεγάλη αυταπάρνηση διότι αυτό το τμήμα του μετώπου ήταν ένας τόπος ιερός για αυτούς, αφού εκεί, εντός των Κεντρικών Φυλακών Λευκωσίας, βρίσκεται ο χώρος που οι Κύπριοι αποκαλούν «Φυλακισμένα Μνήματα». Εκεί είναι θαμμένοι οι ήρωες της ΕΟΚΑ που έπεσαν μαχόμενοι ή απαγχονίστηκαν από τους Βρετανούς αποικιοκράτες: ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο Μιχαήλ Καραολής κ.ά.
Τα "φυλακισμένα μνήματα", ο πιό Ιερός Τόπος των Κυπρίων. Εδώ βρίσκονται θαμμένοι οι περισσότεροι ήρωες της ΕΟΚΑ. Βρίσκονται στον χώρο των φυλακών Λευκωσίας, που υπερασπίσθηκαν οι άνδρες του 336 ΤΕ και του 211 ΤΠ
Ο Σολομής και οι 250 άνδρες του αμύνθηκαν σθεναρά και κράτησαν τις θέσεις τους, διαισθανόμενοι το ιερό τους καθήκον: οι τάφοι των ηρώων δεν έπρεπε να συληθούν από τους Τούρκους.
Επρόκειτο για την Ιστορία της ΕΟΚΑ, την Ιστορία της Κύπρου, ένα κομμάτι από την ιστορία της Ελλάδας.
Κύπριος αξιωματικός άλλου τάγματος, βλέποντας τις συνεχείς και κατά κύματα επιθέσεις των Τούρκων, διέταξε τον Ανθγό Σολομή να υποχωρήσει λέγοντας του χαρακτηριστικά ότι εάν παρέμενε εκεί, θα οδηγούσε τον εαυτό του και τους άνδρες του στον θάνατο.
Ο Σολομής αρνήθηκε, ενώ ένας λοχίας του αποκρίθηκε: «Ούτε θέλουμε, ούτε έχουμε δικαίωμα να φύγουμε. Ακόμα κι αν αποχωρήσουν όλοι οι άλλοι, εμείς θα μείνουμε εδώ και θα γίνουμε λιώμα».
Δεξιά του λόχου Σολομή αμύνθηκε ένας άλλος λόχος του 211 Τάγματος δύναμης 190 ανδρών. Ο λόχος αυτός, κάλυψε την περιοχή του ξενοδοχείου «Λήδρα Παλλάς», με επικεφαλής τον Ελλαδίτη Υπγό Ν.Λιγουδιστιανό.
Οι Τούρκοι επιτίθεντο συνεχώς, ενώ οι όλμοι τους είχαν μετατρέψει τη γύρω περιοχή σε ερείπια.
Δύο αξιωματικοί των κυανόκρανων του ΟΗΕ προέτρεψαν τον Λιγουδιστιανό να υποχωρήσει τονίζοντας του την αριθμητική και μη συγκρίσιμη υπεροχή των Τούρκων.
Αυτός όμως αρνήθηκε.
Προς μεγάλη απογοήτευση αυτού και των ανδρών του, συμφωνήθηκε με τη λήξη των εχθροπραξιών να εκκενωθεί το «Λήδρα Παλλάς» από τις ελληνικές δυνάμεις.
΄Ετσι, σήμερα, το ιστορικό ξενοδοχείο Βρίσκεται εντός της νεκρής ζώνης.
Στο ανατολικό άκρο του μετώπου, μέσα στην παλαιά Λευκωσία, προέβαλε αντίσταση λόχος 150 ανδρών, υπό τους Κυπρίους Ανθγούς Λ.Σοφρωνίου και Π.Παμπόρη.
Οι επιθέσεις των Τούρκων ήταν αδιάλειπτες και χωρίς αυτοί να υπολογίζουν τις απώλειες τους, αφού ήθελαν οπωσδήποτε να καταλάβουν ολόκληρη την παλαιά πόλη, μέχρι το σημείο όπου βρίσκεται η πλατεία Ελευθερίας.
Στην προσπάθεια τους αυτή οι Τούρκοι, χρησιμοποίησαν όλμους και εμπρηστικά βλήματα, με αποτέλεσμα να ξεσπάσουν πυρκαγιές σε πολλές οικίες της περιοχής.
Οι συγκρούσεις μέσα στα σοκάκια της παλαιάς πόλης εξελίχθηκαν σε αιματηρές οδομαχίες, στις οποίες οι αντίπαλοι απείχαν μεταξύ τους ακόμη και 15 μόνο μέτρα.
΄Οπως έγραψε χαρακτηριστικά ο συγγραφέας Σπύρος Παπαγεωργίου, «το 336 Τάγμα Πεζικού αγωνίσθηκε όσο πολύ λίγες μονάδες, η δε ζώνη ευθύνης του υπήρξε η μόνη περιοχή της Κύπρου στην οποία οι Τούρκοι δεν ηδυνήθησαν να εκτελέσουν τα σχέδια τους. Τούτο επετεύχθη κατά μέγα μέρος χάρη στον διοικητή του τάγματος, ταγματάρχη Δημήτριο Αλευρομάγεψο. Αυτός με την αποφασιστική του στάση κατά τις ώρες του θανάσιμου κινδύνου, ενέπνευσε στους αξιωματικούς και τους οπλίτες του τόση πίστη και τόσο θάρρος, ώστε να μείνουν μαζί του και να αγωνισθούν μέχρι θανάτου. Πάντως ο ταγματάρχης είχε υπό τις διαταγές του και εκλεκτό έμψυχο υλικό».
Ο διοικητής του «Εφεδρικού Σώματος», Τχης Π.Πανταζής, αν και δεδηλωμένων φιλομακαριακών αισθημάτων, είπε χαρακτηριστικά σε έφεδρο αξιωματικό που πολέμησε εκεί: «΄Οταν έμαθα ότι στον Αγ.Παύλο πολεμούσατε εσείς, οι ενωτικοί της Αμμοχώστου, τότε είπα ότι η Λευκωσία αποκλείεται να πέσει στα χέρια των Τούρκων».
Το 336 Τάγμα υπέστη μεγάλες απώλειες, προκειμένου να διατηρήσει ελεύθερη την πρωτεύουσα.
Υπάρχει μια ενδιαφέρουσα μαρτυρία για εκείνες τις μέρες που αναφέρθηκε στην εφημερίδα «ΣΗΜΕΡΙΝΗ» από τον Χ. Χαραλαμπίδη. Την παραθέτω αυτούσια:
«Η Κυβέρνηση, τότε, είχε εγκαταλείψει τη Λευκωσία, διότι θεωρούσε την κατάληψή της ως δεδομένη από τον εχθρό. Είχε δώσει, μάλιστα, εντολές μέσω του τότε διευθυντή των Κεντρικών Φυλακών Ονησίφορου Αντωνίου, να εγκαταλείψουν και οι στρατιώτες μας τις θέσεις τους, διότι θα δέχονταν την επόμενη μέρα σφοδρή επίθεση από μια τεθωρακισμένη τουρκική μεραρχία, ενισχυμένη από πυροβολικό και αεροπορία και θα ήταν μάταιη αιματοχυσία κάθε προσπάθεια αντίστασης.
Την εντολή της Κυβέρνησης Κληρίδη μετέδωσε ο αείμνηστος Αντωνίου στον ταγματάρχη Αλευρομάγειρο, ο οποίος του απάντησε: «Κύριε Αντωνίου, εγώ είμαι αξιωματικός του τιμημένου Ελληνικού Στρατού, ανεψιός του ηρωικού συνταγματάρχη Βουδικλάρη και θεωρώ ατιμωτική ενέργεια την εγκατάλειψη εδαφών μας στον εχθρό. Θα μεταφέρω τις οδηγίες της Κυβέρνησης στους αξιωματικούς και άνδρες μου και θα τους εξηγήσω και τη δική μου απόφαση να παραμείνω εδώ, έστω και μόνος, για να φυλάξω εθνικές Θερμοπύλες».
Πράγματι, ο Αλευρομάγειρος ενημέρωσε τους αξιωματικούς και άνδρες του, οι οποίοι, προς τιμήν τους, απάντησαν ότι είναι όλοι αποφασισμένοι να παραμείνουν στις θέσεις τους και να φράξουν το δρόμο στον εχθρό, υπερασπιζόμενοι την Λευκωσία και τα "Φυλακισμένα Μνήματα" όπου βρίσκονταν οι τάφοι των Ηρώων της Ε.Ο.Κ.Α.
Οι μάχες, στις 15 και 16 Αυγούστου 1974 στην περιοχή του Αγίου Παύλου, ήταν σκληρές. Ο υπεράριθμος και πάνοπλος Αττίλας, με την ενίσχυση πυροβολικού και αεροπορίας, σφυροκοπούσε τις θέσεις της Εθνικής Φρουράς. Κατά κύματα οι εισβολείς επιχειρούσαν επιθέσεις εναντίον των αμυνομένων ολιγάριθμων εθνοφρουρών μας.
Στις 16 Αυγούστου, επιθέσεις και αντεπιθέσεις διαδέχονταν η μια την άλλη. Οι γενναίοι μας δεν λύγισαν. Έμειναν ολόρθοι στις επάλξεις του εθνικού χρέους.
Ο ήρωας Πανίκος Αθανασίου, κατά τη διάρκεια των σκληρών εκείνων μαχών, ήταν πολυβολητής στο ιστορικό φυλάκιο «Παλλούκια», μεταξύ Ιπποδρόμου και στρατοπέδου ΤΟΥΡΔΥΚ.
Οι άνδρες του φυλακίου αυτού έκαναν να ξαναζήσουν στην εποχή μας οι Θερμοπύλες.
Μπροστά στον υπεράριθμο, πάνοπλο εχθρό έμειναν αμετακίνητοι στις θέσεις τους. Έπεφταν ο ένας μετά τον άλλο στο πεδίο της τιμής.
Ο Πανίκος θέριζε με το πολυβόλο του τους εχθρούς που επιχειρούσαν να το καταλάβουν και κάλεσε τους εναπομείναντες συντρόφους του να υποχωρήσουν για να σωθούν: «Φύγετε και θα μείνω εγώ στο πολυβόλο για να σας καλύψω».
Μετά την εκεχειρία, ο Πανίκος δεν έδωσε σημεία ζωής. Οι δικοί του και οι συστρατιώτες του, που τους είχε σώσει τη ζωή, τον αναζήτησαν παντού. Μάταια όμως.
Πρόσφατα, 35 χρόνια μετά τον ηρωικό του θάνατο, ταυτοποιήθηκαν τα οστά του, με την μέθοδο του DNA και παραδόθηκαν στην οικογένειά του. Η θυσία του ας αποτελέσει παράδειγμα για όλους μας και ας καθοδηγεί τα βήματά μας στο δρόμο του χρέους προς την αγωνιζόμενη για ελευθερία ιδιαίτερη πατρίδα μας. Και η μνήμη του ας παραμείνει αιώνια.»
Πίνακας που εμφανίζει την άνιση μάχη της Λευκωσίας, μιάς μάχης που Έλληνες και Ελληνοκύπριοι κράτησαν μακριά τους Τούρκους Εισβολείς, οι οποίοι κλήθηκαν να πληρώσουν ένα υπερβολικά μεγάλο τίμημα γιά ασήμαντα στην ουσία εδαφικά οφέλη.
Αυτή ήταν η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ την οποία οι Τούρκοι πλήρωσαν με βαρύ φόρο αίματος, εξασφαλίζοντας σε αντιστάθμισμα ελάχιστα εδαφικά οφέλη.
____________________________________________
(1) Ο Ταγματάρχης Δημ.Αλευρομάγειρος, εξελίχθη στην ιεραρχία του Στρατεύματος μέχρι τον βαθμό του Αντιστρατήγου και διετέλεσε Γεν.Επιθεωρητής Στρατού, μέχρι που απεστρατεύθη.
Κώστας "Μαυροσκούφης"
Αποτελεί μέρος του βιβλίου "ΚΥΠΡΟΣ 1974-Η ΜΕΓΑΛΗ ΠΡΟΔΟΣΙΑ"
Πηγή
http://www.elliniki-grothia.com/?p=3129
